Schizofrenia: geny pięknego umysłu

Niewielkie, lecz rozsiane w całym DNA mutacje genetyczne badacze zaobserwowali u połowy chorych, u których w rodzinie schizofrenia nigdy nie występowała. Zmiany te obejmują 40 różnych genów.

Zdaniem naukowców z Centrum Medycznego Uniwersytetu Columbia to właśnie tego rodzaju błędy w zapisie genetycznym mogą odpowiadać za dużą część przypadków. Na schizofrenię cierpi 0,5 – 1 proc. populacji. To, że jej występowanie jest w pewnym stopniu uwarunkowane genetycznie, badacze już wiedzieli. Ale tylko co dziesiąty pacjent ze schizofrenią miał rodzica cierpiącego na tę samą chorobę. Jak wyjaśnić pozostałe przypadki?

Całkiem nowe mutacje

Odpowiedź przyniosły badania dr Marii Karayiorgou. Jej zdaniem nawet wtedy, gdy schizofrenia nie występowała w rodzinie, nowe mutacje, nieobecne u rodziców, odgrywają ważną rolę.

„To przekonujące wyjaśnienie dużej liczby przypadków tej choroby rejestrowanych niezależnie od czynników środowiskowych" – napisali badacze na łamach „Nature Genetics".

Zespół dr Karayiorgou przeanalizował DNA 225 osób. U części zdiagnozowano wcześniej schizofrenię. Okazało się, że mutacje są rozsiane w całym materiale genetycznym.

– To, że obejmują one różne geny, jest dla nas szczególnie interesujące – mówi badaczka. – Sugeruje to, że wiele różnych mutacji może przyczyniać się do schizofrenii. Prawdopodobnie ma to związek z tym, że obwody mózgu, których ta choroba dotyka, są bardzo złożone. Niezbędna jest aktywność wielu genów, aby obwody te się rozwinęły i mogły funkcjonować.

– Odkrycie tych niszczycielskich nowych mutacji zmieniło nasze rozumienie genetycznych podstaw schizofrenii – zapewnia prof. Bin Xu.

Do podobnych wniosków doszli trzy lata temu naukowcy International Schizophrenia Consortium oraz m.in. korporacji deCODE. Najpierw zgromadzili próbki DNA pacjentów ze schizofrenią i ich zdrowych krewnych. Następnie rozpoczęto poszukiwania mutacji. Znaleziono ich bardzo wiele – m.in. na chromosomach 22, 1 i 15.

– To niewielkie zmiany – wielu z nas również jest ich nosicielami – wyjaśnia dr Pamela Sklar z  Massachusetts General Hospital. Mutacje te (m.in. delecje) są trudne do wykrycia, a odpowiadają za wzrost ryzyka wystąpienia zaburzeń od 3 do 15 razy.

– Schizofrenia jest chorobą dotykającą myśli i uczuć. To fundamentalnie ludzka choroba, ale jednocześnie jedna z najmniej poznanych – uważa Kari Stefansson z deCODE.

Test na zwierzętach

Najwięcej dotąd naukowcy obiecywali sobie po wykryciu związku ze schizofrenią jednego genu – DISC1. Badacze z Howard Hughes Medical Institute ustalili, że jego zmutowana kopia zaburza tworzenie się i funkcjonowanie neuronów w mózgu. Podejrzenia sprawdzili na myszach. Zwierzęta ze sztucznie zredukowaną aktywnością DISC1 rzeczywiście wykazywały zaburzenia umysłowe. Reagowały natomiast na leczenie litem – stosowane przy łagodzeniu objawów zaburzeń psychicznych ludzi.