NATO u bram Petersburga

Sauli Niinistö należał do niedawna do wąskiego grona zachodnich przywódców, których Putin darzył zaufaniem i z którymi regularnie rozmawiał przez telefon. Ale od połączenia w połowie grudnia Rosjanin do Helsinek już nie dzwoni. Usłyszał wtedy od prezydenta Finlandii, że jego kraj rezerwuje sobie prawo do przystąpienia do NATO. A więc z góry przekreśla najważniejsze żądanie, jakie Putin postawił Joe Bidenowi i szerzej Zachodowi: że proces przyjmowania nowych członków zostanie przez pakt ostatecznie wstrzymany.

Wściekłość Rosji

To, co miało pozostać w zaciszu gabinetu, w miniony weekend stało się wiedzą powszechną. W przemówieniu noworocznym Niinistö oświadczył: „Chcę powiedzieć z całą mocą: pole manewru Finlandii, nasza wolność wyboru obejmuje także możliwość przystąpienia do sojuszy wojskowych i wystąpienie o członkostwo w NATO w dowolnym momencie".

Czytaj więcej

Polityka

Putin wystraszył Finlandię

Groźba wojny miała powstrzymać poszerzenie NATO. Ale na razie efekt polityki Władimira Putia jest odwrotny: granice Sojuszu mogą się zacieśnić wokół Petersburga.

Wokół prezydenta zjednoczyła się cała klasa polityczna. Premier Sanna Marin, która stoi na czele pięciopartyjnej koalicji centrolewicowej, natychmiast poparła stanowisko głowy państwa. A lider głównego ugrupowania opozycyjnego (Koalicja Narodowa) Petteri Orpo, który od dawna jest zdeklarowanym atlantystą, wezwał do podjęcia natychmiastowej debaty o złożeniu formalnego wniosku o przystąpienie Finlandii do NATO.

Opublikowany pod koniec grudnia sondaż przeprowadzony na zlecenie ministerstwa obrony pokazuje co prawda, że wciąż 51 proc. Finów nie chce członkostwa w sojuszu atlantyckim (24 proc. jest przeciwnego zdania i tyleż woli się nie wypowiadać). To jednak i tak oznacza znaczący wzrost poparcia dla akcesji do paktu. Ledwie dwa lata temu przeciw członkostwu opowiadało się 64 proc. mieszkańców kraju, a tuż przed aneksją Krymu – 70 proc.

Neutralność dobrze służyła Finlandii przez blisko pół wieku zimnej wojny. Kraj osiągnął w tym czasie niebywałą zamożność i w przeciwieństwie do Polski mógł zachować demokrację. Obronę Helsinki oparły na powszechnym poborze, dzięki któremu opanowanie przez Rosjan kraju stałoby się niezwykle kosztowne. W przeciwieństwie do innych krajów zachodnich Finlandia nie zmniejszyła po 1989 r. wydatków na wojsko. Umiejętnie balansując między wschodem i zachodem, Helsinki regularnie organizowały też szczyty przywódców Rosji i USA, ostatni w lipcu 2018 r.

Członkostwo w NATO oznaczałoby więc kopernikańską rewolucję w polityce zagranicznej kraju. Moskwa najwyraźniej nie spodziewała się, że jej groźby, które były wymierzone przeciwko Ukrainie, odbiją się rykoszetem w Skandynawii. Rosja zareagowała na to ze wściekłością.

– Jest oczywiste, że akcesja Finlandii i Szwecji do NATO pociągnie za sobą poważne konsekwencje polityczne i wojskowe, które wymuszą odpowiednią reakcję Rosji – powiedziała znana z krzykliwego makijażu i równie niewyparzonej gęby rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa.

Sprawa dotyczy bowiem nie tylko Finlandii, ale i Szwecji. Oba kraje łączy poufne porozumienie o współpracy wojskowej. Zwykle koordynują one też fundamentalne decyzje w polityce zagranicznej. Dystansując się od tradycyjnej polityki neutralności, szwedzki parlament dwa lata temu przyjął ustawę, która pozwala królestwu na przystąpienie w każdym momencie do NATO.

– Spełnienie żądań, jakie stawia Rosja, oznaczałoby ograniczenie naszej niezależności. Epoka stref wpływów należy do przeszłości – oświadczyła szefowa szwedzkiej dyplomacji Ann Linde.

Perspektywa przystąpienia obu krajów do NATO jest przyjmowana z entuzjazmem w państwach bałtyckich. Oznaczałaby znaczne poszerzenie zaplecza wojskowego dla Litwy, Łotwy i Estonii na wypadek zagrożenia inwazją Rosji.