W czwartek ważny wyrok TSUE w sprawie kredytów konsumenckich. Czy ruszy lawina pozwów?

Sprawa jest skomplikowana i bardzo poważna, skalą przebija roszczenia frankowe. Chodzi o to, że kredytobiorcy coraz częściej kwestionują umowy kredytowe, powołując się na sankcję kredytu darmowego. Sankcja taka jest rodzajem kary nakładanej na kredytodawców i pożyczkodawców za nadużycia w umowach kredytowych. Jeśli doszło do nadużyć, kredytobiorcy mogą ubiegać się o zwrot wszystkich kosztów związanych z zaciągnięciem kredytu konsumenckiego. Wedle danych Związku Banków Polskich na koniec 2024 r. w sądach mogło się toczyć już ok. 11 tys. postępowań, w których kredytobiorcy kwestionowali treść umów kredytów konsumenckich, opierając swoje żądania na sankcji kredytu darmowego.

Czytaj więcej

Banki

SBB: po kredytach frankowych czas na walkę z kredytami złotowymi

Rusza ofensywa przeciwko bankom w kwestii kredytów hipotecznych z WIBOR oraz kredytów konsumenckich – zapowiada stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu. „Przy tych sprawach spory frankowe mogą okazać się niewinną igraszką”

Co powie TSUE?

Polscy konsumenci, ale też banki, z napięciem spoglądają na Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który 13 lutego po raz pierwszy wyda rozstrzygnięcie w sprawie podnoszonych w naszym kraju roszczeń związanych z sankcją kredytu darmowego. Trybunał rozstrzygnie trzy zagadnienia. Pierwsze dotyczy sposobu ustalenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) i przekazania konsumentowi informacji na ten temat. Drugie oceni treść warunków umownych, które pozwalają bankowi na zmianę opłat i prowizji w kontekście ich przejrzystości i możliwości dokonana weryfikacji działań banku przez konsumenta. Trzecie dotyka problematyki proporcjonalności sankcji kredytu darmowego i ustalenia, czy powinna ona być stosowana niezależnie od tego, jak poważne było naruszenie. Jaki będzie werdykt TSUE?

Foto: Tomasz Sitarski

„Rzeczpospolita” dotarła do stanowiska polskiego rządu w innej sprawie, też związanej z kredytem konsumenckim i roszczeniem z tytułu sankcji kredytu darmowego prowadzonej w TSUE pod sygnaturą C-71/24. Powstały spór dotyczył umowy kredytu konsolidacyjnego zawartej w 2017 r. pomiędzy konsumentem a Alior Bankiem na kwotę 199 814,35 zł. Całkowita kwota kredytu wynosiła 171 840,34 zł, natomiast całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta została określona na 316 290,86 zł. W jej skład weszły należne odsetki umowne w wysokości 116 476,51 zł i 27 974,01 zł prowizji. W wyniku problemów ze spłatą kredytu bank wszczął procedurę windykacyjną, a finalnie wystąpił z powództwem o zapłatę kwoty 148 990,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kosztami procesu.

Pełnomocnik konsumenta złożył oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wskazując, że bank wadliwie określił RRSO, naliczając odsetki również od kredytowanych kosztów. Zarzucił też, że wysoka prowizja została narzucona klientowi, a warunki umowy są nieuczciwe, co mogło skutkować nieważnością niektórych jej postanowień.

Czytaj więcej

Banki

Starcie banków z konsumentami. Kto wygra tę bitwę?

Już nawet NBP popiera postulaty branży co do koniecznej modyfikacji ustawy o kredycie konsumenckim.

Sąd Okręgowy w Krakowie, rozpoznając sprawę, powziął wątpliwości ws. praktyki stosowanej przez bank i zdecydował się skierować do TSUE pytanie prejudycjalne, które miało na celu ustalenie zgodności spornych postanowień umownych z przepisami prawa unijnego. Sąd dążył do uzyskania odpowiedzi, czy można w umowie określić oprocentowanie na całą kwotę kredytu, w tym również na te elementy, które nie zostały faktycznie wypłacone konsumentowi, ale są składnikami całkowitej kwoty do zapłaty. Chciał ponadto ustalić, czy dopuszczalne jest stosowanie w umowach kredytów konsumenckich postanowień ujawniających jedynie stopę oprocentowania kredytu i łączną wartość skapitalizowanych odsetek, bez informowania, że podstawa tych obliczeń obejmuje również dodatkowe opłaty, które nie stanowią części wypłaconego kredytu, ale są częścią całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta.

W odniesieniu do tej sprawy rząd polski wskazał wprawdzie, że w jego ocenie przepisy dyrektywy 2008/48/WE, czyli o kredycie konsumenckim, nie stoją na przeszkodzie we wprowadzaniu do umów kredytu konsumenckiego postanowień, które przewidują możliwość rozłożenia na raty kosztów pozaodsetkowych kredytu, pod warunkiem jednak, że było to indywidualnie negocjowane z konsumentem, a opłaty nie były rażąco wygórowane. Ze stanowiska rządu wynika też, że konsument powinien mieć wybór między zapłatą tych kosztów w oprocentowanych ratach a ich kredytowaniem. Jest w nim też wskazanie, że zarówno dyrektywa o kredycie konsumenckim, jak i dyrektywa 93/13 zawierają wymóg, aby umowa kredytowa zawierała jasne i zwięzłe informacje o oprocentowaniu kredytu oraz warunkach jego stosowania, a umowa kredytowa nie może zawierać jedynie informacji o stopie oprocentowania i łącznej wartości skapitalizowanych odsetek bez wyraźnego wskazania, że podstawą obliczenia oprocentowania jest suma wypłaconej kwoty kredytu i kosztów pozaodsetkowych.

Czytaj więcej

Banki

ZBP ostro krytykuje sądowy wyrok o nieważności kredytu z WIBOR

Niektóre tezy stawiane przez suwalski sąd, który jako pierwszy unieważnił kredyt złotowy, są kompromitujące i kuriozalne – wynika z wypowiedzi Tadeusza Białka, prezesa Związku Banków Polskich.

– Na bazie naszych doświadczeń, opartych na analizie treści umów kredytowych oraz rozmów z konsumentami, widzimy, że kredytobiorcy nie mieli możliwości wyboru uiszczenia prowizji w inny sposób jak jej skredytowanie przez bank. Dodatkowo nie mieli także informacji, że od kwoty prowizji będę naliczane odsetki, co wprost godzi w ich interes i narzuca im praktykę przyjętą przez bank – komentuje radca prawny Wojciech Bochenek z Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych. – Stanowisko Polski podkreśla ponadto bardzo ważny aspekt związany z weryfikacją, czy banki prawidłowo wywiązały się z ciążących na nich obowiązków informacyjnych. Mówimy tutaj o informacjach przekazywanych przed zawarciem kontraktu, jak i informacjach zawartych w treści samej umowy kredytowej. W tym przypadku istotna jest rola sądu krajowego, który rozstrzygając taką sprawę, powinien z urzędu zweryfikować, czy banki sprostały obowiązkom informacyjnym względem konsumenta zarówno w kontekście treści dyrektywy o kredycie konsumenckim, jak i dyrektywy 93/13 – dodaje.