Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG
Zbliżająca się prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej przypada na okres wyjątkowych wyzwań. W obliczu rosnących napięć geopolitycznych, dynamicznych zmian gospodarczych oraz konieczności reagowania na kryzysy klimatyczne i migracyjne, Polska stoi przed szansą, aby odegrać kluczową rolę w kształtowaniu europejskiej przyszłości. O tym wszystkim, w kontekście szeroko komentowanego raportu Mario Draghi’ego, dyskutowali uczestnicy Forum Innowatorów ESG 2024.
od lewej: Marek Żółtowski, starszy menedżer ds. regulacyjnych w BAT, prof. Artur Nowak-Far, prawnik, ekonomista, specjalizujący się w prawie unijnym, dr hab. Dorota Niedziółka, prof. SGH, prorektor ds. rozwoju Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Michał Kobosko, europoseł (online), Bogusław Chrabota, redaktor naczelny grupy medialnej Gremi Media
Diagnoza sytuacji gospodarczej UE
Zgodnie uznano, że raport Mario Draghi’ego trafnie definiuje główne wyzwania stojące przed Unią Europejską. Janusz Lewandowski, europoseł, zauważył: - Stary kontynent jest odsyłany na gospodarczą emeryturę i często określany jako „cyfrowa kolonia GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple). Zdaniem Izabeli Zygmunt, Specjalistki ds. Semestru Europejskiego i Europejskiego Zielonego Ładu w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Warszawie, Unia straciła trzy kluczowe filary rozwoju: tanią energię z Rosji, bezpieczny parasol NATO oraz korzystne warunki na rynkach międzynarodowych. Te trzy zmiany wyznaczają nowe wyzwania, które wymagają przemyślanej i skoordynowanej reakcji ze strony Unii Europejskiej. Przyszłość gospodarcza Europy zależy od tego, jak skutecznie uda się dostosować do tej nowej rzeczywistości.
Profesor dr hab. Piotr Wachowiak, Rektor Szkoły Głównej Handlowej wskazał natomiast na alarmujące dane: - 61% finansowania technologii pochodzi z USA, 17% z Chin, a jedynie 6% z UE – to jasno pokazuje skalę problemu.
Rozmowa z dr hab. Piotrem Wachowiakiem, prof. SGH Rektor Szkoły Głównej Handlowej
Michał Kobosko, europoseł zauważył, że Europa traci globalną konkurencyjność, co stawia Zielony Ład w trudnej sytuacji. Konieczne jest pogodzenie celów zrównoważonego rozwoju z realiami gospodarczymi, w szczególności z różnicami pomiędzy bogatszymi i biedniejszymi krajami UE. Aby transformacja była skuteczna, musi uwzględniać ograniczenia budżetowe i możliwości społeczno-gospodarcze poszczególnych państw. Polska prezydencja może być szansą na rozpoczęcie dyskusji o modyfikacjach Zielonego Ładu, ale wymaga to klarownej strategii i koalicyjnego podejścia. - Dla nas absolutnie niedopuszczalne jest podejście, które można by sprowadzić do hasła "wyrzucić Zielony Ład do kosza" i uznania, że kwestie związane z ochroną środowiska straciły na znaczeniu. Wręcz przeciwnie – są one kluczowe dla naszego przyszłego funkcjonowania i jakości życia. Jednocześnie w pełni rozumiemy, że transformacja w kierunku zrównoważonego rozwoju musi uwzględniać realia, w których obecnie żyjemy, oraz wyzwania, z jakimi mierzymy się jako społeczeństwo – podkreślał.
Ignacy Niemczycki, Sekretarz Stanu, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, prof. dr hab. Piotr Wachowiak, prof. SGH, Rektor Szkoły Głównej Handlowej, Michał Kanownik, Prezes, Związek Cyfrowa Polska
Warto zwrócić uwagę na stanowisko dr hab. Doroty Niedziółki, prof. SGH, prorektora ds. rozwoju Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, która podkreśliła, że transformacja to nie tylko zmiana technologii, ale też reorganizacja sposobu myślenia o energii i jej oszczędzaniu. Transformacja powinna być oparta na zrównoważonym podejściu, aby równocześnie stymulować rozwój i minimalizować negatywne skutki społeczne.
