Zakładanie portu lotniczego

Lotnictwo w Polsce przeżywa rozkwit. Coraz więcej osób, nie tylko zamożnych, posiada licencję pilota. Coraz chętniej też podróżuje się samolotami, w tym także małymi cywilnymi statkami powietrznymi.

Wraz z rosnącą popularnością lotnictwa powinna zwiększać się liczba lotnisk, gdyż to one warunkują precyzyjne dotarcie do oczekiwanego celu. Tak więc muszą się one rozwijać harmonijnie wraz ze wzrostem liczby maszyn w powietrzu.

Działalność gospodarcza polegająca na budowie lotniska jest dość skomplikowana i wymaga uzyskania szeregu zezwoleń i spełnienia wielu wymogów. Zarządca lotniska ma obowiązek posiadać stosowne zezwolenie udzielane przez Urząd Lotnictwa Cywilnego (dalej Urząd). Czynności zarządcy są regulowane w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Szczegółowe zasady i wymogi dotyczące lotnisk określa ustawa z 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze.

Jaka definicja

Zgodnie z ustawą lotnisko to „wydzielony obszar na lądzie, wodzie lub innej powierzchni w całości lub w części przeznaczony do wykonywania startów, lądowań i naziemnego lub nawodnego ruchu statków powietrznych, wraz ze znajdującymi się w jego granicach obiektami i urządzeniami budowlanymi o charakterze trwałym, wpisany do rejestru lotnisk”.

Zdefiniowane są też różne rodzaje lotnisk. Wyróżniamy przede wszystkim lotniska publiczne i niepubliczne. Te pierwsze są otwarte dla wszystkich statków powietrznych w terminach i godzinach ustalonych przez zarządzającego i podanych do publicznej wiadomości.

Z lotniska niepublicznego korzystać mogą tylko samoloty określone w jego dokumentach rejestracyjnych oraz te, na których lądowanie wyrazi zgodę zarządzający. Ponadto lotnisko niepubliczne co do zasady przeznaczone jest dla mniejszych samolotów (śmigłowców i samolotów o maksymalnej masie startowej poniżej 10 tys. kg oraz mające poniżej 20 miejsc w samolocie).

Niezależnie od tych kategorii wyróżnia się lotniska lokalne (gminne, powiatowe) oraz ponadlokalne (regionalne, krajowe). Jest to trochę uproszczona metodologia podziału lotnisk w Polsce, która znajduje się w ustawie. Szczegółowy podział został zawarty w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 30 kwietnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji lotnisk i rejestru lotnisk cywilnych.

Lotnisko może zostać czasowo otwarte dla innych rodzajów statków powietrznych po uprzednim uzyskaniu zgody prezesa Urzędu. Warto dodać, że zgodnie z ustawą – Prawo lotnicze zarządzającym lotniskiem jest podmiot, który został wpisany jako zarządzający do rejestru lotnisk cywilnych.

Kto ma prawo się starać o wpis

Ustawa ogranicza zakres podmiotów, które mogą się ubiegać o wpis do rejestru lotnisk. Zezwolenie uzyskać może organ administracji publicznej Rzeczypospolitej Polskiej, państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna, spółka kapitałowa mająca siedzibę na terenie Unii Europejskiej, w której prezes lub dwóch członków zarządu porozumiewa się w języku polskim, stowarzyszenie działające na podstawie polskiego prawa, o ile przedmiotem jego działalności jest działalność lotnicza, a także osoba fizyczna mająca miejsce stałego pobytu na terenie Unii Europejskiej.

Jeśli podmiot spełnia jedną z powyższych przesłanek, to może złożyć stosowne dokumenty w Urzędzie. Jednocześnie prawo do zakładania lotnisk międzynarodowych mają jedynie spółki publiczne lub samorządowe lub takie, w których jednostki publiczne mają co najmniej 51 proc. akcji.

Jak uzyskać gwarancję

Budowa lotniska to bardzo kosztowna inwestycja. W związku z tym ustawodawca umożliwił występowanie o promesę, zezwolenia. Uzyskanie jej pozwala na  znaczne zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego.

Starając się o promesę należy złożyć do Urzędu:

- wypis i wyrys z planu zagospodarowania przestrzennego,

- plan generalny lotniska,

- program jego wykorzystania,

- prognozę i plan organizacji ruchu lotniczego,

- mapę z naniesionymi wysokościami zabudowy lotniska i jego otoczenia oraz profile pól wznoszenia i podejścia.

Niezbędne jest też udowodnienie prawa do gospodarowania działką. Promesa jest wydawana na co najmniej 12 miesięcy, jednak jej okres obowiązywania jest ustalany indywidualnie w zależności od rodzaju portu lotniczego. Wydanie promesy podlega opłacie w wysokości od 1 tys. zł do 30 tys. zł w przypadku lotniska publicznego i od 800 zł do 8 tys. zł w przypadku lotniska niepublicznego. Konkretna wysokość opłaty zależy także od symbolu lotniska (jego wielkości) i charakteru (np. lokalne, krajowe).

Jakie złożyć dokumenty

Osoba ubiegająca się o założenie lotniska musi uzyskać zezwolenie wydawane przez Urząd Lotnictwa Cywilnego. W tym celu trzeba złożyć: wypis i wyrys z planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu lotniska oraz obszarów go otaczających (znajdujących się w strefie jego oddziaływania), odpis decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz odpis decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotnictwa użytku publicznego.

