Ukraińcy raczej u nas nie zostaną. Znamy wyniki eksperymentalnego badania

Życie, postawy i plany obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski po wybuchu wojny w ich kraju, po raz pierwszy tak wnikliwie i szeroko zbadali naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie. „Rzeczpospolita” jako pierwsza poznała wyniki tych badań.

– To badanie ze względu na jego specyfikę ma charakter eksperymentalny. Przez wiele miesięcy się do niego przygotowywaliśmy. Największe wyzwanie dotyczyło metody oraz kryteriów doboru próby badawczej. Celem było możliwie precyzyjne odwzorowanie struktury socjodemograficznej uchodźców z Ukrainy przebywających w Polsce. Udało nam się odtworzyć proporcje płci oraz wieku dla pełnoletnich członków tej zbiorowości na podstawie odpersonalizowanego rejestru obywateli Ukrainy i członków ich rodzin, którym nadano status cudzoziemca na podstawie specustawy – wyjaśnia dr Robert Staniszewski, pomysłodawca projektu z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW. Dlatego trzy czwarte osób objętych badaniem to kobiety, a dwie trzecie to osoby do 40. roku życia.

Foto: Rzeczpospolita

Badanie zostało przeprowadzone w językach ukraińskim i rosyjskim w ramach metody mixed-mode między czerwcem a lipcem na 243 dorosłych osobach. – Badaliśmy tylko uchodźców, a nie migrantów z Ukrainy, którzy byli tu przed wojną, tj. 24 lutego 2022 roku – podkreśla dr Staniszewski.

Czego dowiadujemy się z badań?

Że w wielu aspektach uchodźcy z Ukrainy, którzy zamieszkali w Polsce, są podzieleni.

„Rzeczpospolita” jako pierwsza opisuje raport z eksperymentalnego badania

„Ukraińcy przebywający w Polsce są mocno spolaryzowani w kwestii odpowiedzi na pytanie: »Czy osiągany dochód wystarcza na życie – zaspokajanie bieżących potrzeb?«. Przeszło dwie piąte badanych deklaruje, że tak. I niemalże tyle samo, 44,9 proc., że nie” – czytamy w raporcie.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Ukraina ściągnie na wojnę rodaków, którzy uciekli z kraju

Kijów zastanawia się nad ściganiem mężczyzn, którzy dzięki łapówkom nie poszli na wojnę i schroni...

Ukraińcy są mocno podzieleni również w  kwestii warunków życia w Polsce. Blisko trzy piąte (56,9 proc.) deklaruje, że warunki ich życia się pogorszyły, ale dla prawie dwóch piątych warunki te zmieniły się na lepsze.

Z czego może to wynikać? Większość uchodźców z Ukrainy, która osiedliła się w naszym kraju (60 proc.), mieszkała w dużych miastach – 200 tys. mieszkańców lub więcej. Najwięcej z samego Kijowa, obwodu charkowskiego, lwowskiego oraz dniepropietrowskiego. Z badań dr. Staniszewskiego wynika, że niemal dwie trzecie uchodźców z Ukrainy (65,8 proc.), którzy przebywają w Polsce, jest zadowolona ze swojego obecnego życia, a jedna piąta nie jest. Jedna trzecia Ukraińców objętych badaniem (34,2 proc.) przyjeżdżała do Polski przed wojną (24 lutego 2022 roku).

Powodem mogą być wyższe niż w Ukrainie koszty życia. Ukraińców w Polsce przed wszystkim stać na opłacanie wydatków, takich jak: żywność (86,4 proc.), nie wszystkich już na odzież (67,1 proc.), opłaty za mieszkanie (65 proc.) oraz leki (50,1 proc.).

Większość Ukraińców objętych badaniem nie czuje się gorzej traktowana w naszym kraju. Jedna piąta respondentów wskazuje na gorszy dostęp do rynku pracy (21,8 proc.), wysokość wynagrodzenia (20,2 proc.) oraz dostęp do administracji publicznej (17,7 proc.).

