Oczekujemy zrównania szans

Jaka jest sytuacja uczelni prywatnych w Polsce?

Dobrze, że pan użył tego sformułowania. Ono nie występuje w nomenklaturze prawnej w Polsce. System szkolnictwa wyższego dzieli się na uczelnie publiczne i niepubliczne. Nie ma nigdzie mowy o „prywatnych". A przy tym wydaje się, że to określenie ma konotacje negatywne, gdyż wydawałoby się, że są to uczelnie będące czyjąś prywatną własnością. Tymczasem każda uczelnia niepubliczna powstaje w wyniku decyzji ministra właściwego dla szkolnictwa wyższego na wniosek osoby fizycznej lub podmiotu prawnego, fundacji czy stowarzyszenia. Warto pamiętać, że nie są one właścicielami, a tylko założycielami. Nie ma przepływów finansowych między założycielem a taką uczelnią. Jest ona samodzielnym podmiotem prawnym. Przypomnę również, że sam system szkolnictwa wyższego w Polsce od 1990 r. podlega nieustannym zmianom. Mieliśmy już cztery jego reformy. Ostatnia miała miejsce w 2018 r.

Ta reorganizacja pokazuje, jak znaczącym zmianom podlega system szkolnictwa wyższego. Uczelnie niepubliczne odgrywają w nim niezwykle ważną rolę, a ich studenci co roku stanowią ok. 30 proc. wszystkich studiujących. Od powstania pierwszej uczelni w 1991 roku mamy już łącznie ponad 2 mln absolwentów takich ośrodków kształcenia. Dodatkowo w tym roku przypada 30-lecie uczelni niepublicznych w Polsce.

Jaką rolę w dyskusji o zmianach w systemie szkolnictwa wyższego powinny odgrywać uczelnie prywatne także na przykład w wymiarze konsultacyjnym?

Ustawa z 2005 roku powołała Konferencję Rektorów Zawodowych Szkół Polskich, która zrzesza rektorów uczelni niepublicznych. Zadaniem tej instytucji jest uczestniczenie w pracach legislacyjnych dotyczących zmian w szkolnictwie oraz ich opiniowanie. A więc nasz głos i nasze postulaty docierają do polityków, natomiast nie zawsze są wysłuchiwane.

A jakie postulaty są dla was najważniejsze w tej chwili?

Mamy postulat bardzo dobrze znany politykom już od roku 2009, a który to premier Donald Tusk obiecał zrealizować. Wypływa on bezpośrednio z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z zasady równości. Chodzi o zrównanie w finansowaniu ze strony budżetu państwa uczelni publicznych i niepublicznych. Dzisiaj tylko i wyłącznie uczelnie publiczne korzystają z dofinansowania ze środków budżetowych na działalność statutową, związaną z inwestycjami. Uczelnie niepubliczne nie otrzymują takich środków. Mówiąc wprost – muszą zarobić pieniądze na to, aby móc funkcjonować.

Dodam, że mamy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2013 r., który jasno stwierdził, że zasada równości finansowej tych dwóch rodzajów podmiotów, które zresztą są równe w jednym systemie szkolnictwa wyższego, nie jest realizowana, i wskazał, że powinna być egzekwowana. To ciągle nie nastąpiło. To jest ten postulat, na którego wprowadzenie w życie najbardziej czekamy.

Jakie miejsce w systemie edukacji wyższej powinny mieć uczelnie niepubliczne?

W moim przekonaniu w ogóle nie powinniśmy mieć podziału na uczelnie publiczne i niepubliczne. Powinniśmy mieć jednolity system szkolnictwa wyższego, z równym traktowaniem, nie faworyzowaniem uczelni, a więc finansowaniem na równym poziomie.