Prokuratura ma swój cel w dzieleniu sprawy Funduszu Sprawiedliwości

Prokuratura Krajowa prowadząca śledztwo w sprawie Funduszu Sprawiedliwości zapowiedziała kilka dni temu, że powstanie pierwszy akt oskarżenia – ma być gotowy na przełomie grudnia i stycznia, a obejmie ks. Michała Olszewskiego – prezesa fundacji Profeto oraz m.in. urzędniczki Urszulę D. i Karolinę K. – Na tym etapie planujemy skierowanie aktu oskarżenia wobec dziewięciu osób, obejmując je 21 zarzutami dotyczącymi głównie Fundacji Profeto i inwestycji „Archipelag – wyspy wolne od przemocy”, ale także kilku innych konkursów przeprowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwości – przekazał prok. Piotr Woźniak, szef zespołu śledczego, który bada tzw. aferę Funduszu Sprawiedliwości.

Przygotowywany akt oskarżenia dotyczy głównie przyznania 98 mln zł dotacji dla Fundacji Profeto, z których 66 mln jej wypłacono.

Tomasz M., składając wyjaśnienia w śledztwie jako podejrzany, mógł kłamać, i to całkiem legalnie, bo podejrzanemu to wolno – świadek musi mówić prawdę

Jednak pierwszy akt oskarżenia nie obejmie Tomasza M., byłego dyrektora funduszu, mimo że ciąży na nim zarzut działania „wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami” i miał być w tej samej „zorganizowanej grupie przestępczej” co m.in. ksiądz i urzędniczki. Dlaczego nie będzie sądzony w jednym procesie? 

– Materiał dotyczący podejrzanego Tomasza M. nie został wyłączony ze sprawy. W jego zakresie nie są prowadzone czynności zmierzające do zakończenia postępowania, brak jest ku temu przesłanek – mówi „Rzeczpospolitej” prok. Przemysław Nowak, rzecznik Prokuratury Krajowej i dodaje, że wątek M. „należy kontynuować”.

Za przyjęciem takiej taktyki procesowej przez prokuraturę może kryć się przemyślany plan, który mocno utrudni, a nawet zablokuje możliwość podważenia złożonych przez Tomasza M. wyjaśnień.

Czytaj więcej

Przestępczość

Sygnalista Romana Giertycha Tomasz M. niczym agent służb

Sygnalista Romana Giertycha nagrywał kolegów z funduszu nawet wtedy, gdy dostał zarzuty – za cichym przyzwoleniem prokuratury. Choć na podsłuchy powinna być zgoda sądu.

Jaki scenariusz jest możliwy?

Tomasz M. – choć w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości ma status podejrzanego, dzięki temu, że nie zostanie objęty tym samym aktem oskarżenia co ks. Olszewski i urzędniczki, wezwany na ich rozprawę wystąpi jako świadek. A świadek może odmówić zeznań – pozwala mu na to art. 182, § 3, który mówi, że „prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem”. M. na ten przepis się może powołać i wszystko skwitować stwierdzeniem, że potwierdza swoje zeznania złożone w śledztwie. Wtedy zostanie odczytane to, co powiedział przed prokuratorem.

Z kolei art. 391 § 2 k.p.k. przewiduje, że w razie odmowy zeznań „wolno również odczytywać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego”.

Rzecz w tym, że Tomasz M., składając wyjaśnienia w śledztwie jako podejrzany, mógł kłamać – i to całkiem legalnie, bo podejrzanemu to wolno. Świadek natomiast ma obowiązek mówić prawdę.

Jeśli taki scenariusz doszedłby do skutku, postawiłby obrońców ks. Olszewskiego i pozostałych oskarżonych w niezwykle trudnej sytuacji. Praktycznie wiązałby im ręce. – To celowy manewr, prokuratura, wyodrębniając materiał dowodowy, chce takim „wytrychem” zablokować możliwość obrony ks. Olszewskiego i innych. Żeby nie było szansy na zakwestionowanie tego, co powiedział Tomasz M. Potwierdzi tylko to, co wyjaśnił przed prokuratorem – tłumaczy doświadczony prawnik. – Dla obrońcy to dramat, ma związane ręce. Tomasz M. nic nie powie, sąd odczyta jego zeznania ze śledztwa – dodaje inny.

Tomasz M. miał zarejestrować ok. 50 godzin rozmów (do jesieni 2022 r.). Poszedł na współpracę z prokuraturę, licząc na złagodzenie kary

Tomasz M. był dyrektorem Funduszu Sprawiedliwości w latach 2020–2022, odpowiedzialnym za jego funkcjonowanie. Jak się okazało, nagrywał współpracowników (w tym byłego wiceministra Marcina Romanowskiego) – miał zarejestrować ok. 50 godzin rozmów (do jesieni 2022 r.). Poszedł na współpracę z prokuraturą, licząc na złagodzenie kary – już teraz funkcjonuje wręcz jako „mały świadek koronny” (choć taki przywilej przyznaje sąd). Jego nagrania i wyjaśnienia są dla prokuratury głównym źródłem informacji o domniemanych nadużyciach w funduszu, na nim oparli oskarżenie.

Tyle że tak jak i pozostali podejrzani, Tomasz M. ma zarzuty – miał pozwalać, aby dotacje trafiały do beneficjentów niespełniających warunków do ich otrzymywania. Zarzucono mu, że „w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i osobistej, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami” przekraczał swoje uprawnienia i nie dopełniał obowiązków. Co więcej, miał działać w tej samej zorganizowanej grupie przestępczej co ksiądz i urzędniczki. Logika i prawo wskazują, że powinien być sądzony w tym samym procesie co ks. Olszewski i pozostali objęci pierwszym aktem oskarżenia – twierdzą prawnicy.

Czytaj więcej

Polityka

Zatrzymanie posła Romanowskiego. Ekspertyzy bez podpisów

„Opinie prawne”, którymi podparła się prokuratura, zatrzymując Marcina Romanowskiego, nie miały takiego waloru, bo nikt ich nie podpisał. Sąd to wychwycił i skrytykował.

Tak się nie stanie. A to zdaniem mec. Adama Gomoły, jednego z obrońców ks. Olszewskiego: „potwierdza tezę o ich specjalnym traktowaniu, wbrew przepisowi art. 34 § 2 k.p.k., który każe łącznie prowadzić sprawę osób pozostających ze sobą w związku”. We wpisie na portalu X adwokat postawił pytanie: „ciekawe, skąd ten pośpiech na kilka miesięcy przed wyborami i w rocznicę zmiany rządu?”.

– To jest bezprawne, i świadczy to o braku profesjonalizmu prokuratury i jej małej asertywności na naciski polityczne. Od początku było jedno postępowanie, i jeśli już, to podział powinien być od początku. Pierwsze słyszę, żeby ktoś dzielił „grupę przestępczą”, a według prokuratury ksiądz, urzędniczki i Tomasz M. mieli w niej razem działać - komentuje mec. Krzysztof Wąsowski, inny z obrońców księdza. – Prokuratura liczy na pomoc sprzyjających sędziów, ale w dzisiejszych czasach to za mało – dodaje adwokat. Uważa także, że podział sprawy utrudni prokuraturze prowadzenie nowych wątków.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Andrzej Gomułowicz: Fundusz Sprawiedliwości, czyli szaty bezprawia

Minister Zbigniew Ziobro, wydając rozporządzenie w sprawie Funduszu, dokonał instrumentalizacji politycznej prawa. I złamał przepisy, co wiąże się z odpowiedzialnością konstytucyjną.