Połowa ukraińskich respondentów pracuje. Około jedna piąta na podstawie umowy-zlecenia/umowy o dzieło, a niewiele mniej (18,9 proc.) na umowę o pracę. Uczy się lub studiuje co dziesiąty badany – tyle samo prowadzi działalność gospodarczą lub jest na emeryturze. Ukraińcy przede wszystkim pracują w firmach, które mają siedzibę w Polsce (78,3 proc.), a w Ukrainie – 12,3 proc. Aż trzy czwarte pracujących Ukraińców jest zadowolonych z wykonywanej pracy (przeciwnego zdania jest 17,1 proc.). Zdecydowana większość (62,5 proc.) uważa, że miejsce ich pochodzenia (obywatelstwo) nie wpływa na ocenę wykonywanej pracy. Ale 17,8 proc. twierdzi, że wpływa, a prawie połowa tej grupy uważa, że oceniana jest gorzej niż inni pracownicy.

Jak są wynagradzani? Największy odsetek uchodźców z Ukrainy (30 proc.) osiąga przeciętny miesięczny dochód w przedziale powyżej 3 tys. zł netto. Co piąty (17,7 proc.) nie uzyskuje żadnego dochodu.

Badanie: Ukraińcy podzieleni w kwestii wystarczających środków do życia, warunków pobytu w Polsce czy pracy

Uchodźcy w Polsce wspierają finansowo swoje rodziny w Ukrainie – pieniądze przekazuje co trzeci. Aż dwie piąte Ukraińców objętych badaniem wyjeżdżało na Ukrainę po przyjeździe do Polski.

Prawie wszyscy (94,3 proc.) pozytywnie oceniają pomoc, jaką otrzymali w naszym kraju. – Na szczególną uwagę zasługuje to, że na to pytanie nie udzielono nawet jednej odpowiedzi negatywnej – podkreśla dr Staniszewski. Najczęstszą formą pomocy była: odzież, żywność oraz środki higieny (59,1 proc.). Pokój, mieszkanie lub dom udostępniono 42,1 proc., a pieniądze otrzymał co trzeci (36,8 proc.).

Uchodźcy z Ukrainy są mocno spolaryzowani również w kwestii oczekiwań dotyczących dalszego wsparcia ze strony polskiego państwa. Dwie piąte badanych takiego wsparcia nie potrzebuje i niewielu mniej (37,4 proc.) uważa, że tego typu pomoc byłaby konieczna. Jaka? Przede wszystkim rzeczowa – odzież, wyposażenie mieszkania (50,5 proc.), pomoc psychologiczna i tłumaczenia dokumentów (po 38,5 proc.), co czwarty badany chciałby pomocy w zakupie żywności i  tworzeniu dokumentów aplikacyjnych.

Co dziesiąty Ukrainiec chce zostać w Polsce na stałe

Trzy czwarte Ukraińców przed przyjazdem do Polski miało pozytywne nastawienie do Polaków (negatywne zaledwie 4,1 proc., a co piąty Ukrainiec miał trudność w jednoznacznej ocenie).

Czytaj więcej

Przestępczość

Przestępstwa cudzoziemców w Polsce: Co piąte popełnili Gruzini

Co piąte cudzoziemskie przestępstwo w Polsce popełnili Gruzini. Złożone z nich szajki specjalizuj...

Ponad połowa badanych uchodźców z Ukrainy deklaruje, że chciałaby zintegrować się z polskim społeczeństwem. Odmiennego zdania jest jedna piąta. Po zakończeniu wojny niemal połowa uchodźców zamierza wrócić do Ukrainy. Na stałe w Polsce chce zostać co dziesiąty, a 16,5 proc. chce zostać tu jakiś czas po jej zakończeniu. Co piąty Ukrainiec nie zdecydował jeszcze, co zrobi ze swoim życiem po wojnie.

Dr Robert Staniszewski od początku bada stosunek Polaków do Ukraińców. Ostatni raport pokazał spadek poparcia dla pomocy. Nadal chcemy pomagać, ale już nie tak zdecydowanie i bezwarunkowo jak rok wcześniej czy jeszcze w styczniu tego roku.