Kontrowersyjne wyniki badań: rosyjska dusza nie istnieje

Oburzenie w Moskwie - Rosjanie nie są unikalni. Mają takie same geny i osobowość jak inni ludzie – dowodzą estońscy naukowcy

Publikacja: 19.07.2008 04:42

rp.pl

„Gdy mówię Rosja, mam na myśli: Piotr I, Katarzyna Wielka, Puszkin, Lermontow, Tołstoj, Dostojewski, Wysocki, Okudżawa, Pugaczowa, osławiona rosyjska dusza” – czytamy na portalu Rossia.pl. Owa dusza to część rosyjskiej tradycji, którą opisywali najwięksi klasycy. Teraz jej istnienie ośmielili się podważyć Estończycy.

– Twierdzenia Fiodora Dostojewskiego i Aleksandra Sołżenicyna o „unikalnym” narodzie rosyjskim są błędne. Człowiek rosyjski zarówno pod względem genetycznym, jak i osobowościowym jest bardzo podobny do innych narodowości świata – przekonuje estoński profesor Juri Allik. W piątek przedstawił wyniki swoich badań.

Co na to Rosjanie? – Rosyjska dusza istnieje – mówi „Rz” oburzony Wiktor Jerofiejew, rosyjski pisarz i autor „Encyklopedii duszy rosyjskiej”. Przekonuje, że jej główna osobliwość polega na dwubiegunowości. – Istnieją w niej jednocześnie dwa punkty widzenia, dwa podejścia do życia. To bardziej charakterystyczne od otwartości czy hojności – zauważa.

Znawca Rosji profesor Paweł Wieczorkiewicz z Uniwersytetu Warszawskiego tłumaczy, na czym polega ta dwoistość.

– Rosjanie to ogromnie sympatyczny naród o wielkiej empatii dla innych. Ale tylko prywatnie. Jako urzędnicy i przedstawiciele imperium stają się okrutni i bestialscy. Wtedy kończą się ich cechy ludzkie – podkreśla. Jest jednak przekonany, że rosyjska dusza istnieje. – Jest kolektywna i niewolnicza, gdyż przeciętny Rosjanin ma poddańczy stosunek do władzy. Jest przedmiotem, a nie obywatelem swojego państwa – dodaje.

Podobnie widzą Rosjan Estończycy. – Są niezwykle lojalni wobec swojego kraju i jego władców. Bardzo łatwo nimi manipulować. Gdy Putin tłamsił demokrację, nie używał przemocy. Ale i tak nikt mu się nie przeciwstawiał. Nie było żadnego oporu – mówi „Rzeczpospolitej” Vahur Made, wiceszef Estońskiej Akademii Dyplomatycznej.

Również ogromna liczba Rosjan żyjących w Estonii jest całkowicie posłuszna Moskwie. I bierna. – Nic nie proponują. Nie mają żadnych pomysłów, by zmienić Estonię w jeszcze bardziej niezależny, demokratyczny i nowoczesny kraj – mówi Made. Jego zdaniem na rosyjską duszę składa się też wszędzie słyszalny rosyjski język. – W Estonii nie można porozumieć się z Rosjaninem po estońsku. W rosyjskich skupiskach w Nowym Jorku nie ma szans na dogadanie się po angielsku – podkreśla.

Estońscy naukowcy wniosek o rosyjskiej duszy wyciągnęli na podstawie sondażu przeprowadzonego wśród 11 tysięcy Rosjan. Wzięło w nim udział 40 wyższych rosyjskich uczelni nawet z najbardziej oddalonych zakątków kraju, w tym z Kamczatki i Karelii.

– To bardzo czytelny i ważny przekaz także w sensie politycznym. Tłumaczenie, że demokracja i inne formy życia zachodniego nie mogą być zaadaptowane w Rosji ze względu na charakter jej mieszkańców, to typowa demagogia – podkreśla Allik.

Według niego nie można tak tłumaczyć specyfiki rosyjskiego stylu życia czy systemu politycznego. – Radziłbym Estończykom przeczytać moje dzieło, by zrozumieć, na czym polega specyfika rosyjskiej duszy – ucina jednak Jerofiejew.