Ukraina, archipelag Euro

Rawa Ruska to atak na wszystkie zmysły. Patrzysz i nie wierzysz, że graniczny szlaban w Hrebennem został ledwie kilka kilometrów z tyłu. Przez te kilka kilometrów wszystko wokół poszarzało, zbiedniało i zaczęło się rozpadać, ruszyły moskwicze. Mnóstwo moskwiczów. Tak jakby to był jedyny samochód, jaki w Rawie Ruskiej wolno mieć.

Młoda para właśnie idzie do ślubu, za nią orszak skromnie ubranych ludzi. Przed nimi maszeruje chłopak z ukraińską flagą na długim drzewcu. Jest pierwsza sobota Euro 2012, kilka godzin do meczu Portugalia – Niemcy we Lwowie. Dla wielu jadących na turniej kibiców przygraniczna bieda będzie pierwszym kontaktem z Ukrainą. Mylącym, bo ten kraj taki nie jest. Albo inaczej: nie jest tylko taki i nie jest przede wszystkim taki. Ale oni to dopiero będą odkrywać.

Czytaj więcej

#1500PlusMinus

Patent prezesa

Ledwo nowy prezes Telewizji, Ryszard Miazek, podstawił swoje wątłe barki, aby wydźwignąć na nich największy środek społecznej komunikacji ku nieznanym dotąd wzlotom, rzuciła się na niego dziennikarska tłuszcza, szargając i sobacząc. Wszyscy na Miazka. (...) Miazga z Miazka budzi moje największe zdziwienie, a także zdecydowany sprzeciw.

Setki kilometrów tortur

Zobaczą, że są w Europie miejsca, w których Zachód może być biedniejszy niż Wschód i nie nadążać za nim. Że taka perła jak Lwów może być dla państwa ciężarem, a nie chlubą, bo nie ma tak potężnego oligarchy jak inne miasta. Odkryją, że w XXI wieku w hotelach wciąż potrzebne są etażne, choćby tylko po to, żeby się leniwie przeciągać za biurkami. I że Ukraińcy to przemili, rozbawieni, uczynni, nowocześni ludzie. O ile się ich nie postawi za ladą albo nie ubierze w milicyjny mundur.

Zobaczą Leninów na pomnikach wschodniej Ukrainy i oligarchiczny turbokapitalizm w ich cieniu, zobaczą lśniące budowle i rozpadające się chatki. Supernowoczesne stadiony i drewniane liczydła w sklepie na prowincji. Aktywistki FEMEN, walczące publicznymi striptizami o prawa kobiet, i pigalak niedaleko stadionu w Charkowie, gdzie dziewczyny nocą czekają na klientów, siedząc na plastikowych krzesełkach ustawionych w półkolu. Będą się podczas tych podróży dziwić, dlaczego kierowcy nie włączają świateł nawet o zmroku i w ulewie. Rozsiądą się w supernowoczesnych pociągach, w których jest Internet i ekrany wyświetlające nowoczesną, piękną Ukrainę.

A potem się ścisną w pociągach zwyczajnych i powolnych, w których jeszcze jedzie i długo będzie jechać ta druga Ukraina. Będą podziwiać nowe lotnisko we Lwowie i uśmiechać się porozumiewawczo, gdy zostaną skierowani na stary terminal krajowy, gdzie jeszcze niemal wszystko załatwia się ręcznie. Będą się zastanawiać, co to za cud planowania sprawił, że w ich donieckim mieszkaniu przez pół dnia leci z kranów tylko wrzątek, zimnej wody brak, a przez resztę dnia jest na odwrót.

Będą sobie to wszystko opowiadać wieczorami przy świetnym miejscowym piwie i znakomitym jedzeniu. Czasami odkrywając przy spojrzeniu na rachunek, że za sól do kolacji albo ser w pizzy zapłacili osobno. Pytając się nawzajem, czy nie za wcześnie ten kraj dostał mistrzostwa. Ale przyznając, że choć z perypetiami, to jednak dotarli wszędzie, gdzie chcieli.

