PIT 2011: Zeznanie podatkowe nowożeńców, rozwodników i wdowców

Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, mogą opodatkować swoje dochody łącznie (złożyć wspólne roczne zeznanie podatkowe). Kiedy zyskujemy lub tracimy możliwość wspólnego rozliczenia?

Publikacja: 02.03.2012 09:14

Podstawowym warunkiem złożenia wspólnego zeznania podatkowego jest istnienie wspólności majątkowej i

Podstawowym warunkiem złożenia wspólnego zeznania podatkowego jest istnienie wspólności majątkowej i pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy

Foto: www.sxc.hu

Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, mogą opodatkować swoje dochody łącznie (złożyć wspólne roczne zeznanie podatkowe). Kiedy zyskujemy lub tracimy możliwość wspólnego rozliczenia?

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o PIT podstawowym warunkiem złożenia wspólnego zeznania podatkowego jest istnienie wspólności majątkowej i pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy. Aby prawidłowo dokonać interpretacji przywołanego przepisu, należy wyjaśnić, czym jest rok podatkowy, a także kiedy powstaje i ustaje wspólność majątkowa.

Rokiem podatkowym, zgodnie z art. 11 ordynacji podatkowej, jest rok kalendarzowy. Należy przez to rozumieć, że dla celów PIT przyjmuje się, iż rok podatkowy zaczyna się o godzinie 0.00 1 stycznia i trwa do godziny 24 31 grudnia.

Stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński (art. 1§1 k.r.i.o). W przypadku ślubu wyznaniowego jest to moment złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego, pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań, m.in. późniejszego sporządzenia przez kierownika urzędu stanu cywilnego aktu małżeństwa (art. 1 § 2 k.r.i.o). Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (art. 31 § 1 k.r.i.o).

Z przywołanych powyżej regulacji wynika, iż zawarcie małżeństwa w trakcie trwania roku podatkowego (kalendarzowego) sprawia, że nie jest spełniony wymóg dotyczący istnienia wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy. Moim zdaniem dotyczy to także sytuacji, gdy małżeństwo zostanie zawarte 1 stycznia danego roku – w takiej sytuacji złożenie wspólnego zeznania będzie możliwe dopiero w stosunku do następnego roku podatkowego.

Warto zauważyć, że odmienne stanowisko zajął Urząd Skarbowy w Dębicy w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego (PO I 415/1/06 z 5 stycznia 2006 r.), w którym wskazał, iż zawarcie małżeństwa 1 stycznia danego roku upoważnia do złożenia wspólnego zeznania za tenże rok. Należy jednak podkreślić, że przytoczone postanowienie zostało wydane w nieobowiązującym już stanie prawnym.

Orzeczenie przez sąd rozwodu powoduje zaprzestanie małżeństwa, a tym samym oznacza koniec istnienia wspólności majątkowej. Trzeba pamiętać, że taki skutek wywoła dopiero prawomocne orzeczenia sądowe. W rezultacie, dla ustalenia momentu zakończenia istnienia wspólności majątkowej istotny jest moment uprawomocnienia się orzeczenia, a nie jego ogłoszenia. A zatem, jeśli orzeczenie zostanie wydane pod koniec danego roku, ale nie zdąży się uprawomocnić, to prawo do złożenia wspólnego zeznania podatkowego zostanie zachowane.

Podobnie będzie w przypadku separacji. Orzeczenie separacji, choć nie powoduje rozpadu małżeństwa, sprawia, że między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa (art. 54 § 1 k.r.i.o.).

Ustawa o PIT zawiera odrębne regulacje, które dotyczą śmierci jednego z małżonków. Jej art. 6a ust. 1 określa, iż zasady dotyczące wspólnego opodatkowania dochodów będą miały także zastosowanie w sytuacji, gdy małżonkowie pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jedno z małżonków zmarło przed złożeniem zeznania za tenże rok. Tak samo będzie, gdy związek małżeński został zawarty przed początkiem roku podatkowego (za który składane jest zeznanie), a jedno z małżonków zmarło w trakcie tegoż roku podatkowego. Dodatkowym warunkiem jest tutaj oczywiście istnienie wspólności majątkowej.

Oznacza to, że jeśli małżeństwo zostało zawarte przed 1 stycznia 2011 r., a jedno z małżonków zmarło w zeszłym roku (nawet 1 stycznia 2011 r.), to żyjący małżonek może dokonać łącznego opodatkowania dochodów.

Autor jest doradcą podatkowym, właścicielem kancelarii doradztwa podatkowego TuboTax

Sądy i trybunały
Odbieranie spraw przez kolegium sądu narusza niezawisłość sędziowską. TSUE o „neosędziach”
Nieruchomości
Ważny obowiązek dla właścicieli budynków. Czas na zgłoszenie do końca marca
Prawo w Polsce
Ta grupa seniorów nie musi płacić abonamentu RTV. Wiele osób o tym nie wie
Nieruchomości
Drzewo może rzucać cień na nieruchomość sąsiada? Ważne orzeczenie SN
Materiał Promocyjny
Sześćdziesiąt lat silników zaburtowych Suzuki
Praca, Emerytury i renty
Dodatkowe pieniądze po 60. roku życia. Kto ma prawo do emerytury kapitałowej?