Zgodnie z tym przepisem Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. W świetle tego przepisu interes prawny, jako przesłanka powództwa o ustalenie, która w sposób niezależny od innych wymaganych przez prawo materialne lub procesowe okoliczności, warunkuje określony skutek tego powództwa, należy do grupy przesłanek merytorycznych. Interes prawny, jako przesłanka merytoryczna powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń Powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje bądź nie. Drugą, więc przesłanką merytoryczną jest wykazanie prawdziwości twierdzeń Powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście nie istnieje.
Podnieść, zatem należy, iż warunkiem badania zasadności żądania powodów jest istnienie po jego stronie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 KPC (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 listopada 1996 r., III CZP 115/96, OSNC 1997/4/35).
Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych. Występuje wówczas, gdy istnieje niepewność prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Niepewność ta może być wynikiem spodziewanego kwestionowania prawa lub kwestionowania stosunku prawnego. Aby zatem Powód skutecznie może powołać się na interes prawny, winny jest wykazać, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie, których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania, co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 919/99, LEX nr 54376, Prok. i Pr.-wkł. 2002/11/40).
Co do zasady podzielić należy pogląd, że z powództwem o ustalenie prawa lub stosunku prawnego można wystąpić w sytuacji istnienia po stronie powodowej interesu prawnego w ustaleniu konkretnego stosunku prawnego lub prawa, bowiem jest to przesłanka merytoryczna powództwa o ustalenie. Natomiast interes prawny zachodzi wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa w kategoriach obiektywnych (wyrok SN z 1 grudnia 1983 r. I PRN 189/03 OSNCP 1984, Nr 7, poz. 121).
Należy go rozumieć, jako potrzebę powstałą w sytuacji grożącej naruszeniem stosunku prawnego lub pozostała wątpliwość, co do jej istnienia (wyrok SN z 20 sierpnia 1998 r. III CKN 332/98).
