Zwrot VAT - czy US może przedłużać termin w nieskończoność?

Przepisy Ustawy VAT wskazują, że weryfikacja rozliczenia podatnika może nastąpić wyłącznie w formie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Organ podatkowy powinien w ramach jednej z wymienionych procedur przeanalizować czy zwrot danemu podatnikowi przysługuje czy też nie. Ustawodawca nie wskazał jednak w jakim terminie te procedury powinny być przeprowadzone.

Przedłużenie terminu zwrotu VAT tylko w razie wątpliwości

Długość trwania analiz organów podatkowych ma duże znaczenie praktyczne dla podatnika, ponieważ wypracowana w danym okresie nadwyżka VAT naliczonego nad należnym stanowi w istocie środki należące do podatnika, które w czasie trwania weryfikacji pozostają w dyspozycji Skarbu Państwa. Tym samym ograniczenie dysponowania tymi środkami przez podatnika powinno się odbywać wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach.

Zwrócił na to uwagę Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 października 2008 r. (K 16/07, OTK-A 2008, Nr 8 poz. 136) w którym podniesiono, że w przeciwieństwie do nakładania przez ustawodawcę obowiązków podatkowych, ograniczanie dysponowania nadwyżką VAT, może być oceniane w kontekście konstytucyjnej zasady ochrony własności. TK pozytywnie oceniając stanowisko RPO w tej sprawie wskazał: „nie mamy tu do czynienia z zarzutem ingerencji polegającej na nałożeniu podatku, ale z zarzutem ingerencji w prawa majątkowe przysługujące podatnikowi, który - ogólnie rzecz ujmując - już zrealizował swój obowiązek podatkowy, w wyniku czego powstała "nadpłata" należnego podatku. Konsekwencją kwestionowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich regulacji jest zmniejszenie wielkości środków finansowych pozostających w dyspozycji podatnika.”

Czytaj więcej

Podatki

Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska

Do końca roku powstanie co najmniej dziewięć ustaw. Nie stworzą jednak spójnej reformy.

Z kolei w orzecznictwie TSUE podnosi się, że o ile państwa członkowskie dysponują pewnym zakresem swobody przy ustalaniu trybów zwrotu nadwyżki podatku VAT, o tyle tryby te nie mogą podważać zasady neutralności podatku VAT, przenosząc na podatnika w całości lub części ciężar ekonomiczny tego podatku. Z perspektywy przedsiębiorcy zasady zwrotu podatku powinny być proste i w jak najmniejszym stopniu uciążliwe (zob. wyrok z 10 lipca 2008 r., Sosnowska, C-25/07, ECR 2008/7A/I-5129, pkt 17).

Należy zatem stwierdzić, że organy podatkowe mają prawo weryfikować rozliczenia podatnika, jednakże ta dodatkowa weryfikacja stanowi odstępstwo od zasady neutralności VAT i jako taka dopuszczalna jest jedynie wówczas, gdy zachodzą istotne (uzasadnione) wątpliwości co do zasadności zwrotu podatku.

Kontrola podatkowa a przedłużeniu terminu zwrotu VAT

Analizując legalność przedłużenia terminu zwrotu VAT, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na tryb weryfikacji rozliczeń podatnika. Jak wskazano już wyżej organ podatkowy ocenia zasadność zwrotu wyłącznie w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Tym samym pierwszym warunkiem przedłużenia terminu zwrotu podatku jest wszczęcie jednej ze wskazanych procedur.

Jeżeli w celu oceny zasadności zwrotu VAT zostanie wszczęta kontrola podatkowa, to zgodnie z art. 282c §1 pkt 1 lit. a o.p. organ podatkowy nie musi zawiadamiać podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.

W przypadku badania zasadności zwrotu VAT nie obowiązują również roczne limity czasu trwania kontroli podatkowych określone w ustawie Prawo przedsiębiorców, co działa zdecydowanie na korzyść organów.

Czytaj więcej

Podatki

Fiskus musi oddać zwrot nawet podatnikowi wykreślonemu z rejestru VAT

Fiskus nie może uznać, że złożony plik JPK_VAT nie wywołuje skutków z uwagi na brak statusu czynnego podatnika VAT. W takim przypadku nie ma podstawy prawnej do zawiadomienia o odmowie prawa do zwrotu podatku.

Trzeba doręczyć postanowienie ws. przedłużenia terminu zwrotu VAT

Kolejnym warunkiem skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT jest doręczenie podatnikowi postanowienia w tym zakresie. Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu powinno zostać wydane w przypadku każdej z czterech wymienionych procedur. Pierwsze postanowienie o przedłużeniu terminu na zwrot podatku powinno być skutecznie doręczone podatnikowi przed upływem 60 dni od dnia złożenia rozliczenia (wysłania pliku JPK), co jednoznacznie potwierdzają sądy administracyjne (zob. wyrok NSA z 27 czerwca 2019 r., sygn. I FSK 495/19).

Zgodnie z uchwałą 7 sędziów NSA z 24 października 2016 r., sygn. I FPS 2/16 w postanowieniu o przedłużeniu terminu zwrotu VAT organ obowiązany jest wskazać nowy termin zwrotu. Jeżeli termin zwrotu podatku był już przedłużany, postanowienie o kolejnym przedłużeniu terminu zwrotu powinno być doręczone podatnikowi przed upływem terminu wskazanego w dotychczas obowiązującym postanowieniu.

