Zasady udzielania dotacji spółkom wodnym

- Podejmujemy w gminie uchwałę w sprawie określenia zasad udzielania dotacji spółkom wodnym. Jej podstawą prawną ma być m.in. art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych (m.in. objecie uchwałą kwestii kontroli dotacji) i art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy samorządowej. Czy będzie to właściwe rozwiązanie?

Odpowiadając cna pytanie, należy odnieść się do przepisów kilku aktów prawnych, tj.: ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz ustawy z 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. Na uwagę zasługuje art. 18 ust. 2 pk15 ustawy o samorządzie gminnym. Postanowiono tam, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych sprawach, zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy. Jednak ów przepis sam w sobie, nie może stanowić wystarczającej podstawy do podjęcia uchwały w sprawie dotacji dla spółek wodnych.

Czytaj także: Czy rada gminy może w uchwale ograniczyć prawa do dotacji spółkom wodnym

Co ważne, takiej podstawy nie może również stanowić przywołany w pytaniu art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych. Stanowi on, że tryb postępowania o udzielenie dotacji na inne zadania niż określone w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia. Z treści tej regulacji, może pozornie wynikać, że mogłaby ona stanowić delegację ustawową dla rady gminy do stanowienia w przedmiocie zasad udzielania dotacji dla spółek wodnych, w tym obejmując materię związaną z kontrolą wykonywania zadania. Norma ta jest bardzo ogólna i wydaje się być uniwersalna. Jednak, takie założenie jest prawnie wadliwe.

Należy bowiem podkreślić, że całościowo i w sposób kompleksowy kwestie związane z dotacjami dla spółek wodnych, ustawodawca uregulował w ustawie Prawo wodne. Na szczególną uwagę zasługuje art. 443 ust. 2-6. Z tych regulacji wynika, że spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji. Pomoc finansowa, o której mowa wyżej, polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Dalej z ust. 3 wynika, że zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego. Wreszcie, udzielenie dotacji celowej następuje na podstawie umowy zawartej przez jednostkę samorządu terytorialnego ze spółką wodną. W przypadku gdy dotacja celowa stanowi pomoc publiczną lub pomoc de minimis, jej udzielenie następuje z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej.

Na szczególną uwagę zasługuje ww. ust. 3, stanowiący upoważnienie ustawowe dla rady gminy wyznaczające dozwolonej działalności legislacyjnej tego organy gminy. Na kanwie tego przepisu warto odnotować choćby stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowe w Poznaniu z 23 maja 2018 r. (znak 13/737/2018) gdzie wskazano: W ocenie organu nadzoru kwestie kontroli realizacji zadania nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „tryb rozliczania dotacji", a więc organ stanowiący, uchwalając taką regulację, wykracza poza ramy upoważnienia ustawowego.

Z kolei, w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 29 maja 2012 r. (znak 11.171.2012) podano: Wyłączną podstawą prawną do określenia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zasad udzielania i trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji celowych spółkom wodnym przeznaczonych na realizację zadań własnych spółki oraz sposobu ich rozliczenia jest art. 164 ust. 5c ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, nie zaś art. 221 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wprawdzie spółki wodne, zgodnie z art. 164 ust. 1 ustawy Prawo wodne są formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku to jednak mogą one zrzeszać także przedsiębiorców i prowadzić działalność, która może mieć charakter działalności gospodarczej.

Jakkolwiek stanowisko to zostało wydane na podstawie uchylonej już ustawy Prawo wodne, to owa koncepcja interpretacyjna jest nadal aktualna. Dano temu wyraz w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 18 lipca 2018 r. (znak 17/922/2018). Tam, w zbliżonym zakresie przedmiotowym wskazano:

Przepisy art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych zostały niewłaściwie przywołane w podstawie prawnej uchwały. Jedyną podstawą do udzielania dotacji celowej spółce wodnej jest art. 443 ust. 4 ustawy Prawo wodne. Podejmowanie przez organ stanowiący uchwał na podstawie art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych odbywa się w odrębnym trybie, gdyż dotyczy innych zadań i podmiotów i na ich podstawie nie można regulować materii udzielania dotacji spółkom wodnym.

Wniosek

Uchwałę w sprawie dotowania spółek wodnych można podjąć na podst. art. 443 ust. 4 Prawo wodne, a nie na podst. art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych. Tym samym, uprawnienie legislacyjne musi ograniczać się jedynie do określenia – zasad udzielania dotacji celowej, trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposobu jej rozliczania. Nie może ono obejmować kwestii kontroli wydatkowania dotacji, do czego uprawnia tylko ww. art. 221 ust. 4. Nie może mieć on jednak zastosowania w podanym zakresie przedmiotowym.