Alimenty w umowie u notariusza - sądy mają wątpliwości

Sąd Najwyższy rozstrzygnie, czy dopuszczalne jest nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu o poddaniu się egzekucji co do alimentów.

O taką klauzulę wystąpiła Aleksandra D., której Marek D. przyznał w akcie notarialnym alimenty i poddał się – na postawie art. 777 kodeksu postępowania cywilnego – egzekucji. Taki akt ma moc równą wyrokowi. By jednak komornik mógł go egzekwować, trzeba tak samo uzyskać w sądzie klauzulę wykonalności.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy odmówił nadania klauzuli, wskazując, że nie jest możliwe ustalenie alimentów jedynie na podstawie decyzji dłużnika. Byłoby to bowiem sprzeczne z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, a notariusz powinien odmówić sporządzenia takiego aktu. Umowy w sprawach rodzinnych są jednak dopuszczalne, np. ustalają zasady kontaktów z dziećmi. Art. 138 k.r.o. wspomina też o umowach o alimenty, w praktyce dość częstych. Potwierdza to adwokat Ewa Milewska-Celińska, specjalizująca się w sprawach rodzinnych.

Alimenty jako sposób na długi komornicze?

Taka umowa polega na tym, że np. ojciec zobowiązuje się przed notariuszem płacić określone alimenty dziecku czy mąż – byłej żonie i dobrowolnie podaje się egzekucji, gdyby ich nie płacił. W zasadzie to taka sama umowa jak inne, np. kupno działki. Wiąże się z nią jednak ryzyko.

Mechanizm opisuje Jarosław Świeczkowski, komornik z Pomorza. – Ktoś ma duże długi, ale ma również dochody, których nie chce stracić. Zawiera z dzieckiem czy rodzicem umowę przyznającą mu wysokie alimenty (kilka tysięcy złotych miesięcznie), które korzystają z pierwszeństwa w egzekucji. Musi tylko uzyskać w sądzie klauzulę wykonalności.

– Nigdy jednak nie spotkałam się z wystąpieniem o nadanie klauzuli takiej umowie ani jej egzekucji – mówi mec. Milewska-Celińska.

Rozpatrując zażalenie Aleksandry D., Sąd Okręgowy powziął wątpliwość, czy dopuszczalne jest nadanie klauzuli aktowi notarialnemu o poddaniu się egzekucji co do alimentów. SO wskazał, że odbiega on od klasycznych umów cywilnych. Swoboda stron jest bowiem ograniczona – mogą je zawrzeć tylko określone grupy osób (krewni).

Dodajmy, że k.r.o. mówi dość ogólnie w art. 135, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego i możliwości zobowiązanego.

Z drugiej strony, wskazuje SO, nadanie klauzuli ma charakter formalny, sąd nie bada podstaw merytorycznych długu.