Projekt budżetu na przyszły rok jest kukułczym jajem dla kolejnego rządu

Dochody budżetu w przyszłym roku mają wynieść ok. 684 mld zł, czyli zwiększyć się o 15 proc. w porównaniu z przewidywanym wykonaniem w 2023 r. – wynika ze szczegółowego projektu ustawy budżetowej na przyszły rok przedstawionego w piątek przez Ministerstwo Finansów.

Wydatki mają rosnąć znacznie mocniej – o 22 proc., do 848 mld zł. W efekcie deficyt budżetowy, który już w 2023 r. ma być najwyższy od czasów transformacji, w 2024 r. ma się jeszcze podwoić aż do 165 mld zł. Na maksymalnie wysokim poziomie rząd PiS zaplanował również dług państwa, który ma się zwiększyć o rekordową kwotę 340 mld zł, do ok. 2 bilionów złotych.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Budżet 2024: zadłużenie państwa przebije 2 bln zł

Deficyt w budżecie państwa w 2024 r. ma skoczyć do ok. 165 mld zł z 92 mld zł w tym roku. A dług całego sektora finansów publicznych ma wzrosnąć o niemal 340 mld zł do ponad 2 bln zł – wynika z uzasadnienia do projektu ustawy budżetowej na 2024 r.

Budżet bezpieczeństwa?

W rządowej narracji premier Mateusz Morawiecki tłumaczy, że budżet 2024 jest bezpieczny, a ogromny deficyt i przyrost zadłużenia jest konieczny, by zapewnić bezpieczeństwo Polaków (zgodnie z hasłami kampanii wyborczej) głównie militarne, socjalne i zdrowotne.

– Budżet na 2024 rok wcale nie jest bezpieczny – komentuje Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych. – Jest pełen problemów, pułapek, wyzwań i niebezpieczeństw dla finansów publicznych. Jest kukułczym jajem, które rząd PiS podrzuca swojemu następcy – wytyka Dudek.

Jednym z tych problemów mogą być zbyt ambitne plany dochodowe, zwłaszcza jeśli chodzi o wpływy z VAT. W projekcie budżetu założono ich znaczący wzrost – o 53 mld zł (20,4 proc.) do niemal 313 mld zł. Tymczasem już w tym roku, mimo wciąż wysokiej inflacji, dochody z VAT mocno kuleją i trudno założyć, że nagle wystrzelą w górę.

Po stronie wydatkowej uwagę zwraca wysoki wzrost różnego rodzaju transferów socjalnych. Wydatki na politykę rodzinną mają zwiększyć się aż o 24,6 mld zł (czyli 50 proc.), co jest efektem podwyżki dodatków na dzieci z 500 zł do 800 zł na miesiąc. Budżetowe dotacje do ZUS i KRUS mają być aż o 59 mld zł większe rok do roku (78 proc.). To wynik i wysokiej waloryzacji rent i emerytur, i m.in. ustalenia jako stałego świadczenia 14. emerytury i podwyższenia jej wysokości w ostatnich tygodniach.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Miliardy za emisję CO2 poszły na łatanie budżetu

Od 2013 r. do budżetu trafiły 82 mld zł ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2. Ale pieniądze rzadko służyły modernizacji energetyki. Ponad 23 mld zł wydano np. na dopłaty i świadczenia socjalne.

Można też mówić o bardzo dużych wzrostach dotacji budżetowej na zdrowie – o 12,6 mld zł (choć to ułamek wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia), na sprawy wewnętrzne – ok. 7,2 mld zł (m.in. w efekcie wzrostu funduszu wynagrodzeń funkcjonariuszy, podobnie jak i innych pracowników sfery budżetowej – o 11,2 proc.) oraz obsługę długu – o 6,5 mld zł.

Z kolei wydatki z budżetu na obronę narodową mają zwiększyć się rok do roku o 15,6 mld zł do 112 mld zł. A łączne nakłady na wojsko, razem z Funduszem Wsparcia Sił Zbrojnych, mają wynieść aż 159 mld zł – planuje rząd.

Festiwal obietnic

Taka konstrukcja budżetowych wydatków może stanowić swoistego rodzaju pułapkę dla następnego rządu. W razie kłopotów z realizacją budżetu można zwykle dokonać jakichś oszczędności i cięć tak, by zredukować deficyt. Tymczasem pozycje pod względem wzrostu wydatków najbardziej obciążające budżet w 2024 r. są albo zapisane w ustawach, albo przeznaczone na cel, z którego trudno komukolwiek byłoby się wycofać.

– Wysokie nakłady na wojsko, jeśli uznajemy je za priorytetowe, powinny być dla rządu impulsem do ograniczania innych wydatków – zaznacza Marcin Zieliński, główny ekonomista Fundacji FOR. – Tymczasem zamiast ograniczania wydatków mamy festiwal rozdawnictwa: jeszcze wyższe zasiłki dla emerytów (tzw. czternastki), by kupić ich głosy w wyborach, 800+ czy „darmowe” autostrady. Ten festiwal rozdawnictwa jest niebezpieczny – zaznacza Zieliński.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Projekt budżetu na 2024 rok: rząd liczy na podatkowe żniwa

Łączne dochody z podatków w kasie państwa w przyszłym roku mają sięgnąć 608 mld zł. To aż o 82 mld zł więcej niż w 2023 r. – przewiduje projekt ustawy budżetowej przedstawiony w piątek przez resort finansów.

Ostrzega on też, że przedstawiony przez rząd plan dla finansów państwa na 2024 r. oznacza rosnące ryzyko kryzysu fiskalnego, m.in. pod kątem rekordowych potrzeb pożyczkowych brutto sięgających aż 420 mld zł. – A do tej kwoty trzeba by doliczyć jeszcze rolowanie obligacji BGK i PFR. Rząd może mieć więc problemy z zaciąganiem kolejnych długów w przyszłym roku... ale to już będzie po wyborach – mówi ekonomista.

– Zarówno planowany przyrost zadłużenia, jak i potrzeby pożyczkowe na przyszły rok są zaskakująco duże – zauważa też Grzegorz Ogonek, ekonomista Santander Bank Polska. – Ich uplasowanie na rynku długu, zwłaszcza krajowym, może być wyzwaniem. Nie wiemy, czy te wysokie potrzeby finansowe zostaną w całości zrealizowane ani jak, ale jest to jakiś czynnik ryzyka dla rentowności polskich obligacji – dodaje.

W piątek, po publikacji projektu budżetu, rentowność dziesięcioletnich obligacji zareagowała negatywnie – wzrostem o 1,66 proc.