O jakie stypendia mogą starać się wszyscy uczniowie

Stypendium socjalne i zasiłek przyznaje w drodze decyzji administracyjnej wójt, burmistrz, prezydent miasta. Fundusze na ich wypłatę gminy otrzymują z budżetu państwa. Z kolei stypendia naukowe lub sportowe wypłacane są z budżetu gminy, a przyznaje je dyrektor szkoły. Tak wynika z ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.).

Jak starać się o stypendium socjalne

Szczegółowe zasady przyznawania stypendium ustala rada gminy w gminnym regulaminie przyznawania pomocy materialnej. Ustawa o systemie oświaty określa jednak ogólne zasady, które regulamin musi respektować.

Stypendium szkolne może otrzymać uczeń, w którego rodzinie miesięczny dochód na osobę wynosi mniej niż  351 zł, liczony według zasad zawartych w ustawie o pomocy społecznej (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 115, poz. 728 ze zm). Zgodnie z nią za dochód uważa się sumę wszystkich miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. Miesięczna wysokość stypendium nie może być niższa niż 80 proc. i wyższa niż 200 proc. zasiłku rodzinnego. Od 1 listopada 2009 r. zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę do ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (DzU nr 129, poz. 1058) wysokość zasiłku rodzinnego na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia wynosi 91 zł. Zatem miesięczna wysokość stypendium może wynosić od 72,8 do 182 zł.

Stypendium powinno być udzielane w formie:

> całkowitego lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole w ramach planu nauczania, a także udziału w zajęciach edukacyjnych realizowanych poza szkołą;

> pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności zakupu podręczników.

W sumie nie może ona przekroczyć 182 zł miesięcznie.

Z urzędu lub na wniosek

Stypendium może być przyznane z urzędu albo na wniosek: rodziców, pełnoletniego ucznia, dyrektora szkoły. W praktyce bardzo często się zdarza, że w imieniu 18-latka wniosek składa mama. Rodzice tymczasem mogą wnioskować do momentu osiągnięcia przez ucznia pełnoletności. Potem uczeń sam dba o swoje sprawy albo udziela pisemnego pełnomocnictwa rodzicom. Bez pełnomocnictwa wniosek złożony przez rodziców pełnoletniego ucznia jest nieważny.

We wniosku poza podstawowymi informacjami zwykle należy też podać dane uzasadniające przyznanie świadczenia pomocy materialnej. Zgodnie ze zmianami do ustawy o systemie oświaty wprowadzonymi ustawą z 25 marca 2011 r. o ograniczeniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców wnioskodawcy składający wniosek o stypendium szkolne nadal muszą przedstawić dane uzasadniające przyznanie świadczenia pomocy materialnej, w tym zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości dochodów. To, w jakiej formie wnioskodawca chce udowodnić swoją sytuację materialną, zależy od niego. Nie oznacza to jednak, że nowelizacja zniosła obowiązek przedkładania zaświadczeń. Pracownicy samorządowi mogą zweryfikować sytuację dochodową rodziny, o ile ta będzie budzić ich uzasadnione wątpliwości. Tacy wnioskodawcy mogą być wezwani do przedłożenia stosownych zaświadczeń potwierdzających złożone wcześniej oświadczenia.

Rodziny, które korzystają ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego zwykle przy  składaniu wniosku o stypendium szkolne nie przedkładają zaświadczeń, tylko składają oświadczenie ze wskazaniem na rodzaj otrzymywanej pomocy.

Spóźnialscy mogą stracić

Wzory wniosków przygotowuje gmina i są dostępne albo w  gminnym wydziale oświaty, albo w szkole. Zwykle uczniowie chodzący do szkół na terenie gminy wnioski składają w szkole, a ci uczęszczający do szkół poza terenem gminy w wydziale oświaty urzędu gminy lub miasta.

Wnioski o przyznanie stypendium na rok szkolny  2011/2012 należy złożyć do 15 września. W uzasadnionych przypadkach wniosek można złożyć po tym terminie. Wówczas jednak wnioskodawca powinien udowodnić, dlaczego nie mógł zachować terminu. Natomiast organ wydający decyzję sprawdza, czy przedstawione uzasadnienie jest prawdziwe. Często zdarza się jednak, że wnioski złożone po terminie gminy pozostawiają bez rozpoznania, uznając, że jest to termin nieprzywracalny. Tymczasem jest to niedopuszczalne. Co do zasady samorządy muszą rozpatrzyć każdy wniosek i wydać decyzję. W przypadku wniosku złożonego po terminie może być ona pozytywna, jeżeli wnioskodawca uzasadni spóźnienie. Jeśli jednak wniosek w sprawie przyznania stypendium szkolnego nie został złożony w terminie, z powodu np. nieznajomości przepisów, organy gminy muszą odmówić przyznania stypendium. Jeśli jednak mimo to wójt, burmistrz czy prezydent chciałby przyznać danemu uczniowi pomoc, to może to zawsze zrobić z urzędu.

Decyzję o przyznaniu stypendium szkolnego podejmuje wójt, burmistrz lub prezydent. W decyzji musi być podana m.in. wysokość stypendium, sposób, forma i częstotliwość wypłaty. Od decyzji wójta przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego. Należy je złożyć w terminie 14 dni od otrzymania decyzji za pośrednictwem urzędu gminy.

