Są wyniki kontroli NIK w RARS. Ujawniono nieprawidłowości na dziesiątki milionów złotych

O wynikach kontroli doraźnej „Wybrane aspekty gospodarowania rezerwami strategicznymi i realizacji zadań powierzonych przez RARS” poinformowano we wtorek na konferencji prasowej w siedzibie Najwyższej Izby Kontroli w Warszawie. Szczegóły przedstawili Rafał Ostrowski i Anna Wisz, dyrektor i wicedyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi NIK.

- Celem głównym kontroli była ocena, czy RARS prawidłowo i rzetelnie realizowała zadania z zakresu ustawy o rezerwach strategicznych. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2021 do 6 marca 2025 roku. W kontroli przesłuchano łącznie 18 świadków, obecnych oraz byłych pracowników RARS oraz wybranych kontrahentów - powiedział Ostrowski. Zaznaczył, że obecnie nadzór nad Rządową Agencją Rezerw Strategicznych sprawuje szef MSWiA, a do 1 lipca 2024 r. - premier.

Czytaj więcej

Przestępczość

Michał Kuczmierowski bez listu żelaznego

Polski sąd odmówił listu żelaznego byłemu prezesowi RARS i jest to ostateczna decyzja. Jego powró...

Wojna na Ukrainie i walka z Covid-19. Na co RARS wydawała pieniądze?

- RARS dba o zapewnienie strategicznych rezerw produktów żywnościowych, medycznych i technicznych oraz zapasów paliwa, nie tylko w czasie pokoju, ale przede wszystkim na wypadek konfliktu zbrojnego, zagrożenia zdrowia publicznego, klęski żywiołowej lub innej sytuacji kryzysowej – tłumaczył.

- W latach 2021-24 poza tworzeniem rezerw w ramach rządowego planu rezerw strategicznych agencja tworzyła rezerwy strategiczne oraz dokonywała zakupów związanych między innymi z przeciwdziałaniem zagrożeniu związanemu z pandemią Covid-19 oraz zakupów związanych z atakiem zbrojnym Federacji Rosyjskiej na Ukrainę - mówił kontroler zaznaczając, że na potrzeby tych zakupów w RARS wprowadzono dwie wewnętrzne instrukcje, z 28 października 2022 r. w sprawie Ukrainy i z 3 marca 2020 r. w sprawie Covid-19.

Rafał Ostrowski podkreślił, że zgodnie z ustawą o RARS z zakupów do rezerw strategicznych wyłączono stosowanie przepisów o zamówieniach publicznych, jednak niezależnie od tego zawsze „RARS jako jednostka sektora finansów publicznych jest zobligowana do stosowania przepisów ustawy o finansach publicznych, w szczególności artykułu, zgodnie z którym wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny”.

Jak wydawała pieniądze RARS? Negatywne wyniki kontroli NIK

- Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie zarządzanie procesem wykonywania zadań oraz nadzór nad działalnością Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w zakresie gospodarowania rezerwami strategicznymi i realizacji zadań powierzonych w latach 2021-2024 - poinformował dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi NIK.

Rafał Ostrowski podczas konferencji Najwyższej Izby Kontroli

Foto: PAP/Tomasz Gzell

- Zakupy w RARS rezerw strategicznych realizowano przy niezachowanie wymogów konkurencyjności w wyborze kontrahentów, co sprzyjało działaniom korupcyjnym i skutkowało niegospodarnością - kontynuował.

Ostrowski podkreślił, że wiele zakupów strategicznych realizowanych było przez firmy niewyspecjalizowane w asortymencie, które kupowała RARS. - Na przykład podmiot produkujący artykuły do sprzątania dostarczał racje żywnościowe w ramach pomocy dla Ukrainy, agencja eventowa dostarczała namioty wojskowe, noże okulary i siatki maskujące dla wojska na Ukrainie - wyliczał. Przekazał też, że podpisywano umowy na wielomilionowe kwoty z podmiotami wskazywanymi przez przełożonych ustnie bądź na samoprzylepnych żółtych kartkach.

Na konferencji padło też stwierdzenie, że nie stosowano procedur antykorupcyjnych i podpisywano umowy z kontrahentami, mimo negatywnych rekomendacji z CBA.

