Niestety, poważnych dyskusji o radcach prawnych wykonujących zawód na podstawie umowy o pracę jest jak na lekarstwo.
Trochę to dziwi. Rynek usług prawnych to nie tylko kancelarie. Radcy prawni na etatach to przecież ponad 10 tys. osób, które wnoszą pokaźny i trwały dorobek do tysięcy firm i instytucji w sektorze prywatnym i publicznym. Czasami odnoszę wrażenie, że część działaczy samorządowych trochę się boi tej problematyki, jakby nie do końca ją rozumiejąc. Pojawiają się opinie, że takich radców prawnych nie dotykają niekorzystne zjawiska rynkowe, bo przecież chroni ich stosunek pracy itp. Nic bardziej mylnego. Wahania rynku, dekoniunktury i kryzysy dotykają nas tak samo – jeżeli nie bardziej.
Warto przypomnieć, że to właśnie stosunek pracy leży u podstaw zawodu radcy prawnego. Co więcej, to prawnicy zatrudnieni w przedsiębiorstwach państwowych i urzędach tworzyli na początku lat 80. nasz samorząd zawodowy. Dopiero pod koniec lat 90. radcy prawni uzyskali możliwość wykonywania zawodu w formie kancelarii i spółki oraz reprezentowania klientów przed sądami. Nasze uprawnienia poszerzały się sukcesywnie, aż do ostatniej nowelizacji kodeksu postępowania karnego.
Co ciekawe, o radcach prawnych pozostających w stosunku pracy najczęściej mówi samorząd adwokacki. Próbuje nas podzielić na tych „lepszych", którzy wykonują zupełnie wolny zawód, i tych „innych", którzy są zatrudnieni na etatach. Ile to już razy słyszeliśmy o rzekomych zagrożeniach dla bezpieczeństwa prawnego obywateli i całego wymiaru sprawiedliwości, które niesie ta – niedostępna dla adwokatów – forma wykonywania zawodu...
Takie obawy wynikają z upowszechnianego stereotypu, że radca prawny na etacie nie jest „niezależny", w odróżnieniu od tego wykonującego zawód w innych formach. Jako osoba od ponad 20 lat wykonująca zawód na podstawie umowy o pracę nie mogę się zgodzić z taką tezą. Nie ma tu sensu wskazywanie na ustawowe gwarancje niezależności radcy prawnego pozostającego w stosunku pracy. W praktyce jego pozycję zawodową określają bowiem nie zasady podległości służbowej obowiązujące w danej organizacji, tylko wysokie kwalifikacje, specjalistyczna wiedza i doświadczenie praktyczne. Jestem przekonana, że analogiczne kryteria kształtują pozycję naszych kolegów prowadzących własną działalność gospodarczą.
