„Wiking”: Szekspir barbarzyńców

Ta opowieść rozpoczyna się pod koniec IX wieku. Król Aurvandil (Ethan Hawke) wraca z wyprawy wojennej do rodzinnego grodu na północnych wyspach, gdzie czekają królowa Gudrún (Nicole Kidman) i syn Amleth. Radosną atmosferę zakłóci przyjazd Fjölnira, królewskiego brata, który postanawia zabić Aurvandila i przejąć tron.

Amleth zdoła jednak umknąć zabójcom i za morzem trafia pod skrzydła wikingów, wśród których rośnie na okrutnego zabójcę (w dorosłym wcieleniu gra go Alexander Skarsgård). Jak przystało na legendę o wygnanym księciu, przeznaczenie nie da Amlethowi spokoju, popchnie go do zemsty i walki o tron.

Czytaj więcej

Film

„Lighthouse”: Tratwa dwóch szaleńców

„Lighthouse” to film grozy z gwiazdami w obsadzie, z artystycznym smakiem i obfitujący w polskie inspiracje.

Fabuła jest wariacją na temat „Hamleta”, czy raczej jego pra-genezy, bo przecież Szekspir inspirował się nordyckimi kronikami. Ale jest tu też masa innych odniesień, które reżyser Robert Eggers poczynił wraz ze współscenarzystą, islandzkim poetą Sjónem. Sięgają m.in. po arcydzieło języka staroangielskiego – poemat „Beowulf” oraz po prace badawcze o wikingach.

Kontrola producentów

Takie kariery nie zdarzają się w Hollywood często. Robert Eggers miał 33 lata, kiedy w 2015 r. pokazał pełnometrażowy debiut „Czarownica. Bajka ludowa z Nowej Anglii”. Zrealizowany za 4 mln dol. stał się rewelacją. Film perfekcyjnie wystylizowany, obsadzony i napisany archaiczną angielszczyzną, balansował pomiędzy klasycznym kinem grozy a dramatem w stylu „Czarownice z Salem”.

A jeśli ktoś jest w stanie zrobić cacko za śmieszne – z perspektywy Los Angeles – pieniądze, które zwracają się dziesięciokrotnie („Czarownica” zarobiła 40 mln dol.), to prędzej czy później wielka machina produkcyjna się o niego upomni. Zanim do tego doszło, Eggers zrealizował jeszcze jeden niezależny film, choć już z udziałem gwiazd – „Lighthouse” („Latarnia morska”) inspirowany opowiadaniem Edgara Allana Poe, z Robertem Pattinsonem i Willemem Dafoe w obsadzie. Nakręcony w czerni i bieli obraz docenili krytycy, posypały się nominacje i nagrody.

Żarty się jednak skończyły, kiedy do gry weszli wielcy producenci. Na kolejny film Amerykanina Focus Features przeznaczyło budżet 65 mln dol., który przez pandemię wzrósł do 90 mln. W zamian studio zapewniło sobie prawo do ostatecznej wersji montażowej. Krótko mówiąc, gdyby uznali, że produkcja wyrwała się Eggersowi spod kontroli, to mieli prawo wyprosić go z montażowni i dokończyć film po swojemu.

Szczęśliwie obyło się bez tarć, choć Eggers na finiszu był zmuszony do zmian i cięć. W wywiadach (m.in. dla portalu IndieWire) sprawia wrażenie zaangażowanego artysty, który jednak potrafi trzeźwo patrzeć na kino. Rozumie, że przy dużych budżetach musi być gotów na kompromisy i część zdjęć nakręcić w studiu przy użyciu technik cyfrowych, a nie w autentycznych plenerach. Oraz że nie będzie mu dane wzorem Mela Gibsona realizować swoich dzieł w oryginalnych, martwych językach z epoki, tylko po angielsku z nordyckim akcentem.

„Wiking” może nie stanie się współczesnym „Spartakusem”, ale są w nim sceny, których nie sposób zapomnieć. Pogańskie wrzaski przy ognisku odurzonych psychodelikami berserków, atak na chrześcijańską wioskę gdzieś w północno-zachodniej Rusi nakręcony w jednym ujęciu, z hektolitrami krwi i podpalaniem stodoły wypełnionej ludźmi na finał. Wikingowie to u Eggersa protoplaści Einsatzgruppen albo 1. Armii Konnej tudzież dzisiejszych wagnerowców.

Kolej na „Nosferatu”

Reżyser zasłynął umiejętnym balansowaniem na pograniczu świata rzeczywistego z nadprzyrodzonym. Duszna, klaustrofobiczna atmosfera i dwuznaczność (magia to czy ludzki obłęd?) była znakiem rozpoznawczym „Czarownicy” i „Lighthouse”. „Wiking” jest bardziej dosłowny, więcej tu przygody niż horroru. Zamiast psychoanalizy i skrywanych pragnień jest żądza odwetu, a do tego mało przekonujący wątek miłosny ze Słowianką Olgą (Anya Taylor-Joy).

Największe wrażenie robią w „Wikingu” zdjęcia. Nie tyle wspaniałe irlandzko-islandzkie plenery i scenografia, ale przede wszystkim pomysł Jarina Blashke na pracę kamery. Powolna, oparta na prostych ruchach – dojazdach, odjazdach i jazdach równoległych. Nie ma tu gwałtownych szwenków, ani przebitek montażowych na detale. Długie ujęcia potęgują wrażenie przykucia widza do ekranu i zanurzenia się w prezentowanej rzeczywistości.