- W kontroli NIK stwierdzono niegospodarne wydatkowanie środków publicznych na łączną kwotę 70,5 mln zł, z naruszeniem artykułu 44 ustawy o finansach publicznych – powiedział Ostrowski.

- Szczegółowym badaniem objęto nabycie i udostępnienie przez agencję asortymentu obejmującego między innymi zakup racji żywnościowych na kwotę 50 mln zł, zakup rękawiczek jednorazowych na kwotę 17,6 mln zł, zakup towarów służących fizycznemu zabezpieczeniu zabytków znajdujących się na terytorium Ukrainy, a także zabezpieczeniu miejsc i instytucji związanych z działalnością kultury na kwotę 6 mln zł, przechowywanie płynu do dezynfekcji na kwotę 1,7 mln zł oraz wytworzenie płynu do dezynfekcji na kwotę 1,2 mln zł - relacjonował.

Anna Wisz na konferencji NIK w Warszawie

Foto: PAP/Tomasz Gzell

Nieprawidłowości przy zakupie żywności dla Ukrainy. Chodzi o 50 milionów złotych

Omawiając szczegóły kontroler przekazał, iż kontrola NIK wykazała, że zakup racji żywnościowych w 2023 roku za 50 milionów zł na pomoc humanitarną dla Ukrainy był niegospodarny. Ze słów Ostrowskiego wynika, że zapytanie ofertowe wysłano do trzech firm: producenta artykułów do sprzątania, producenta środków higieny osobistej oraz polskiego producenta racji żywnościowych. - Odrzucono ofertę od doświadczonego w realizacji zamówień dla wojska polskiego producenta racji żywnościowych, a wybrano ofertę spółki z doświadczeniem m.in. w handlu artykułami do sprzątania. Kontrahent, który został wybrany, kupił żywność z Hiszpanii, a RARS zapłacił blisko 200 proc. więcej od kosztów poniesionych przez tego kontrahenta, co oznaczało, że kwota wydatkowana przez RARS przewyższała rażąco ceny rynkowe racji żywnościowych – powiedział dyrektor.

Podkreślił, że decyzję na zakup racji żywnościowych w celu udzielenia pomocy humanitarnej Ukrainie premier wydał 9 sierpnia 2023 r., zaś procedurę zakupową rozpoczęto „przeszło miesiąc przed wydaniem tej decyzji”. Z cytowanych na konferencji zeznań wynika, że umowa została podpisana bez kompletu dokumentacji.

Również wspomniany wyżej zakup rękawiczek wzbudził wątpliwości NIK. Według kontroli, zakup został dokonany bez rozeznania rynku i z naruszeniem wewnętrznych regulacji oraz z naruszeniem przepisów nakazujących dokonywanie wydatków w sposób celowy i oszczędny. - Formularze ofertowe wysyłano drogą elektroniczną do konkretnych podmiotów wskazanych przez kierownictwo biura zakupów – powiedział Rafał Ostrowski.

Czytaj więcej

Przestępczość

Zaskakujący finał afery maseczkowej z czasów rządów PiS. Oszustwa nie było?

Prokuratura umorzyła śledztwo w sprawie głośnej afery maseczkowej. Nie ujawni powodów, bo decyzję...

Kontrola w RARS. NIK szykuje zawiadomienia do prokuratury i CBA

W związku z kontrolą Najwyższa Izba Kontroli skierowała do prezesa RARS pięć wniosków pokontrolnych. Jak przekazał dyrektor, dotyczyły one m.in. wzmocnienia nadzoru prezesa RARS nad procesem wykonywania zadań przez agencję w celu ich oszczędnej efektywnej i skutecznej realizacji oraz wdrożenia wewnętrznych procedur związanych z przeciwdziałaniem korupcji.

- W związku z przedstawionymi informacjami Najwyższa Izba Kontroli opracowuje zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niegospodarności, działalności na szkodę interesu publicznego, tak zwanej szkody o wielkich rozmiarach. Ponadto zawiadomienia będą skierowane do prokuratury oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego - podano na wtorkowej konferencji.