Poruszono również kwestię nadchodzącej prezydentury Donalda Trumpa, która budzi wiele obaw, jeżeli chodzi o zrównoważony rozwój. Prof. Artur Nowak-Far, prawnik, ekonomista, specjalizujący się w prawie unijnym, w latach 2013-2015 wiceminister spraw zagranicznych w II rządzie Donalda Tuska zauważył, że zmieniająca się polityka Stanów Zjednoczonych, szczególnie w kontekście zwiększania wydobycia surowców kopalnych, stanowi strategiczne wyzwanie dla UE. Polska powinna dążyć do zróżnicowania źródeł energii i dalszego rozwoju energii odnawialnej, aby uniezależnić się od potencjalnych manipulacji rynkowych. Europa ma również szansę na przyciągnięcie kapitału intelektualnego z USA, co mogłoby wzmocnić jej pozycję w sektorze OZE.
Rozmowa z prof. Arturem Nowakiem-Farem, prawnikiem, ekonomistą, specjalizującym się w prawie unijnym, latach 2013-2015 wiceministrem spraw zagranicznych w II rządzie Donalda Tuska.
Propozycja Draghi’ego – recepta i koszty
Choć raport Draghi’ego proponuje ambitne rozwiązania, pojawiły się głosy sceptyczne wobec ich wykonalności. Janusz Lewandowski wyraził obawę, że szacunki Draghi’ego, które mówią o konieczności przeznaczenia 800 miliardów euro rocznie na inwestycje, aby zachować konkurencyjność europejskiej gospodarki, są nierealistyczne. Ignacy Niemczycki, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, podkreślił, że diagnoza jest słuszna, ale propozycje Draghi’ego są powtórzeniem znanych już pomysłów, które nie zawsze się sprawdziły. Eksperci zgodzili się co do tego, że sam raport właściwie ocenia sytuację na świecie, ale może być jedynie przyczynkiem do rozpoczęcia rozmów o przyszłości Europy. Zdaniem Izabeli Zygmunt raport nie powinien być traktowany jako gotowa recepta. Stanowi on jedynie punkt wyjścia, który nowe kierownictwo Komisji Europejskiej postrzegać będzie jako podstawę do dalszej dyskusji.
Rozmowa z Ignacym Niemczyckim, Sekretarzem Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Innowacje i regulacje
Jednym z kluczowych obszarów opisywanych w raporcie jest innowacyjność, w tym rozwój sztucznej inteligencji. Michał Kanownik, prezes Związku Cyfrowa Polska, zauważył, że Europa traci konkurencyjność w AI, głównie z powodu zbyt restrykcyjnych regulacji. Profesor Wachowiak dodał, że innowacyjność gospodarki możemy podnieść tylko przez edukację i nowe technologie – to ostatni moment, byśmy przestali być jedynie klientem technologii z innych kontynentów.
od lewej: Marek Żółtowski, starszy menedżer ds. regulacyjnych w BAT, prof. Artur Nowak-Far, prawnik, ekonomista, specjalizujący się w prawie unijnym, dr hab. Dorota Niedziółka, prof. SGH, prorektor ds. rozwoju Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Michał Kobosko, europoseł (online), Bogusław Chrabota, redaktor naczelny grupy medialnej Gremi Media
Janusz Lewandowski stwierdził, że regulacje unijne są słuszne ekologicznie i społecznie, ale kosztowo są barierą dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ignacy Niemczycki wskazał, że istnieje konflikt między populistycznymi oczekiwaniami społecznymi a potrzebą deregulacji dla poprawy konkurencyjności. Michał Kanownik zaapelował, aby tworzyć regulacje prorozwojowe, a nie blokujące innowacje. W tym kontekście duże nadzieje wiąże z polską prezydencją, która, jego zdaniem, powinna wprowadzić nowy sposób myślenia o regulacjach unijnych, polegający na dokonywaniu głębokiej analizy skutków, jakie niosą za sobą regulacje.
