Inteligencja ludzka w połowie zależy od tysięcy genów

Inteligencja ludzka co najmniej w połowie zależy od niezliczonych genów – twierdzą badacze ze Szkocji

Publikacja: 17.08.2011 01:05

Różnice w poziomie inteligencji poszczególnych ludzi są zdeterminowane w około 50 proc. przez różnic

Różnice w poziomie inteligencji poszczególnych ludzi są zdeterminowane w około 50 proc. przez różnice w genach

Foto: Fotorzepa, Sławomir Mielnik

Różnice w poziomie inteligencji poszczególnych ludzi są zdeterminowane w około 50 proc. przez różnice w genach. Tysiące tych różnic biorą udział w budowaniu inteligencji człowieka. Z taką tezą, ogromnie posuwającą naprzód dotychczasowy stan wiedzy, wystąpili naukowcy ze szkockiego Uniwersytetu w Edynburgu. Zespołem kierował prof. Ian Deary. Artykuł o tym zamieszcza czasopismo „Molecular Psychiatry".

Nukleotyd w roli głównej

15 lat temu w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono eksperyment (prof. Richard Plomin), który odbił się głośnym echem w środowisku naukowym i w mediach. Uczestniczyło w nim kilkaset dzieci o bardzo wysokim ilorazie inteligencji, tzw. IQ wynoszącym 160 lub więcej punktów.

Okazało się, że u większości z nich występuje IGF2R, czyli tzw. gen inteligencji. Ten sam uczony, chcąc sprawdzić, w jakim stopniu kultura, wychowanie, środowisko wpływają na inteligencję, poddał obserwacji bliźnięta jednojajowe; u bliźniaków dorastających wspólnie aż 86 proc. testów wypadało identycznie, natomiast u wychowywanych oddzielnie – jednakowych było „tylko" 76 proc. testów.

Tym samym rola IGF2R, genu inteligencji, została naukowo potwierdzona.

Inne spojrzenie

Badania w kolejnych latach ujawniły geny sprzyjające zdolnościom plastycznym, muzycznym, ruchowym, różnym chorobom itp. Niemniej wciąż były to pojedyncze geny zawiadujące określonymi cechami człowieka.

Najnowsze badania prof. Iana Deary'ego i jego zespołu ukazują nieco inny, a raczej dużo dokładniejszy obraz. Szkoccy naukowcy zbadali grupę 3511 osób. Analizując blisko 500 tys. obszarów ich DNA, skoncentrowali się na szczególnych sekwencjach, w których występuje tylko jedna zmiana nukleotydu (nukleotyd jest podstawowym składnikiem budulcowym kwasów nukleinowych – DNA i RNA). Jest to tzw. polimorfizm pojedynczego nukleotydu. Następnie porównali te odmiany nukleotydowe ze zdolnościami intelektualnymi ludzi, u których one występują. Ludzi tych poddano dwóm typom testów. Pierwszy polegał na badaniu wiedzy i bieżącej pamięci za pomocą ćwiczeń z zakresu słownictwa, a drugi na rozwiązywaniu problemów rachunkowych i logicznych.

Eksperyment ten wykazał, że zmiany sekwencji DNA leżą u podstaw 40 proc. różnic dotyczących pamięci krótkoterminowej i prawie 51 proc. różnic w sposobie, w jaki ludzie rozwiązują problemy dnia codziennego, niemające nic wspólnego z moralnością czy etyką.

– Pierwszy raz udało się wykazać jednoznacznie, na poziomie biologicznym, że ludzka inteligencja jest w wysokim stopniu poligeniczna, zdeterminowana przez wiele genów i że polimorfizm pojedynczego nukleotydu może być użyty do wytłumaczenia inteligencji – powiedział prof. Ian Deary.

Szkoccy badacze przyznają, że następnym etapem tych badań powinna być precyzyjna identyfikacja podstawowych genów kontrolujących fenomen ludzkiej inteligencji. – Ale ponieważ są ich tysiące i realnie rzecz biorąc, nie da się ich zidentyfikować, zadanie na razie jest niewykonalne – wyjaśnia badacz.

Twoje Wybory kształtują przyszłość

Tylko 69
za 6 miesięcy dostępu do rp.pl

Subskrybuj

Pożądane, niemożliwe

Jeżeli prawdą jest, że inteligencja w połowie zdeterminowana jest przez geny, to rodzi się pytanie, jaki lub jakie czynniki określają tę drugą połowę. Jaką rolą odgrywa środowisko, w którym dorasta człowiek?

Dr Peter Visscher z Uniwersytetu w Edynburgu, współautor artykułu na ten temat zamieszczonego także w „Molecular Psychiatry", wyraża pogląd, że warunki rodzinne i środowisko szkolne również odgrywają determinującą rolę, ale jednocześnie nie zmieniają niczego w zakresie predyspozycji.

– Zapewniam, a wiem to z własnego doświadczenia, że niezależnie od wielkiej liczby różnych szczególnych kursów i lekcji, jakie brałem w dzieciństwie, wątpliwe, abym pewnego dnia mógł się stać handlowcem lub Einsteinem.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora k.kowalski@rp.pl

Ile zależy od matki

Matki karmiące dzieci piersią dodają im kilka punktów IQ. Amerykańscy naukowcy z Duke University zidentyfikowali gen FADS2, dzięki któremu niemowlę przetwarza mleko matki w pożywkę dla mózgu. Gen ten odpowiada za wytwarzanie enzymu pomocnego w przetwarzaniu tłuszczu zawartego w kobiecym mleku w korzystne dla organizmu tłuszcze wielonienasycone. W pierwszych miesiącach życia gromadzą się one w mózgu dziecka. U 90 proc. ludzi występuje najpopularniejsza wersja tego genu. Dzieci ją mające zyskują dzięki karmieniu piersią 7 punktów IQ. W przypadku pozostałych 10 proc. sposób karmienia nie ma  wpływu na wyniki testów inteligencji. Naukowcy wyciągnęli takie wnioski po zbadaniu 3 tys. osób w Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii.

Różnice w poziomie inteligencji poszczególnych ludzi są zdeterminowane w około 50 proc. przez różnice w genach. Tysiące tych różnic biorą udział w budowaniu inteligencji człowieka. Z taką tezą, ogromnie posuwającą naprzód dotychczasowy stan wiedzy, wystąpili naukowcy ze szkockiego Uniwersytetu w Edynburgu. Zespołem kierował prof. Ian Deary. Artykuł o tym zamieszcza czasopismo „Molecular Psychiatry".

Nukleotyd w roli głównej

Pozostało jeszcze 91% artykułu
Nauka
Przełącz się. Jak teoria perspektyw czasowych pomaga zrozumieć zaburzenia psychiczne
Nauka
Kiedy powstał ludzki język? Naukowcy dokonali przełomowego odkrycia
Nauka
Czy naukowcy potrafią przepowiedzieć przyszłość? Jak przewidzieć kolejną pandemię
Nauka
Zaskakujący eksperyment z dzikimi rybami. „Tak, jakby one nas studiowały, a nie odwrotnie”
Nauka
Wilki same się udomowiły? Ciekawy wynik matematycznej symulacji
Materiał Promocyjny
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Nauka
Zaskakujące odkrycie dotyczące jądra Ziemi. Co dzieje się w środku planety?
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń