Spór o frankowicza z bankiem. Nowe stanowisko Rzecznika

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił aktualne stanowisko dla sądu rozpatrującego spór między frankowiczem a bankiem dotyczący rozliczeń między stronami po unieważnieniu umowy kredytu.

Publikacja: 13.09.2023 13:57

Spór o frankowicza z bankiem. Nowe stanowisko Rzecznika

Foto: Adobe Stock

dgk

RPO przystąpił do sprawy z pozwu konsumenta - frankowicza wobec banku w 2021 r.  W sprawie tej sąd skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pytanie prejudycjalne, dotyczące możliwości żądania przez banki roszczeń, w szczególności wynagrodzenia za korzystanie z udostępnionego w ramach kredytu kapitału w przypadku unieważnienia umowy „frankowej”.  

W połowie czerwca TSUE orzekł, że banki nie mogą żądać od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (C-520/21).

Czytaj więcej

Frankowicze się cieszą, banki płaczą. Jest przełomowy wyrok TSUE

Teraz spór frankowicza z bankiem czeka na rozstrzygnięcie przez sąd, który zadał pytanie prejudycjalne, czyli Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia.  Rzecznik przedstawił temu sądowi swoje aktualne stanowisko w sprawie. Podkreślił w nim, że wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 r. ma miarodajne znaczenie nie tylko dla tego postępowania, ale dla innych spraw „frankowych" przed polskimi sądami. 

TSUE stanął na stanowisku, że po uznaniu umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na nieuczciwe warunki,  konsument ma prawo żądać od banku rekompensaty wykraczającej poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. Natomiast bank jako przedsiębiorca nie może dochodzić od konsumenta roszczeń wykraczających poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. W ocenie Trybunału przyznanie bankom takiego uprawnienia, a tym samym wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez konsumenta, przyczyniałoby się do wyeliminowania odstraszającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez uznanie tej umowy za nieważną. Bank nie może bowiem czerpać korzyści ze swojej nieuczciwości.

Zdaniem Rzecznika, prawidłowe zastosowanie wytycznych wynikających z prawa UE, a sformułowanych przez TSUE, oznacza w tej sprawie konieczność:

- przeprowadzenia oceny transparencji postanowienia umowy, które ma być poddane kontroli abuzywności;

- przeprowadzenia oceny abuzywności postanowienia umowy kredytu na chwilę zawarcia tej umowy;

- wyciągnięcia przepisanych prawem konsekwencji w razie stwierdzenia abuzywności postanowienia w stosunku do postanowienia;

- stwierdzenia, w jaki sposób stwierdzona abuzywność postanowienia wpłynie na możliwość dalszego trwania umowy.

Sąd może po takim badaniu - mając na względzie stanowisko konsumenta - stwierdzić, że

- umowa kredytu wiąże dalej bez postanowień abuzywnych dotyczących indeksacji, co uzasadniać będzie żądanie zwrotu przez Bank wszystkich kwot pobranych w wyniku stosowania abuzywnych postanowień, albo że

- umowa jest nieważna, wobec czego konsumentowi przysługuje nie tylko roszczenie o zwrot kwot pobranych od niego w wyniku stosowania abuzywnych postanowień i wszystkich innych kwot pobranych na podstawie nieważnej umowy, lecz ponadto dalszych roszczeń wykraczających poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy, a także poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty.

Zdaniem Rzecznika uznanie, że bankom przysługuje możliwość podniesienia dalszych roszczeń przez pozwany Bank odniosłoby skutek sprzeczny z art. 6 i art. 7 dyrektywy 93/13. Oznaczałoby to bowiem, że interes banków byłyby zabezpieczony - nie na etapie ściśle rozumianej kontroli abuzywności, ale na dalszym etapie, kiedy rozstrzygnięcia dokonuje się na płaszczyźnie prawa krajowego.

- Uwzględnienie takich roszczeń banków unicestwiałoby de facto całą linię orzeczniczą wypracowaną dotąd na tle dyrektywy 93/13 przez Trybunał - podkreślił RPO.

Prawo w Polsce
Sprawa dotacji dla PiS. Czy PKW wybrnie z impasu?
Praca, Emerytury i renty
Nowe wnioski o 800 plus w 2025 r. Zbliża się ważny termin dla rodziców
Konsumenci
Obniżka opłat za abonament RTV na 2025 rok. Trzeba zdążyć przed tym terminem
Nieruchomości
Dom zostawiony rodzinie w kraju nie przechodzi na własność. Sąd Najwyższy o zasiedzeniu
W sądzie i w urzędzie
Duże zmiany dla wędkarzy od 1 stycznia. Ile trzeba zapłacić w 2025 na łowiskach Wód Polskich?