Za wyniki w nauce

Wyjątkowo zdolni uczniowie zarówno ze szkół publicznych, jak i niepublicznych, mogą się starać o stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe. Do  otrzymania stypendium za  wyniki w nauce uprawniony jest uczeń, który uzyskał wysoką średnią ocen oraz co najmniej dobrą ocenę z zachowania w okresie (semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypendium. Średnią ocen ustala – powołana przez dyrektora szkoły – komisja stypendialna po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego. Szkoły w  swoich własnych regulaminach przyznawania stypendium często umieszczają dodatkowe warunki, od których uzależniają wypłatę stypendium, np. stypendium za  wyniki sportowe mogą otrzymać uczniowie mający co najmniej dobre oceny ze wszystkich przedmiotów. Takie działanie jest niezgodne z prawem. Ustawa o systemie oświaty nie uzależnia bowiem przyznania stypendium sportowego od wyników w nauce. W takiej sytuacji rodzice lub pełnoletni uczeń powinni odwołać się do dyrektora szkoły lub kuratorium. Stypendia motywacyjne, niestety, nie są przyznawane w drodze decyzji administracyjnej.

Wniosek o przyznanie stypendium za wyniki w nauce uczeń składa do komisji stypendialnej, która następnie przekazuje go wraz ze swoją opinią dyrektorowi szkoły. O przyznanie stypendium za wyniki w nauce uczeń może się  ubiegać nie wcześniej niż po ukończeniu pierwszego roku nauki w danym typie szkoły. O to stypendium jednak nie mogą się starać uczniowie klas I – III  oraz IV klasy szkoły podstawowej w semestrze zimowym. Stypendium za wyniki w nauce wypłacane jest raz w semestrze, a jego wysokość ustala dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii komisji stypendialnej i rady pedagogicznej oraz w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Wysokość stypendium motywacyjnego nie może być wyższa niż 128 zł w semestrze.

Pieniądze od ministra lub premiera

Wyjątkowo wybitni uczniowie mogą się starać o stypendium ministra edukacji narodowej lub premiera.

O stypendium ministra edukacji może powalczyć uczeń szkoły publicznej lub niepublicznej, który:

> jest laureatem międzynarodowej olimpiady lub laureatem i finalistą olimpiady przedmiotowej o zasięgu ogólnopolskim lub turnieju;

> jest laureatem konkursu na pracę naukową organizowanego przez instytucję naukową lub stowarzyszenie naukowe;

> uzyskuje najwyższe wyniki w nauce według indywidualnego programu lub toku nauki w szkole ponadgimnazjalnej;

> uczestniczy w zajęciach w uczelni przewidzianych tokiem studiów na podstawie postanowień regulaminu studiów

> uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na  szczeblu krajowym lub międzynarodowym.

Stypendium ma formę jednorazowej nagrody pieniężnej i wynosi 3 tys. zł.

Z kolei stypendium prezesa Rady Ministrów może otrzymać uczeń, który:

> chodzi do szkoły dającej możliwość uzyskania świadectwa dojrzałości

> otrzymał promocję z wyróżnieniem, uzyskując przy tym najwyższą w danej szkole średnią ocen, lub wykazuje szczególne uzdolnienia w co najmniej jednej dziedzinie wiedzy, uzyskując w niej najwyższe wyniki, a w pozostałych dziedzinach wiedzy wyniki co najmniej dobre.

Takie wyróżnienie może jednak spotkać tylko jednego ucznia z danej szkoły. Stypendium w wysokości 258 zł miesięcznie przyznawane jest na okres od września do  czerwca.

Dla wybitnych stypendia unijne

Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, uzdolnieni w kierunku matematyczno-przyrodniczym lub technicznym, którym trudna sytuacja materialna utrudnia rozwój edukacji, mogą starać się o tzw. stypendium unijne. Jest to wsparcie wypłacane w ramach programu operacyjnego „Kapitał ludzki 2007 – 2013" z Europejskiego Funduszu Społecznego, poddziałanie 9.1.3 „Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych". Szczegółowe zasady ubiegania się o stypendium, w tym terminy przyjmowania wniosków, ustalają poszczególne urzędy marszałkowskie lub wskazane przez nie instytucje. Kryterium dochodowe na jednego członka rodziny nie może być wyższe niż dwukrotność świadczenia rodzinnego, czyli 1008 zł. Miesięczna wysokość stypendium musi się mieścić w przedziale od 200 do 600 zł. Stypendium przyznawane jest na minimum 12 miesięcy.

Dla dzieci powodzian 1000 zł

Dzieci i uczniowie z rodzin, które zostały zakwalifikowane do otrzymania 5 tys. zł z programu pomocy dla rolników dotkniętych szkodami spowodowanymi huraganami i deszczem lub zasiłku celowego do 6 tys. zł ze środków pomocy społecznej w związku ze stratami poniesionymi w wyniku nawałnic lub innych niekorzystnych zjawisk atmosferycznych będą mogły otrzymać 1000 zł z Narodowego Programu Stypendialnego. Takie rozwiązanie przewiduje projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne w 2011 r. Wszystko wskazuje na to, że zostanie przyjęty przez rząd do końca sierpnia. Zasiłek będą wypłacać wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast.

Dla kogo zasiłek szkolny

Uczeń znajdujący się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego, które przytrafiło się zarówno jemu osobiście, jak i rodzicom, może się starać o zasiłek szkolny. Może być on przyznany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym. Jego wysokość jednorazowo nie może przekroczyć 455 zł. Zasiłek może być przyznawany kilka razy w roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkolnego.

Czytaj więcej w naszym specjalnym serwisie: Raport szkolny

Czytaj także w serwisach: