Po wyroku TSUE ws. zamówień publicznych: samorządy lokalne potrzebują wskazówek

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 22 października 2024 r. orzekł w sprawie C-652/22 dotyczącej pozwolenia austriackiej firmie Strabag na uzupełnienie dokumentacji po upływie terminu na złożenie ofert. Turecka firma Kolin nie zgodziła się jednak z wyborem firmy Strabag, powołując się m.in. na naruszenie zasady równego traktowania wynikające z unijnej dyrektywy.

– Wyrok dotyczy kwestii, które należy ocenić jako istotne dla rynku zamówień publicznych, tj. zasad udziału w postępowaniach wykonawcy z państw trzecich, które nie zawarły z Unią Europejską umowy międzynarodowej dotyczącej zamówień publicznych – mówi Michał Trybusz, rzecznik prasowy Urzędu Zamówień Publicznych. Z treści uzasadnienia wyroku wynika, że to zamawiający ma decydować o tym, czy dopuścić do udziału w przetargu wykonawcę z państwa trzeciego.

Czytaj więcej:

ABC Firmy

Unijne zamówienia publiczne nie dla Chin i Turcji. Zapadł precedensowy wyrok

Precedensowy wyrok może w praktyce oznaczać wykluczenie z przetargów firm np. z Turcji czy Chin.

Pro

Samorządy terytorialne powinny poczekać

– Nie uważam, że samorządy powinny już podejmować jakieś automatyczne kroki związane z wyrokiem TSUE. Warto przede wszystkim zwrócić uwagę, że wyrok ten zapadł w świetle pytania w zakresie dotyczącym dyrektywy sektorowej. W samorządach natomiast organizowane są co do zasady zamówienia klasyczne – mówi radca prawny dr Andrzela Gawrońska-Baran, ekspert zamówień publicznych, była wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych.

Jak dodaje, aby samorząd został uznany za zamawiającego sektorowego, musi spełnić szereg przesłanek, w tym wykonywać jeden z rodzajów działalności sektorowej, np. w zakresie gospodarki wodnej czy oczyszczania ścieków.

To jednak nie jest jedyny powód, dla którego wyrok TSUE z 22 października nie wpływa na samorządy tak znacznie jak na inne podmioty zamawiające. – W samorządach udział podmiotów z krajów trzecich w zamówieniach publicznych jest dosyć rzadki. Udział wykonawców z Chin czy Turcji dotyczy zazwyczaj zamówień na roboty budowlane i ewentualnie w tym obszarze należałoby mieć na uwadze wnioski płynące z wyroku TSUE. Tymczasem wartość zamówień organizowanych przez gminy jest najczęściej na tyle niska, że nie startują zbyt często w tych przetargach, jak można zaobserwować, firmy z krajów trzecich – tłumaczy dr Andrzela Gawrońska-Baran.

– W mieście i gminie Zakliczyn, gdzie jestem burmistrzem, nie mieliśmy sytuacji, aby w przetargu startował wykonawca z państw trzecich. Chociaż może się to zdarzyć, zakładam, że będzie dotyczyło przede wszystkim dużych samorządów, metropolii czy województw – mówi Dawid Chrobak, wiceprezes Związku Samorządów Polskich, burmistrz Zakliczyna.

Udziału podmiotów z Chin nie można wykluczyć

Nie można jednak wykluczyć, że wykonawca z kraju trzeciego będzie chciał wziąć udział postępowaniu o zamówienie publiczne, które organizuje samorząd terytorialny.

– Wydźwięk wyroku jest taki, że na poziomie krajowym to zamawiający ma decydować o tym, w jaki sposób miałoby następować ograniczenie dostępu do zamówień wykonawców z krajów trzecich. Uważam jednak, że samorządy powinny z dużą rozwagą jak na razie podchodzić do przewidywania w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia odpowiednich postanowień odnośnie do wykluczania oferentów z krajów trzecich do czasu publikacji wytycznych dotyczących tego wyroku chociażby ze strony Urzędu Zamówień Publicznych. Jeśli samorządy uważają, że wysoce prawdopodobne jest, że w organizowanych przez nich zamówieniach mogą wziąć udział wykonawcy z krajów trzecich, warto zwrócić się do UZP o odpowiednie interpretacje czy wyjaśnienia – mówi Andrzela Gawrońska-Baran.

– Prawo zamówień publicznych wyraźnie wskazuje, kiedy można danego wykonawcę wykluczyć. Nie ma obecnie przesłanki umożliwiającej zamawiającemu wykluczenie wykonawców dlatego, że pochodzą z krajów trzecich. Aby samorządy wiedziały, w jaki sposób mają się w takiej sytuacji zachować, uważam, że Urząd Zamówień Publicznych powinien wydać wytyczne, w jaki sposób samorządy mają postępować – dodaje wiceprezes Dawid Chrobak.

W ocenie dr Andrzeli Gawrońskiej-Baran w interpretacji UZP powinno zostać wyjaśnione, w jaki sposób mają się zachować zamawiający, w tym samorządy, czy i jakie postanowienia należałoby przewidzieć w SWZ, aby możliwe było ograniczenie dostępu do ich zamówień przez wykonawców z krajów trzecich.