Należy także złożyć program wykorzystania oraz zagospodarowania terenu lotniska, prognozę i plan organizacji ruchu lotniczego w jego rejonie ze wskazaniem sposobów uniknięcia kolizji z już istniejącymi portami lotniczymi, dokument potwierdzający posiadanie prawa  do nieruchomości, mapę z  naniesionymi ograniczeniami wysokości zabudowy na lotnisku i w jego otoczeniu uwzględniających już istniejące przeszkody lotnicze oraz profile pól wznoszenia i podejścia.

Ponadto Urząd wymaga złożenia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz w przypadku lotnisk użytku publicznego tak zwany plan generalny lotniska. Plan ten obejmuje opis planowanego rozwoju lotniska w okresie nie krótszym niż 20 lat wraz z określeniem dopuszczalnych gabarytów obiektów budowlanych i naturalnych, szczegółowy opis ruchu lotniczego, koncepcje zapewnienia służb żeglugi powietrznej oraz zagospodarowania stref wokół lotniska.

W planie generalnym należy także umieścić informację dotyczącą przepustowości oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej inwestora, która uwzględnia takie czynniki jak źródło finansowania inwestycji, płynność finansową przedsiębiorstw czy też wysokość opłat lotniskowych i przychodów z tego tytułu. Plan ten należy uzgodnić z gminami, których tereny objęte są planem, z prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz z ministrem właściwym do spraw transportu oraz do spraw rozwoju regionalnego.

Wydanie zezwolenia podlega opłacie. W przypadku lotniska publicznego jest to kwota od 2 tys. zł do 50 tys. zł oraz od 1,5 tys. zł do 15 tys. zł dla lotniska niepublicznego.

Wpisanie do rejestru

Eksploatację lotniska można zacząć dopiero po wpisaniu go do rejestru prowadzonego przez Urząd, który zanim to zrobi, przeprowadzi kontrolę obiektu w zakresie spełniania wymogów eksploatacyjnych oraz wymogów technicznych określonych w prawie budowlanym.

Wymogi eksploatacyjne w  przypadku lotnisk publicznych muszą zostać potwierdzone stosownymi certyfikatami wynikającymi z prawa unijnego (rozporządzenie nr 216/2008/ WE). W przypadku lotniska niepublicznego wystarczy złożyć oświadczenia o zgodności charakterystyk technicznych i eksploatacyjnych określonych w  stosownym rozporządzeniu (ustawa Prawo lotnicze w tym zakresie była zmieniana pod koniec 2011 r., w związku czym trwają jeszcze prace nad rozporządzeniem ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej w sprawie wymagań technicznych i eksploatacyjnych dla lotnisk użytku wyłącznego).

W momencie rejestrowania należy złożyć te same dokumenty, które już były przedstawiane w procedurze uzyskiwania zezwolenia, uzyskane zezwolenie oraz zatwierdzoną instrukcję operacyjną lotniska. Opłata za zatwierdzenie instrukcji w przypadku lotniska publicznego wynosi od 8 tys. zł do 40 tys. zł., a lotniska niepublicznego od 500 zł do 5 tys. zł).

Wpis do rejestru jest wydawany w formie decyzji administracyjnej podlegającej opłacie w przypadku lotnisk publicznych w kwocie od 1,5 tys. zł do 40 tys. zł. oraz niepublicznych od 1 tys. zł do 10 tys. zł.

W decyzji umieszcza się także informację o podmiocie zarządzającym lotniskiem. Co do zasady pierwotnie jest nim podmiot, który założył lotnisko, ale oczywiście istnieje możliwość wpisania innego podmiotu, jeśli jest wola znalezienia innego operatora portu lotniczego.

Dodatkowe warunki

Budowa lotniska jest złożonym przedsięwzięciem i wymaga spełnienia wielu wymogów, nie tylko wynikających z prawa budowlanego.

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że każde międzynarodowe lotnisko musi posiadać przejście graniczne. Należy więc nieodpłatnie udostępnić lokal Straży Granicznej, która pokrywa jedynie koszty zużytych mediów. Trzeba też zorganizować i utrzymywać system ratownictwa i ochrony przeciwpożarowej, którego plan musi być uzgodniony z komendantem wojewódzkim (porty lotnicze) lub powiatowym (pozostałe lotniska) Państwowej Straży Pożarnej.

Ponadto niektóre urządzenia naziemne będące wyposażeniem lotniska podlegają wpisowi do rejestru, a więc także niezbędne jest wniesienie od nich specjalnej opłaty. Chodzi tu o: urządzenia łączności, radiolokacyjne, radionawigacyjne, wzrokowe pomoce nawigacyjne, automatyczne systemy pomiarowe parametrów meteo-rologicznych, urządzenia i systemy przetwarzania i zobrazowania danych. Całkowity koszt rejestracji wszystkich tych urządzeń wynosi ok. 7,3 tys. zł.

Zgoda urzędu

Zarządzający ma prawo dokonania zmian technicznych i eksploatacyjnych cech lotniska. Jednak taka operacja wymaga zgody Urzędu i zgłoszenia do rejestru w ciągu 14 dni. Oczywiście podlega ona także opłacie w kwocie od 1,25 tys. zł do 30 tys. zł.