Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku. Prawnik analizuje przełomowy wyrok

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie 29 stycznia 2025 r. (VI SA/Wa 2964/22) stwierdził, że decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego dotycząca wszczęcia przymusowej restrukturyzacji wobec Getin Noble Banku została wydana z naruszeniem prawa. WSA w Warszawie orzekał kierując się wskazówkami (wytycznymi) udzielonymi przez TSUE w wyroku z 12 grudnia 2024 r. (C-118/23), w odpowiedzi na zadane uprzednio pytania prejudycjalne.

Czytaj więcej

Konsumenci

Jest decyzja sądu ws. Getin Noble Bank. Co dalej z głośną upadłością?

Ewentualne roszczenia odszkodowawcze wobec Skarbu Państwa nie będą miały wpływu na postępowanie upadłościowe Getin Noble Banku.

Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku. Dlaczego sąd nie mógł wyeliminować z obrotu wadliwej decyzji?

Sąd administracyjny nie mógł wyeliminować wadliwej decyzji z obrotu poprzez jej uchylenie czy stwierdzenie nieważności, bowiem wykluczają to przepisy ustawy z 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (dalej: u.b.f.g.) (pytanie czy są zgodne z prawem europejskim i Konstytucją RP zostawiam obok).

W grę wchodziło albo stwierdzenie jej wydania z naruszeniem prawa (równoznaczne z uwzględnieniem skargi), albo oddalenie skargi (po merytorycznym rozpoznaniu zarzutów), ewentualnie – w przypadku uchybienia terminowi lub innych braków formalnych – jej odrzucenie (m.in. art. 105 ust. 2 i 3 u.b.f.g. oraz odpowiednie przepisy ustawy – Prawo postępowaniu przed sądami administracyjnymi; p.p.s.s.).

Wyrok dotyczący przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku jest istotny z kilku powodów

To orzeczenie jest istotne z kilku względów. Pierwszy raz w historii sąd stwierdził, że decyzja BFG jest wadliwa. Wcześniejsze orzeczenia względem decyzji dot. Idea Banku (VI SA/Wa 201/21) czy Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku, w której to sprawie orzekał NSA (II GSK 2553/21) nie dostrzegały nieprawidłowości. Po drugie pokazuje, że polskie przepisy nie są doskonałe oraz wymagają zmian. Po trzecie, jeżeli wyrok się uprawomocni, to otworzy drogę do domagania się odszkodowań, choć trudno dziś nawet oszacować prawdopodobieństwo skuteczności takich żądań.

Czytaj więcej

Konsumenci

TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku

TSUE orzekł, że rozpoznanie skarg frankowiczów ma nastąpić w rozsądnym terminie i uwzględniać indywidualne zarzuty.

Sprawa Getin Noble Banku w sądzie administracyjnym. Dlaczego zapadło takie orzeczenie?

Nie ma jeszcze pisemnego uzasadnienia omawianego orzeczenia, jednak WSA w Warszawie udzielił krótkiego komentarza na temat motywów rozstrzygnięcia.

Na jego stronie internetowej pojawił się komunikat. Wskazano w nim, że – kierując się wytycznymi TSUE w sprawie C-118/23 – zweryfikowano czy kwestionowana decyzja została wydana w warunkach bezstronności, przy uwzględnieniu tego, że BFG w jednym procesie pełnił kilka różnych funkcji. W ocenie WSA nie doszło do wprowadzenia odpowiednich rozwiązań strukturalnych, umożliwiających niezależność operacyjną i uniknięcia konfliktu interesów przy wykonywaniu przez BFG: funkcji kuratora banku (tymczasowego administratora), funkcji organu przymusowej restrukturyzacji i funkcji gwarancyjnej.

Jest to bardzo ciekawe stwierdzenie w świetle tego, że zgodnie z art. 3 ust. 4 u.b.f.g. minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, nadaje BFG statut, w którym określa szczegółowo jego zadania, organizację oraz zasady tworzenia i wykorzystywania funduszy własnych, mając na uwadze sprawne działanie Funduszu oraz cele jego działalności. Wygląda na to, że nieprawidłowości mogły wystąpić (wystąpiły) na bardzo wczesnym etapie – kreacji BFG.

W składzie WSA orzekali sędziowie powołani po 2017 r. Czy to może wydłużyć czas oczekiwania na orzeczenie NSA?

Co do dalej?

WSA w Warszawie z urzędu (wobec uwzględnienia skargi) sporządza uzasadnienie wyroku. Następnie doręczy wyrok z uzasadnieniem stronom postępowania, w którym zapadło orzeczenie (radzie nadzorczej upadłego banku oraz BFG). Po doręczeniu BFG będzie mieć 30 dni na wniesienie skargi kasacyjnej. NSA powinien rozpoznać skargę kasacyjną w terminie 2 miesięcy od jej wpływu (art. 104 ust. 3 u.b.f.g.). Oczywiście to termin instrukcyjny, ale niewątpliwie sprawy dot. resolution mają istotny priorytet, co pozwala przypuszczać, że jeżeli nie dojdzie do nowych pytań do TSUE czy Trybunału Konstytucyjnego, to orzeczenie może zapaść dość szybko.

Problemem może być to, że dwoje z trojga osób zaczęło orzekać w WSA po 2017 r. i po wnioskach nowo ukonstytuowanej Krajowej Rady Sądownictwa (Agnieszka Jendrzejewska oraz Dorota Pawłowska), a z doniesień medialnych w ostatnim czasie wynika, że przynajmniej jeden ze składów NSA zaczął zawieszać sprawy, w których w pierwszej instancji orzekały osoby powołane po 2017 r.

Należy pamiętać, że prawomocne stwierdzenie wadliwości decyzji BFG ma znaczenie dla wszystkich, którzy z takiego orzeczenia chcieliby skorzystać - nie trzeba do tego składać skargi na decyzję BFG czy stać się uczestnikiem postępowania sądowoadministracyjnego. Oczywiście w sprawach skarg innych osób czy podmiotów, np. „frankowiczów”, obligatariuszy, akcjonariuszy, mogłyby zapaść potencjalnie odmienne rozstrzygnięcia, jednak wydaje się, że do tego nie dojdzie z uwagi na składy WSA. Być może WSA przed wydaniem kolejnych orzeczeń oczekiwać będzie na rozstrzygnięcie NSA w sprawie VI SA/Wa 2964/22.

Warto zaznaczyć, że zanim dojdzie do rozpoznania skargi kasacyjnej w sprawie resolution Getin Noble Banku, NSA ma szansę wypowiedzieć się w analogicznym przypadku – Idea Banku. Postępowanie przed NSA (w którym w pierwszej instancji skargi oddalono) zostało zawieszone ze względu na sprawę C-118/23. Teraz powinno zostać podjęte i NSA może wypowiedzieć się tam wcześniej, niż w komentowanej sprawie.

Czytaj więcej

Konsumenci

To był dobry rok dla frankowiczów, a następny może być jeszcze lepszy

Frankowicze wygrywają ponad 90 proc. spraw z bankami. Jednak wciąż nie brakuje wyzwań, w szczególności związanych z odblokowaniem sądowych wydziałów frankowych i przyspieszeniem postępowań.

Konsekwencje wyroku w sprawie Getinu dla innych spraw

Oprócz omawianej wyżej sprawy Idea Banku, należy zwrócić na pierwszą w historii przymusową restrukturyzację, która dotyczyła Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku. Rozpoczęła się 15 stycznia 2020 r., a prawomocne oddalenie i odrzucenie skarg nastąpiło (wyrok NSA) 27 września 2022 r. (II GSK 2553/21). Istnieje możliwość wznowienia tego postępowania ze względu na wyrok TSUE w sprawie C-118/23, o czym przede wszystkim powinny pomyśleć samorządy, uczestniczące w tamtym postępowaniu. Czas na złożenie skargi o wznowienie postępowania pomału się kończy, bowiem to 3 miesiące od opublikowania wyroku w sprawie C-118/23 w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Czy są możliwe odszkodowania za wadliwą decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego?

Jeżeli wyrok WSA w Warszawie z 29 stycznia 2025 r. się uprawomocni, to drzwi do dochodzenia odszkodowań zostaną otwarte. Nie uchylone, ale otwarte. Dlaczego tak uważam? Bo jest to kluczowy element w ogóle umożliwiający myślenie o jakimkolwiek odszkodowaniu. Bez prawomocnego prejudykatu stwierdzającego wadliwość decyzji BFG co do resolution żadne odszkodowanie nie byłoby możliwe. Nie byłoby sensu zastanawiać się ani nad szkodą, ani nad związkiem przyczynowym pomiędzy szkodą a zdarzeniem powodującym szkodę (decyzją BFG).

Podmiotem ponoszącym ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą jest BFG jako osoba prawna (przy czym BFG nie jest państwową osobą prawną), a nie Skarb Państwa (art. 3 ust. 1 i 3 u.b.f.g.). Czysto teoretycznie można rozważyć odpowiedzialność Skarbu Państwa, w związku z tym, że to minister rozporządzeniem określa ramy organizacyjne BFG, ale wymaga to odrębnego, szerokiego komentarza.

Czytaj więcej

Banki

Czy ratowanie Getin Noble Banku się zwróci? Potężne koszty

Operacja restrukturyzacji Getin Noble Banku okazała się sukcesem. Ale wyłożone tu 10,3 mld zł przez banki, a więc ich klientów, jest nie do odzyskania.

Podmiot domagający się odszkodowania powinien udowodnić (art. 6 kodeksu cywilnego i art. 232 zd. 1 kodeksu postępowania cywilnego) wysokość szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą, a zdarzeniem szkodzącym, czyli – moim zdaniem – wadliwą decyzją BFG (bez odnoszenia się do przyczyn uznania tej decyzji za wadliwą).

Odszkodowania tylko do wysokości rzeczywistej straty, bez utraconych korzyści

Warto zwrócić uwagę, że krajowe przepisy o resolution limitują (art. 15 ust. 6, art. 105 ust. 4 u.b.f.g.) wysokość odszkodowania do rzeczywistej straty, wyłączając możliwość domagania się utraconych korzyści (pytanie czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem europejskim lub Konstytucją RP, zwłaszcza w odniesieniu do konsumentów, zostawiam obok).

Czytaj więcej

Konsumenci

Sąd zawiesił raty, ale bank windykuje mimo to

Mimo że sąd zawiesił obowiązek spłacania rat kredytu frankowego, to bank i tak podejmuje próby windykowania niezapłaconych rat. Klienci Getin Noble Banku alarmują.

Czy wykazanie szkody oraz adekwatnego związku przyczynowego będzie łatwe? Wydaje się dziś, że nie, nawet jeżeli w ramach wykazywania adekwatnego związku przyczynowego wykorzystamy pogląd T. Sójki (w:) Cywilnoprawna ochrona inwestorów korzystających z usług maklerskich na rynku kapitałowym, red. T. Sójka, WK 2016, Rozdział VIII, podrozdział 11, który wskazuje na judykaturę niemiecką dopuszczającą istotne ułatwienia dowodowe polegające na zastosowaniu domniemania faktycznego czy dowodu prima facie co do udowodnienia związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem umowy – udzieleniem nierzetelnej rekomendacji a szkodą.

Czytaj więcej

Banki

Ważny wyrok w sprawie upadłości Getin Noble Banku

WSA uznał, że przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku odbyła się sprzecznie z prawem. Według Romana Giertycha właścicielom i obligatariuszom GNB przysługiwać będą ogromne odszkodowania.

Frankowicze już toczące spór z Getin Noble Bankiem są w lepszej sytuacji

Przykładowo: dwie sytuacje kredytobiorców „frankowych”. Jedna osoba jest w zaawansowanym sporze z Getin Noble Bankiem, a druga tego sporu nie rozpoczęła. Wydaje się, że sytuacja pierwszej z osób jest łatwiejsza, będzie ona mogła wykazać zarówno szkodę – kwotę, którą mogłaby odzyskać od banku oraz adekwatny związek przyczynowy – gdyby nie decyzja BFG, do szkody by nie doszło (choć czy rzeczywiście kredytobiorca zdążyłby odzyskać środki?). Trudniejsza sytuacja dotyczy drugiej osoby, bo skoro ona nie weszła w spór z Getinem, to dlaczego można byłoby przyjąć, że rzeczywiście szkodę poniosła i ta szkoda pozostawała w adekwatnym związku przyczynowym z decyzją BFG? Wydaje się, że to, czy ktoś był w sporze z Getinem na jakimkolwiek etapie nie powinno mieć znaczenia dla oceny jego roszczeń względem BFG, bowiem szkoda nie zależy od tego, czy już zakwestionował umowę, czy jeszcze tego nie zrobił, natomiast czas pokażę jak kwestie te będzie rozstrzygać praktyka.

W mediach pojawiają się stanowiska czy komentarze, że o żadnej odpowiedzialności odszkodowawczej nie może być mowy, bowiem przymusowa restrukturyzacja pozwoliła uniknąć upadłości Getinu, która byłaby bardziej dotkliwa dla całego rynku finansowego w Polsce niż przymusowa restrukturyzacja.

Czytaj więcej

Konsumenci

Sąd nie może przerzucać swoich obowiązków na frankowicza. Nowy wyrok SN

Sąd ma szukać abuzywności postanowień umowy kredytu, nawet bez wniosku konsumenta.

Te wypowiedzi pomijają jednak, że nie porównujemy, czy lepiej było wdrożyć resolution, czy czekać na upadłość banku. Należy zweryfikować wyłącznie to, czy decyzja o przymusowej restrukturyzacji spowodowała stratę, np. kredytobiorcy frankowego, obligatariusza, akcjonariusza. Porównaniu ulega sytuacja, w której do wydania decyzji by nie doszło – czy wówczas konsument mógłby dochodzić skutecznie swoich roszczeń i czy środki mógłby odzyskać.

Moim zdaniem ciężar dowodu, że gdyby nie doszło do przymusowej restrukturyzacji, to i tak nastąpiłaby upadłość, w trakcie której poszkodowane grupy osób nie odzyskałyby swoich aktywów, spoczywać będzie na pozwanym BFG. To nie poszkodowany powinien wykazywać, że nie doszłoby do upadłości (nie powinien wykazywać faktu negatywnego), lecz BFG powinien wykazywać fakt pozytywny – upadłość musiałyby wystąpić, co i tak uniemożliwiłoby odzyskanie środków. Do tego jednak daleka droga.

Jakie będą, jakie mogą być odszkodowania? Zaczekajmy na uprawomocnienie się wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Przed NSA będzie zapewne jeszcze trudne, ciężkie starcie.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Jest projekt ustawy frankowej. Czy przyspieszy spory frankowiczów z bankami?

Znany jest wreszcie długo oczekiwany projekt ustawy frankowej autorstwa Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.

Wyrok WSA, a sytuacja kredytobiorców. "Pojawiło się światełko"

Wyrok z 29.01.2025 r. jest z pewnością przełomowym rozstrzygnięciem, zwłaszcza w świetle stosunkowo oględnej wypowiedzi TSUE w sprawie C-118/23. Pozwala spojrzeć z zupełnie innej perspektywy na działania dotyczące przymusowej restrukturyzacji.