Strach pracowników przed zastąpieniem ich przez maszyny jest duży

Polski Instytut Ekonomiczny w ostatnim „Tygodniku Gospodarczym” opisał wyniki ciekawych badań „The Impact of Fear of Automation” przeprowadzonych przez Uniwersytet w Cambridge na próbie 4300 Amerykanów.

Wyniki pokazują, że społeczny strach przed automatyzacją jest duży: 40 proc. respondentów uważa, że prawdopodobieństwo zastąpienia ich pracy przez maszynę, robota lub algorytm w najbliższej dekadzie jest wyższe niż 50 proc., a 3 proc. badanych jest pewnych, że straci pracę. 18 proc. respondentów nie martwi się postępującą automatyzacją.

Najistotniejsze w badaniu jest to, że przeanalizowano zależności między strachem przed automatyzacją a preferencjami i postawami pracowników. Przeprowadzono eksperyment: jednej grupie podawano informacje o wysokim prawdopodobieństwie utraty pracy wynikającym z automatyzacji, a druga grupa otrzymywała komunikaty sugerujące niższe prawdopodobieństwo.

Dla wszystkich badanych informacja o zagrożeniu automatyzacją zwiększa chęć wstąpienia do związku zawodowego. Zdaniem respondentów taki krok może zapewne zwiększyć ich poczucie ochrony przed zwolnieniem. Strach przed automatyzacją we wszystkich badanych grupach nie ma istotnego wpływu na chęć zmiany zawodu lub możliwości przekwalifikowania się. To zaskakujące, ponieważ wydawałoby się, że w obliczu wyzwań technologicznych najważniejszą reakcją będzie próba dostosowania się.

W eksperymencie sprawdzono, jak w obu badanych grupach zmienia się preferowana przez respondentów średnia stawka podatku dochodowego, a także poziom nowego narzędzia (jeszcze nigdzie niewprowadzonego) w polityce publicznej. Chodzi o powszechny dochód podstawowy. Osoby, które były informowane o większym, niż im się zdawało, prawdopodobieństwie utraty pracy, opowiadały się za wyższymi podatkami dochodowymi oraz wyższym poziomem dochodu podstawowego.

Przyszłe fale automatyzacji spowodują wiele wyzwań na rynku pracy i będą stanowiły ważną część debaty politycznej – podkreśla PIE w swoim opracowaniu.

Wyniki amerykańskiego badania sugerują, że strach przed utratą pracy wynikający z automatyzacji będzie miał wpływ na decyzje wyborcze i krajobraz polityczny. Pojawi się większa presja na rozwój państwa opiekuńczego, a wyborcy, obawiając się o miejsca pracy, będą wymagali od polityków wprowadzenia przepisów zapewniających ochronę miejsc pracy.

To z kolei może wpływać na zmianę preferencji politycznych wyborców i głosowanie na partie, które zapewnią większą ochronę socjalną. Może to spowodować także zmianę programów wyborczych wszystkich ugrupowań politycznych.

– „Przegrani” automatyzacji, czyli ci, którzy są narażeni na większe, niż im się wydaje, ryzyko utraty pracy, oczekują przede wszystkim reakcji ze strony państwa, w skali większej niż „zwycięzcy” – konkludują autorzy raportu „The Impact of Fear of Automation”.

Może to powodować presję na budżety publiczne, szczególnie te, które już charakteryzują się wysokim poziomem zadłużenia, i na kurczące się bazy podatkowe. „Ważnym pytaniem jest, w jaki sposób decydenci mogą zareagować na te zagrożenia, co pozostaje tematem do dalszych badań” – oceniają eksperci.