Haiti chce od Francji zwrotu „okupu” sprzed ponad 200 lat. Chodzi o miliardy

Haiti wybiło się na niepodległość w 1804 roku po trwającej kilkanaście lat rewolucji haitańskiej. Francja nie uznawała jednak niepodległości swojej byłej kolonii przez 20 lat, blokując możliwość prowadzenia handlu przez wyspę oraz wywierając na jej władze presję dyplomatyczną. 17 kwietnia – pod groźbą francuskiej interwencji militarnej – prezydent Haiti Jean-Pierre Boyer podpisał porozumienie ws. wypłaty rekompensaty w wysokości 150 mln franków (później sumę tę zmniejszono do 90 mln) dla byłych kolonizatorów.

Francja zwróci Haiti 135 mld dolarów? Chodzi nie tylko o równowartość odszkodowania wypłaconego Francji

Haiti spłacało zaciągnięty wówczas dług aż do 1947 roku, zadłużając się we francuskich bankach. Odszkodowanie, do wypłaty którego Francja zmusiła Haiti, określane jest czasem mianem „okupu”.

W 200. rocznicę porozumienia z 1825 roku aktywiści na Haiti, m.in. Fritz Deshommes, stojący na czele Haitańskiego Narodowego Komitetu ds. Restytucji i Reparacji (HNCRR), instytucji państwowej, której zadaniem jest prowadzenie działań na rzecz odzyskania odszkodowań i restytucji od Francji za „dług niepodległościowy” oraz za skutki niewolnictwa i kolonializmu, domagają się zwrotu „okupu”.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Polityczna próżnia skłania do ucieczki z Haiti

Od wtorku Haiti nie ma żadnych przedstawicieli władz. Gangi kontrolują większą część stolicy, a m...

Deshommes szacuje, że Francja powinna zwrócić Haiti od 38 do nawet 135 mld dolarów – chodzi nie tylko o równowartość rekompensaty i kosztów jej spłacenia, ale też m.in. sumy, które utraciła obciążona odszkodowaniem haitańska gospodarka.

Francuzi sprowadzili na Haiti setki tysięcy mieszkańców Afryki, którzy byli uprowadzani i sprzedawani jako niewolnicy, zmuszani do pracy na plantacjach na wyspie.

Odszkodowanie, do wypłaty którego Francja zmusiła Haiti, uczyniło kraj „neokolonią”

Haiti było pierwszym państwem karaibskim, które wybiło się na niepodległość. Jednak odszkodowanie, do wypłaty którego zostało zmuszone – jak tłumaczy w rozmowie z „The Guardian” członek HNCRR Jean Mozart Feron – było „okupem, który wepchnął Haiti w spiralę gospodarczego uzależnienia, z którego nigdy się w pełni nie wyzwoliło i... zdusiło młody naród, ograniczając jego rozwój i drenując cenne zasoby, które mogłyby zostać zainwestowane w rozwój edukacji i infrastruktury”.

Feron dodaje, że konieczność wypłaty rekompensaty Francji stworzyła na wyspie „głębokie, strukturalne ubóstwo, nierówności społeczne”, a także osłabiła tamtejsze instytucje państwowe i wpłynęła na „sposób, w jaki Haiti jest postrzegane i traktowane na scenie międzynarodowej”.

– Politycznie to oznaczało, że staliśmy się neokolonią, całkowicie zadłużoną we Francji, nie tylko pod względem gospodarczym, ale też symbolicznym i politycznym. Więc są poważne reperkusje i konsekwencje tego długu, których nie można cofnąć – mówi Monique Clesca, rzeczniczka organizacji Kolektif Ayisyen Afwodesandan, która działa na rzecz uzyskania reparacji przez Haiti.

Aktywiści z Haiti chcą, by Francja nie tylko zwróciła równowartość „okupu”, ale też zrekompensowała Haiti szkody wyrządzone przez niewolnictwo i kolonizację.

– Haitańczycy nie chcą pociągać Francuzów do odpowiedzialności za decyzje podjęte w 1825 roku przez francuskie państwo. Jednakże uważamy, że Francuzi mają moralne zobowiązanie, by okazać solidarność z Haitańczykami – powiedział Feron. Jak dodał, Haiti i Francja mogą porozumieć się ws. ram organizacyjnych wypłaty reparacji. Zastrzegł jednak, że to Haiti musi decydować, na co przeznaczyłoby uzyskane z tego tytułu pieniądze.