Że czuli się bezpieczni, chciani, spotkali fantastycznych ludzi, zapraszających do stołu, gotowych wsiąść z nimi do samochodu i pokazać drogę. Że nikt ich nie zostawił w potrzebie.

Jednej rzeczy może nie odkryją: że ta droga, na którą teraz wjechali, prowadząca do Lwowa, a dalej przez Kijów do Charkowa, równa jak stół, choć jej miejscami brakuje namalowanych pasów, jeszcze niedawno była rozpisaną na setki kilometrów torturą.

Nowe lotniska, wyremontowane dworce, błyszczące stadiony to wszystko oczywistość. Ale dopiero gdy trafisz na taką drogę i jedziesz slalomem, modląc się, żeby ci nie urwało kół, doceniasz, jak bardzo Ukraina chciała się zmienić na Euro. (...)

Czytaj więcej

#1500PlusMinus

Dziennik pisany nocą

9 MARCA 1996 „Ci, którzy nie pamiętają i nie chcą pamiętać o przeszłości, są skazani na jej powtarzanie" – twierdził filozof i pisarz George Santayana. Wielu Polaków tego nie rozumie.

Uczciwi pałaców nie mają

Pod szpitalem na przedmieściach Charkowa dziewczyna z tchórzofretką na ręce usiłuje mi wytłumaczyć, gdzie władze trzymają Julię Tymoszenko. – W szpitalu kolejowym, na pewno. Musicie pojechać metrem na drugą stronę miasta. A jak samochodem, to jedźcie za mną, poprowadzę – proponuje.

O byłej premier, skazanej przez obecną władzę na siedem lat więzienia za podpisanie złej umowy gazowej z Rosją, opowiada trochę tak, jakby tłumaczyła, jak dojechać do kolejnej turystycznej atrakcji Charkowa. Dziewczyna z tchórzofretką odjeżdża, okazuje się, że wyprawa na drugą stronę miasta nie jest potrzebna, bo klinika kolejowa jest niedaleko miejsca, w którym stoimy, trzeba tylko minąć las. Szary budynek, okna na dziewiątym piętrze zakratowane i zasłonięte odblaskową folią. Kamery telewizyjnych ekip pojawiają się i znikają. Grupka protestujących robi smętne wrażenie.

Eurodeputowani z Niemiec wnieśli na mecz z Holandią transparent z napisem „Fair play w futbolu i w życiu. Uwolnić Julię Tymoszenko". Ale realizator transmisji, zatrudniony przez UEFA, to ujęcie wyciął. Wolał podczas przerwy w grze pokazać, jak trener Joachim Loew zaczepia chłopaka do podawania piłek, choć zdarzyło się to na rozgrzewce przed meczem.

Politycy zapowiadający bojkot meczów na Ukrainie, jeśli władze nie uwolnią Tymoszenko, dotrzymali na razie słowa. Ale hiszpański premier Mariano Rajoy ogłosił, że na finał do Kijowa przyjedzie. Tłumaczy, że Hiszpania już dała wyraz swojemu sprzeciwowi, omijając ćwierćfinał w Doniecku.

Rozpatrzenie apelacji od wyroku władze przesunęły na po Euro, wtedy też dołożą byłej premier kolejne zarzuty. – Widziałam w telewizji reportaż z jej domu. Domu! To pałac jest. Pałaców sobie tutaj uczciwi ludzie nie budują – słyszy polski dziennikarz od gospodyni, u której wynajmuje w Charkowie pokój. – Ludzie są zmęczeni, wszyscy tylko: Tymoszenko, szpital, bojkot, a nikt nie mówi, że pielęgniarkom w charkowskich szpitalach obcięto pensje, nauczycielom też, bo po wydatkach na Euro pusto w miejskiej kasie.

Recepcjonistka z hotelu Majak w Makijewce pod Donieckiem patrzy z wyrzutem, bo zamiast jak człowiek zapłacić gotówką, uparłem się na kartę. A ona w kartach mało biegła i musi zadzwonić po instrukcje. Wygina kartę na wszystkie strony, do słuchawki mówi z coraz większym zniecierpliwieniem, a mnie zabija wzrokiem.