Ocena skutków regulacji ważna, ale wciąż lekceważona

Główną bolączką funkcjonującego dziś systemu stanowienia prawa jest jego nieefektywność wynikająca z konieczności przeprowadzania długotrwałych uzgodnień międzyresortowych.

Projekty aktów prawnych są procedowane w przewlekły i nietransparentny sposób, nierzadko z pominięciem bądź przy lekceważeniu konsultacji społecznych. Często nie przeprowadza się profesjonalnej Oceny Skutków Regulacji, która miała stanowić panaceum na „radosną twórczość" legislacyjną.

Czym jest ocena wpływu i dlaczego należy ją przeprowadzać? Ocena ta ma na celu dostarczenie informacji na temat: przyczyn wprowadzanej regulacji prawnej; innych możliwych opcji działania, które były brane pod uwagę podczas przeprowadzania oceny; istoty i celu projektowanego rozwiązania oraz szacowanych skutków (w tym w miarę możliwości skwantyfikowanych kosztów i korzyści) jego wprowadzenia.

Unikalna wartość konsultacji społecznych

W przypadku oceny dokonywanej w zakresie obowiązujących uregulowań ma ona dostarczyć informacji na temat stopnia osiągnięcia zakładanych celów, faktycznych skutków regulacji, problemów związanych z funkcjonowaniem regulacji oraz rekomendacji w zakresie ewentualnych działań korygujących.

W skrócie – ocena skutków regulacji stanowi analizę potrzeby regulacji danego obszaru i odpowiada na pytanie, ile ta regulacja będzie kosztować, a także – czy obrana droga jest najlepsza. A zatem, czy możliwe jest podjęcie innych działań niż wprowadzanie proponowanych rozwiązań prawnych.

Nie sposób mówić o ocenie skutków regulacji w oderwaniu od konsultacji społecznych, które stanowią unikalną możliwość pozyskania danych przez projektodawcę. Unikalną, ponieważ informacje te przekazują podmioty działające na rynku, który ma podlegać projektowanym regulacjom.

Podmioty te reprezentowane są najczęściej przez organizacje pracodawców oraz związki branżowe. Dobrze przeprowadzone konsultacje – przez co rozumiemy dobrą wiarę i rzeczywistą chęć poznania stanowisk partnerów społecznych – pozwalają dokonać rzetelnej oceny wpływu regulacji na daną branżę.

Ważne kroki do uproszczenia prawa

Wyrazem powyższej idei jest dokument opracowany pod kierunkiem Ministerstwa Gospodarki, a przyjęty przez Radę Ministrów w maju 2015 r., zatytułowany „Wytyczne do przeprowadzenia oceny wpływu i konsultacji publicznych w ramach procesu legislacyjnego". Dokument ten został wypracowany przez resort gospodarki oraz partnerów społecznych, z którymi wielokrotnie konsultowano kolejne wersje projektu.

Przyjęcie „Wytycznych" stanowi istotny krok ku poprawie jakości stanowionego prawa, wyznaczając kierunki postępowania i dobre praktyki w ramach rządowego procesu legislacyjnego. A to rząd jest autorem większości uchwalanych w naszym kraju ustaw.

Ministerstwo Gospodarki, dzisiejsze Ministerstwo Rozwoju, ma na koncie również program „Lepsze regulacje", który wpisywał się w unijne działania na rzecz uproszczenia i poprawy jakości stanowionego prawa.

Potrzebne stabilne ramy prowadzenia działalności gospodarczej

Nadmiar regulacji wywołuje liczne problemy po stronie przedsiębiorców oraz obywateli, kreując zjawiska takie jak niespójność przepisów oraz niestabilność otoczenia prawno-regulacyjnego.