Katarzyna Snyder: Stany wracają do klimatycznej gry

Porozumienie klimatyczno-podatkowe (Inflation Reduction Act – IRA) podpisane we wtorek, 16 sierpnia, przez prezydenta Joe Bidena wpompuje setki miliardów dolarów w programy mające na celu przyspieszenie przejścia USA z gospodarki opartej w dużej mierze na paliwach kopalnych w kierunku czystszych źródeł energii.

Ustawa, zwana ustawą o redukcji inflacji, jest bardzo odległa od ambitnej, wartej wiele miliardów dolarów propozycji reformy polityki wewnętrznej i podatkowej, o którą pierwotnie zabiegał prezydent Biden. Jego pakiet zmian padł ofiarą polityki i musiał zostać przebudowany tak, aby osiągnąć polityczny kompromis w obozie demokratów. To, co zostało, to zmniejszony, ale wciąż znaczący pakiet zmian, zrodzony z kompromisu między demokratycznym senatorem Joe Manchinem z Zachodniej Wirginii a przywódcą większości demokratycznej w Senacie Chuckiem Schumerem. A jeszcze nie tak dawno realizacja tego scenariusza była powszechnie określana jako political fiction.

Republikanie z Senatu byli jednogłośnie przeciwni ustawie, ale głos przesądzający należał do wiceprezydent Kamali Harris. Tym samym ustawa o największych od dziesięcioleci konsekwencjach dla amerykańskiej gospodarki przeszła w głosowaniu w Senacie stosunkiem głosów 51 „za” do 50 „przeciw”.

Miliardowe dotacje

Ustawa wypełni niektóre z długo oczekiwanych obietnic wyborczych Partii Demokratycznej w zakresie wewnętrznej polityki zielonej transformacji i prawdopodobnie pozytywnie wpłynie na notowania demokratów w wyborach średnioterminowych, które odbędą się w listopadzie. Oto krótki przegląd zapisów odnoszących się do krajowej polityki klimatycznej w Stanach Zjednoczonych.

Czytaj więcej

Polityka

USA: Demokraci jednogłośnie za ochroną klimatu

Ustawa, którą poparli wszyscy senatorowie z partii Bidena, ma obniżyć koszty leczenia w Stanach Zjednoczonych, a przede wszystkim zakłada największe w historii kraju inwestycję w ochronę klimatu.

W ramach wsparcia branży zielonej energii nowe prawo zapewnia miliardy dolarów ulg podatkowych w ciągu dziesięciu lat dla firm, które budują nowe bezemisyjne źródła energii elektrycznej, takie jak turbiny wiatrowe, panele słoneczne, elektrownie geotermalne lub zaawansowane reaktory jądrowe. Wcześniej Kongres oferował krótkoterminowe kredyty „wiatrowe” i „słoneczne”, które często wygasały po roku lub dwóch. Kredyty w nowej ustawie obejmują każdą technologię bezemisyjną i mają obowiązywać przez co najmniej dekadę, dając firmom większą pewność inwestycyjną.

Ustawa rozszerza również ulgę podatkową dla firm, które wychwytują i zakopują dwutlenek węgla z elektrowni gazowych lub innych obiektów przemysłowych, zanim gaz wydostanie się do atmosfery i ogrzeje planetę – jest to obecnie technologia rzadko stosowana ze względu na jej wysokie koszty. Przepisy zapewniają również ulgi podatkowe na utrzymanie istniejących elektrowni jądrowych.

Umowa rozszerza też popularną ulgę podatkową dla konsumentów w wysokości do 7,5 tys. dol. na zakup nowych pojazdów elektrycznych i po raz pierwszy oferuje ulgę w wysokości 4 tys. dol. na używane pojazdy elektryczne. Program potrwa do końca 2032 roku. Kolejny miliard dolarów w rachunku zapewni finansowanie autobusów szkolnych o zerowej emisji, ciężarówek, autobusów komunikacji miejskiej i innych pojazdów użytkowych.

Odwrócić migrację zielonych technologii

Nowe prawo ma także na celu obniżenie kosztów energii poprzez zainwestowanie 9 mld dol. w rabaty dla osób kupujących i wyposażających swoje domy w energooszczędne i elektryczne urządzenia. Obejmuje również dekadę ulg podatkowych dla konsumentów, które obniżą koszty instalacji pomp ciepła, dachowych paneli słonecznych, podgrzewaczy wody i elektrycznych systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji lub ogrzewania elektrycznego.

Pakiet przewiduje również 60 mld dol. na produkcję czystej energii w USA, w tym 30 mld dol. na ulgi podatkowe na produkcję paneli słonecznych, turbin wiatrowych, baterii oraz na proces przetwarzania minerałów. Ponadto 10 mld dol. przeznaczono na ulgi podatkowe przy inwestycjach w budowę zakładów produkujących pojazdy elektryczne i wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych.

Postanowienia te mają na celu zatrzymanie i odwrócenie migracji produkcji czystej energii do takich krajów jak Chiny. W pakiecie przewidziano także 500 mln dolarów, w ramach ustawy o produkcji obronnej, na pompy ciepła i krytyczne przetwarzanie minerałów.

Nierówności klimatyczne

Amerykanie zainwestują ponad 60 mld dol. we wsparcie społeczności o niskich dochodach i społeczności kolorowych, które są nieproporcjonalnie obciążone skutkami zmian klimatu – chodzi głównie o wsparcie dla środowiska i zdrowia publicznego. Obejmuje to dotacje na technologię i pojazdy o zerowej emisji, a także pieniądze na złagodzenie negatywnych skutków sąsiedztwa autostrad, zajezdni autobusowych i innych obiektów transportowych, a także projektów budowlanych zlokalizowanych w pobliżu mniej uprzywilejowanych społeczności. Ustawa przewiduje również odłożenie 27 mld dol. na „zielony bank” mający za zadanie wdrażanie projektów czystej energii, szczególnie w społecznościach znajdujących się w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej.

Ograniczyć wycieki

Ustawa nakłada opłatę za nadmiarowe emisje metanu – w praktyce zakłada opodatkowanie wycieków z szybów naftowych i gazowych, rurociągów i innej infrastruktury gazu. To dlatego, że metan jest szczególnie silnym gazem cieplarnianym: chociaż rozprasza się szybciej niż dwutlenek węgla, jest wielokrotnie silniejszy, jeśli chodzi o ogrzewanie atmosfery. Podmioty zanieczyszczające zapłacą od 2024 r. karę w wysokości 900 dolarów za każdą tonę emisji metanu, która przekracza federalne limity, a w 2026 r. kara wzrośnie do 1500 dolarów za tonę.

Dodatkowe 20 mld dol. przeznaczono na programy redukcji emisji gazów pochodzących od krów i innego inwentarza żywego, a także z upraw. Według rządu rolnictwo generuje około 11 proc. gazów cieplarnianych emitowanych na terenie Stanów Zjednoczonych. W ramach ustawy sfinansowano również dotacje na ochronę lasów, rozwój lasów odpornych na pożary i zwiększenie nasadzeń drzew w miastach, a także ochronę i odbudowę siedlisk przybrzeżnych.

Docelowe 50 procent

Jakie będą skutki wprowadzenia ustawy? Eksperci ds. energii twierdzą, że najbardziej bezpośrednim skutkiem ustawy będzie przyspieszenie wzrostu produkcji turbin wiatrowych, paneli słonecznych i pojazdów elektrycznych w Stanach Zjednoczonych.

Ale przełom w sprawie zmian klimatycznych obejmuje również postanowienia dotyczące paliw kopalnych, co było koncesją uważaną za konieczną do zdobycia poparcia senatora Manchina, którego rodzinny stan Wirginia Zachodnia jest bogaty w węgiel i gaz ziemny. Ponadto ustawa nakłada obowiązek sprzedaży nowej dzierżawy na odwierty ropy w Zatoce Meksykańskiej i na Alasce.

Finansowanie dla pakietu zmian, ulg podatkowych i inwestycji zapewni nowy, co najmniej 15-procentowy podatek korporacyjny oraz zaostrzenie kontroli nad tymi, którzy uchylają się od płacenia podatków.