Wieś zbankrutuje bez pomocy Unii

Ostatnie dwa lata pogłębiły różnice między mieszkańcami wsi i miast. W najlepszym dla rolnictwa 2007 r. gospodarstwo towarowe (sprzedające część produkcji) przynosiło przeciętne dochody wysokości 92 proc. płacy netto w gospodarce. W ubiegłym roku było to już tylko 67 proc.

[wyimek] [b]71 mld zł[/b] - wyniosła wartość produkcji rolnej w ub.r. wg cen producenta[/wyimek]

To wynik spadku cen surowców rolnych – zwłaszcza mleka, zbóż i owoców. – Z naszych badań, które obejmują ok. 750 tys. gospodarstw, wynika, że 10 proc. z nich w ubiegłym roku nie przyniosło dochodu, mimo rekordowo wysokich dopłat bezpośrednich. Bez otrzymywania unijnych dopłat obszarowych aż 40 proc. polskich gospodarstw towarowych miałoby w ubiegłym roku straty – mówi dr Lech Goraj, szef Systemu Zbierania i Wykorzystania Danych Rachunkowych z gospodarstw (FADN).

Według jego szacunków, wykonanych z użyciem wskaźników z rachunków makroekonomicznych dla rolnictwa, zgodnych z metodyką Eurostatu, w ostatnim roku dochody rolników liczone w cenach bieżących wzrosły średnio o 8 proc. w porównaniu z 2008 r. Zyskali głównie producenci trzody i drobiu, podczas gdy gospodarstwa nastawione na produkcję mleka, zbóż, warzyw i owoców zarobiły mniej niż przed rokiem.

W 2009 r. średni dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną (pracującą co najmniej 2200 godz. w roku) uzyskany przez gospodarstwa towarowe wzrósł 8 proc. i wyniósł 17,25 tys. Dochód ten stanowił 67 proc. średniej płacy netto w gospodarce narodowej, gdy w 2008 r. – 68,4 proc. Dopłaty bezpośrednie, które zgodnie z przepisami PIT nie mogą być opodatkowane, odpowiadają za 54,5 proc. tego dochodu. – W takiej sytuacji zastąpienie podatku rolnego płaconego przez wszystkich właścicieli ziemi rolniczej (poza prowadzącymi działy specjalne produkcji rolnej) podatkiem od dochodów nie byłoby dla budżetu państwa korzystne – uważa dr Goraj.

Szacuje, że gdyby wszyscy rolnicy stali się podatnikami VAT, to przy obecnych stawkach tego podatku mogliby w skali jednego roku odzyskiwać ponad 4 mld zł podatku naliczonego – płaconego przy zakupie materiałów, usług i inwestycji.

Resort finansów nie zamierza rezygnować z planów objęcia rolników podatkiem dochodowym. Musi jednak najpierw precyzyjnie określić, kim jest rolnik, czym gospodarstwo i koszty w rolnictwie. – Obecnie zajmujemy się działami specjalnymi produkcji rolnej – prace mają się zakończyć w tym kwartale. Zmiany polegają na zastąpieniu norm szacunkowych dochodu uproszczonym opodatkowaniem dochodowym – mówi Magda Kobos, rzeczniczka MF.

Działy specjalne to np. produkcja warzyw, owoców czy drobiu. Ale w ocenie prof. Wojciech Józwiaka z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej trudno będzie ustalić granicę między gospodarstwem rolnym a działami specjalnymi.

[ramka][b]Jak wydaje się pieniądze na wsi[/b]

Wydatki w rolnictwie w ubiegłym roku spadły o ponad 4 proc., do 46,7 mld zł. W 2008 r. wydatki pośrednie w rolnictwie sięgnęły prawie 49 mld zł.

Największą pozycję w kosztach rolników odgrywają pasze dla zwierząt, które w 2009 r. zmalały aż o 13 proc. Było to jednak wynikiem tańszych cen zbóż, które są podstawowym surowcem do karmienia zwierząt. Zmalały też (o 15 proc.) wydatki rolników na nawozy, co wynikało także ze spadku ich cen po rekordowych zwyżkach w 2008 r. oraz z ograniczenia zużycia nawozów w rolnictwie.