Pozytywy i zagrożenia

Gospodarczy Gabinet Cieni BCC, złożony z osób zajmujących niegdyś wysokie stanowiska państwowe, ocenił politykę gospodarczą rządu w I półroczu. Zwrócił m.in. uwagę na rosnące wydatki sztywne w budżecie państwa, biurokratyczne procedury legalizacji pobytu i zatrudnienia cudzoziemców w Polsce oraz niską innowacyjność polskiej gospodarki. Za niezbędne uznał zwiększenie stabilności otoczenia prawnego firm oraz zachęt do podejmowania przez nie inwestycji wspierających innowacje, infrastrukturę energetyczną, zwłaszcza czystą energię, opiekę zdrowotną i transport.

Przestrzeganie przez ministra finansów stabilizacyjnej reguły wydatkowej i deklarację rządu, że nie będzie przekraczany unijny próg 3 proc. PKB przez strukturalny deficyt sektora finansów publicznych, oceniamy pozytywnie. Głównym instrumentem stabilizacyjnym w obszarze finansów publicznych pozostanie silny wzrost dochodów podatkowych w relacji do PKB, spowodowany szybkim wzrostem gospodarczym.

Mimo znacznego zwiększenia transferów socjalnych deficyt sektora finansów publicznych w 2018 r. był wyjątkowo niski. Odnotowujemy rządową prognozę dalszego spadku relacji długu publicznego do PKB w roku 2020. Spowolnienie wzrostu gospodarczego może być w przyszłym roku większe, niż zakłada rząd, mniejsze natomiast efekty uszczelnień w systemie podatkowym.

Za dobrą praktykę uznajemy wydawanie przez Ministerstwo Finansów objaśnień podatkowych oraz projekt wprowadzenia ulgi w PIT dla młodych do 26. roku życia. Wskazujemy na potrzebę zapewnienia jednolitości interpretacyjnej przepisów prawa podatkowego i zmniejszenie represyjności ścigania przestępstw karnych skarbowych w sprawach niejednolicie rozstrzyganych przez sądy administracyjne i organy skarbowe. Zwracamy uwagę na nieprecyzyjność schematów podatkowych oraz zbyt restrykcyjne przepisy i sankcje dotyczące wykreślania z rejestru podatników VAT bez możliwości powrotu.

Jako szkodliwe dla swobody działalności gospodarczej i systemu emerytalnego oceniamy rządowy zamysł likwidacji ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, który stworzy tzw. kominy emerytalne. Dziś ograniczenie to 30-krotność podstawy składek. Projekt dotyczy ok. 350 tys. pracowników. Demotywuje do osiągania lepszych zarobków, skłania do ucieczki w szarą strefę.

Poważnym zagrożeniem dla polskich firm jest brak rządowej strategii odejścia od energetyki węglowej. Ułomnie funkcjonuje system rekompensat do cen energii. Rosną koszty produkcji we wszystkich niemal sektorach działalności gospodarczej. A to obniża konkurencyjność polskich towarów i usług. Koszty powiększa brak pracowników na rynku pracy. Tymczasem rząd nie rozwiązuje aktywnie tego problemu, uznając, że niedobór pracowników powinny wypełniać osoby z grupy 50+ oraz emeryci. Lecz rozbudowany program socjalny rządu zmniejsza zainteresowanie tych grup społecznych wejściem na rynek.

W tym kontekście odczuwalnym problemem, zwłaszcza przez firmy budowlane, jest brak waloryzacji kontraktów realizowanych w ramach prawa zamówień publicznych. Grozi to falą bankructw, zwolnieniami grupowymi i odstąpieniem od realizacji kontraktów kolejowych i drogowych.

Koszty inwestycji będą rosły, jeżeli Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeforsuje zastąpienie otwartych rachunków powierniczych, z których korzystają dziś deweloperzy, zamkniętymi rachunkami powierniczymi. Odbije się to na nabywcach mieszkań.

Gabinet szczególnie krytycznie ocenia prace rządu i parlamentu nad nowelizacją kodeksu karnego. Senat przekazał Sejmowi aż 40 istotnych poprawek do ustawy opracowanej i uchwalonej przez sejm zaledwie w ciągu trzech dni. Co najmniej zastanawiająca jest zapowiedź ministra sprawiedliwości wytoczenia procesu sądowego naukowcom negatywnie opiniującym nowelizowany kodeks. Abstrahując od słuszności ich ocen, tego rodzaju działanie może blokować proces konsultacji społecznych, ze szkodą dla jakości stanowionego prawa.

Odnotowujemy aktywność rządu dostosowującą polskie prawo ochrony środowiska do wymogów europejskich, co sprzyja odbudowie rynku prosumenckiego. Nieefektywne jest natomiast zarządzanie odpadami i gospodarka zasobami wodnymi. Powinna powstać Agencja Ochrony Środowiska, która odpowiadałaby za realizację programów środowiskowych. Tymczasem do realizacji programu „Czyste powietrze" (termomodernizacja i wymiana przestarzałych urządzeń grzewczych w 5 milionach prywatnych budynków) zgłosiło się zaledwie kilkanaście tysięcy osób. Brakuje również polityki ekologicznej państwa 2030, co przeszkodzi w negocjowaniu nowych środków unijnych związanych z ochroną środowiska.

Zwracamy uwagę na opóźnienia w przekształcaniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Wywołuje to zamęt w budownictwie i utrudnia działalność spółdzielni mieszkaniowych. Pozytywnie oceniamy uchwalenie senackiego projektu ustawy – Prawo spółdzielcze, które przywraca jednakowe traktowanie spółdzielni i spółek prawa handlowego. Zwracamy uwagę, że biurokracja przyśpiesza tempo zamierania grup producentów rolnych.