W przypadku stosowania doręczenia elektronicznego, dla skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT nie wystarczy przesłanie na adres elektroniczny podatnika zawiadomienia o piśmie oczekującym na odbiór (por. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów NSA z dnia 21 września 2020 r., sygn. I FPS 1/20). Jeżeli podatnik nie odbierze pisma, uważa się je za doręczone dopiero po upływie 14 dni od dnia wpłynięcia korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych.

Czytaj więcej

Urzędnicy

Z podatnikiem rozmawiać, a nie walczyć. Ekspertka tłumaczy jak zreformować skarbówkę

Więcej fachowości i koncyliacji, mniej walki tam gdzie nie ma ona sensu – to rady dla reformującej się administracji skarbowej, które ma Agnieszka Tałasiewicz, doradca podatkowy i partner w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych EY.

Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu VAT musi być odpowiednio uzasadnione

Kolejnym, istotnym aspektem postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu VAT jest jego właściwe uzasadnienie. NSA w wyroku z 22 stycznia 2021 r. (sygn. I FSK 1248/20) wskazał m.in., że „dopuszczalność przedłużenia terminu zwrotu podatku nie może być odczytywana jako blankietowe upoważnienie do opóźniania realizacji praw podatnika. Tym samym organy podatkowe, wykazując przesłanki zastosowania powołanego przepisu, powinny nie tylko wskazać na potrzebę zbadania określonych okoliczności (wskazując, jakie czynności w tym celu zostaną lub zostały podjęte), ale także wyjaśnić źródło zaistniałych wątpliwości. Innymi słowy, powinny wyjaśnić, co wzbudziło ich wątpliwość (np. wskazać na istniejące rozbieżności, czy nieścisłości lub braki w materiale dowodowym) i wytłumaczyć, dlaczego uznały, że istnieje potrzeba dalszej weryfikacji (zob. przykładowo wyroki NSA z 29 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 2268/18; z 12 grudnia 2018 r., sygn. I FSK 1840/18).” Zdaniem NSA w przeciwnym razie doszłoby do naruszeń wymogów procesowych przewidzianych w Ordynacji podatkowej, w tym zasady przekonywania i zasady zaufania do organów podatkowych.

Uzasadniając postanowienie, organ powinien odwołać się do konkretnych elementów stanu faktycznego, z których wynikają wątpliwości, jednocześnie wystarczy, aby okoliczności powodujące te wątpliwości były co najmniej uprawdopodobnione (zob. wyrok WSA w Białymstoku z 3 października 2018 r., sygn. I SA/Bk 381/18).

Należy mieć na względzie, że organ podatkowy uzasadniając swoje stanowisko wyrażone w postanowieniu o przedłużeniu terminu zwrotu wypowiada się wyłącznie o konieczności dalszego badania zasadności zwrotu, a nie o samej zasadności zwrotu.

Na podstawie dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych należy uznać, że uprawdopodobnienie konieczności dokładniejszego zbadania rozliczeń podatnika przychodzi organom podatkowym dość łatwo, zwłaszcza jeśli kwoty zwrotu są istotne. Wystarczające będzie przykładowo wskazanie, że niezbędne jest uzyskanie od innych organów podatkowych odpowiedzi na wnioski o przeprowadzenie kontroli podatkowych, czynności sprawdzających u kontrahentów spółki oraz uzyskanie odpowiedzi na wnioski skierowane do kontrahentów w trybie art. 82 o.p. Zdaniem sądów również takie okoliczności jak zarządzanie firmą przez obcokrajowców, z którymi nie można nawiązać kontaktu, wykazywanie przez spółkę strat przy wielomilionowych przychodach i jednoczesnym braku zatrudniania pracowników są wystarczające, aby wykazać, że konieczna jest dodatkowa weryfikacja rozliczenia.

Czytaj więcej

Podatki

Przedłużanie terminu zwrot VAT to nie pałka na podatników. Ważny wyrok NSA

Fiskus może przedłużyć termin zwrot VAT, ale musi przy tym respektować zasady neutralności oraz proporcjonalności. Weryfikacja ma być prowadzona w rozsądnym czasie i nie może być traktowana jako blankietowe opóźnianie realizacji praw podatnika.

Reasumując, można stwierdzić, że organy podatkowe dopełniły warunków skutecznego przedłużenia terminu zwrotu VAT, gdy spełnione są łącznie trzy przesłanki:

Zaskarżalność postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu VAT

Co może zrobić zwykły przedsiębiorca, który nie ma powiązań z zagranicą, nie osiąga ogromnych obrotów, wydaje mu się, że nic nadzwyczajnego w jego pliku JPK nie ma, a jednocześnie od wielu miesięcy nie może doczekać się decyzji naczelnika urzędu skarbowego czy zwrot otrzyma czy nie? Podatnikowi przysługuje zażalenie na postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu, które należy złożyć w terminie 7 dni od otrzymania takiego postanowienia. Dotyczy to zarówno pierwszego, jak i każdego kolejnego postanowienia o przedłużeniu. Na rozstrzygnięcie w przedmiocie zażalenia służy z kolei skarga do sądu administracyjnego.