Polska prezydencja – wyzwania i szanse
Polska prezydencja ma szansę odegrać kluczową rolę w wytyczeniu kierunku implementacji raportu Draghi’ego. Zdaniem Doroty Niedziółki polska prezydencja w Unii Europejskiej przypada na moment, w którym UE stoi przed koniecznością redefinicji swojej polityki transformacji energetycznej w obliczu globalnych zmian. Ignacy Niemczycki zapowiedział, że raport Draghi’ego będzie przedmiotem poważnych analiz i dyskusji na poziomie Rady UE. Polska prezydencja stanie przed wyzwaniem znalezienia kompromisu między potrzebą deregulacji, ochroną interesów nowej Europy a promowaniem innowacyjności.
od lewej: Ignacy Niemczycki, Sekretarz Stanu, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, prof. dr hab. Piotr Wachowiak, prof. SGH, Rektor Szkoły Głównej Handlowej, Michał Kanownik, Prezes, Związek Cyfrowa Polska, Izabela Zygmunt, specjalistka ds. Semestru Europejskiego i Europejskiego Zielonego Ładu w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Warszawie, Norbert Jeziołowicz, Dyrektor Zespołu Rynków Finansowych, Związek Banków Polskich, Prof. Artur Nowak-Far, prawnik, ekonomista, specjalizujący się w prawie unijnym
Konieczne będzie lepsze zrozumienie różnic między regionami UE. - Obecna kadencja Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej będzie znacząco różnić się od poprzedniej. Poprzednia, w dużym skrócie, była mocno zdominowana przez zieloną agendę, z jednoznacznym nastawieniem na przyspieszenie działań proekologicznych. Dziś coraz bardziej zauważalne jest zrozumienie, że aby rozwój był naprawdę zrównoważony, nie może być jednostronny, skoncentrowany wyłącznie na zielonej transformacji. Konieczne staje się uwzględnienie ogromnych różnic występujących na kontynencie – zarówno między krajami bogatymi a biednymi, jak i między zamożnymi, a mniej rozwiniętymi regionami. Obok ekologicznych priorytetów trzeba zadbać o sprawiedliwość społeczną i gospodarcze wsparcie dla tych, którzy mogą być najbardziej dotknięci transformacją – zauważył Michał Kobosko.
Zdaniem Marka Żółtowskiego, starszy menedżera ds. Regulacyjnych w BAT, Polska powinna wykorzystać prezydencję do zaznaczenia swojej perspektywy w debatach unijnych. Nacisk na współpracę z ekspertami, think tankami i organizacjami pozarządowymi pozwoli na lepsze przygotowanie propozycji politycznych opartych na dowodach (evidence-based policy). Polska prezydencja jest okazją do stymulowania debaty o kosztach i korzyściach transformacji, co może być korzystne dla polskiej gospodarki i interesów.
Rozmowa z Markiem Żółtowskim, starszym menedżerem ds. regulacyjnych w BAT
Rekomendacje dla polskiej prezydencji:
· Wzmocnienie pozycji negocjacyjnej Polski w UE
Polska musi przedstawić realistyczne i merytoryczne propozycje dotyczące transformacji energetycznej. Kluczowe będzie unikanie radykalnych pomysłów i budowanie koalicji państw członkowskich o podobnych interesach.
· Zróżnicowanie źródeł energii i rozwój OZE
Eksperci wskazali, że Polska powinna wykorzystać transformację jako szansę na zmniejszenie zależności od surowców kopalnych, jednocześnie inwestując w odnawialne źródła energii.
· Uwzględnienie różnic regionalnych w kosztach transformacji
Zróżnicowanie gospodarcze między państwami UE wymaga bardziej elastycznego podejścia do Zielonego Ładu, które pozwoli krajom mniej rozwiniętym na stopniową adaptację.
· Promowanie solidarności w polityce unijnej
Polska, jako lider regionu Europy Środkowo-Wschodniej, powinna podkreślać konieczność solidarności w finansowaniu transformacji i wsparciu dla państw o większych wyzwaniach.
· Zaangażowanie w dialog z globalnymi graczami
W obliczu rosnącego merkantylizmu USA i strategii Chin, Polska powinna wspierać inicjatywy unijne zmierzające do wzmacniania niezależności energetycznej Europy i konkurencyjności jej gospodarki.
Materiał powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem ESG
