Jak pogodzić Europejski Zielony Ład z konkurencyjnością gospodarki? Debata TEP i „Rzeczpospolitej”

W debacie Towarzystwa Ekonomistów Polskich (TEP) i „Rzeczpospolitej” pt. „Jak pogodzić Europejski Zielony Ład z konkurencyjnością gospodarki?” udział wzięli: Marta Noran, VP, ESG Risk, Citi Handlowy; Damian Olko, starszy ekonomista WKB Lawyers i wiceprzewodniczący TEP oraz Julia Patorska, członkini TEP. Debatę poprowadził Michał Banaś z Warsaw Enterprise Institute.

Czy dbanie o środowisko naturalne obniża konkurencyjność?

Konkurencyjność można rozumieć jako zdolność gospodarki do systematycznego, trwałego rozwoju, a więc wzrostu dobrobytu społeczeństwa. Konkretnie, oznacza to możliwość zwiększania zarobków pracowników, zysków firm, ilości i jakości czasu wolnego i innych cennych dóbr dla społeczeństwa.

W teorii nie ma zatem sprzeczności między transformacją energetyczną a utrzymaniem czy zwiększaniem konkurencyjności, jeśli cele transformacji są spójne z preferencjami społecznymi np. w zakresie jakości środowiska naturalnego. Skoro jako społeczeństwo nie lekceważymy problemu zmian klimatu, to potrzebne jest uwzględnianie emisji gazów cieplarnianych w rachunku ekonomicznym, a więc także jako składowej dobrobytu.

– Ale jeśli inne kraje nie nakładają obciążeń finansowych na emisję CO2 a my to robimy, to tracimy konkurencyjność. Bo to jest ciężar, którzy obciąża naszą produkcję i ostatecznie konsumentów. Dlatego potrzebna jest współpraca międzynarodowa, czyli również inne kraje muszą stosować takie podejście, że w ramach odpowiedzialności za stan klimatu na świecie urealniamy koszt działalności gospodarczej – uważa Damian Olko.

Historia gospodarcza pokazuje, że możliwe jest utrzymanie wysokiej konkurencyjności i transformacja energetyczna.

– Przykładem jest gospodarka Szwecji, która w ostatnich 30 latach rosła w tempie około 2% rocznie, co jest niezłym wynikiem jak na dojrzały kraj, a po drodze było przecież wiele kryzysów. W tym okresie skandynawski kraj zmniejszył swoją emisyjność o blisko 60% w porównaniu z 1990 r., podczas gdy kraje EU ograniczyły średnio o 30% – zauważa Julia Patorska.

Wymagające otoczenie dla realizacji EZŁ

Nowa KE zaczyna pracę w trudnym otoczeniu, stając przed koniecznością pogodzenia różnych interesów i celów. Obok wspomnianego problemu z konkurencyjnością i innowacyjnością gospodarki UE, kolejnym fundamentalnym wyzwaniem jest bezpieczeństwo militarne, które również wymaga ogromnych nakładów finansowych.

W tym kontekście niezmierne ważne są ciągłe analizy i monitorowanie działań oraz kosztów i korzyści. Jeżeli okaże się, że tempo postępu technologicznego oraz działania innych krajów w obszarze dekarbonizacji są niesprzyjające i Europa nie jest w stanie zrealizować tych celów po akceptowalnym społecznie koszcie, politycy dokonają korekty EZŁ.

– Przykładowo, może być konieczność pogodzenia się z tym, że zamiast tzw. net zero w 2050 r. obniżymy emisje o 90%. Te ostatnie 10 pkt proc. może wiązać się z bardzo wysokim społecznym kosztem krańcowym, który może być niewspółmierny z korzyściami niższych emisji – uważa Olko. W ocenie Marty Noran przede wszystkim należy zapewnić, żeby transformacja była zarówno efektywna jak i sprawiedliwa tzn. nie zostawiła nikogo „z tyłu”.

– Musimy uwzględniać szereg scenariuszy, które mogą się wydarzyć. „Opomiarowanie” gospodarki w zakresie tego jak się zachowują przedsiębiorstwa jest bardzo ważne, by móc ewentualnie korygować tę drogę. Jest duży problem m.in. z mierzeniem emisji CO2 w łańcuchu wartości. Nie musi być to wymuszane regulacyjnie, może to być efekt współpracy przedsiębiorstw – uważa Patorska. Wyzwanie związane z brakiem standardów rynkowych i ujednoliconego podejścia do oceny klientów banków w zakresie zrównoważonej transformacji dostrzega również ekspertka Citi Handlowego.

Kluczowa rola sektora finansowego

Transformacja wymaga ogromnych inwestycji w innowacyjne i zrównoważone przedsięwzięcia, dlatego sektor finansowy postrzega ją przede wszystkim jako szansę – ocenia Marta Noran. Ekspertka zwraca jednak uwagę, że w Polsce potrzebna jest dobra strategia transformacji i pilne działania w tym zakresie, by banki mogły lepiej przyczyniać się do budowy konkurencyjnej i zielonej gospodarki.