Dodatkowe pieniądze po 60. roku życia. Kto ma prawo do emerytury kapitałowej?

Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje kobietom przechodzącym na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego (60 lat). Przyznawana jest tylko osobom należącym do Otwartego Funduszu Emerytalnego (OFE). To świadczenie wypłacane w ramach tzw. II filaru systemu emerytalnego.

Publikacja: 04.03.2025 07:09

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej mają kobiety, które były członkiniami OFE

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej mają kobiety, które były członkiniami OFE

Foto: Adobe Stock

Istnienie okresowej emerytury kapitałowej związane jest z reformą emerytalną z 1999 r. Wprowadziła ona tzw. II filar systemu emerytalnego, czyli otwarte fundusze emerytalne (OFE). Po wejściu w życie reformy wszystkie osoby odprowadzające składki emerytalne, które urodziły się po 1968 r., musiały zapisać się do wybranego przez siebie OFE. W przypadku osób urodzonych między 1949 a 1968 rokiem zapis był dobrowolny.

Wskutek reformy składka emerytalna osób, które zapisały się do OFE, dzielona jest na dwie części. Jedna jest ewidencjonowana na koncie w ZUS (I filar emerytalny), a druga przekazywana do OFE lub do OFE i na subkonto w ZUS (II filar). Drugi scenariusz (OFE i subkonto) jest możliwy od 2014 r. Również od 2014 r. uczestnictwo w OFE jest dobrowolne.

Istniejące dziś mechanizmy przyznawania okresowych emerytur kapitałowych oraz to, co dzieje się po ich wygaśnięciu to efekt:

  • reformy emerytalnej z 1999 r.;
  • przepisów dotyczących emerytur kapitałowych uchwalonych w 2008 r. (ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych);
  • zmian w systemie emerytalnym obowiązujących od 2014 r. (przeniesienie części środków z OFE na subkonta w ZUS, dobrowolność OFE itd.);
  • podniesienia wieku emerytalnego od 1 stycznia 2013 r., a potem cofnięcie tej zmiany i obniżenia od 1 października 2017 r.

Czytaj więcej

Śmierć małżonka a wspólne konto: czy wdowa lub wdowiec może korzystać z pieniędzy?

Czym jest okresowa emerytura kapitałowa? Kto ma do niej prawo?

Okresowa emerytura kapitałowa przyznawana jest kobietom, które:

  • urodziły się po 31 grudnia 1948 r.;
  • należą do OFE;
  • ukończyły 60. rok życia, czyli osiągnęły powszechny wiek emerytalny dla kobiet;
  • mają ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (czyli do „zwykłej” emerytury wypłacanej przez ZUS – emerytury z I filaru);
  • zgromadziły na subkoncie ZUS kwotę równą lub wyższą niż dwudziestokrotność dodatku pielęgnacyjnego.

Dodatek pielęgnacyjny podlega waloryzacji wraz z coroczną waloryzacją rent i emerytur. W okresie od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r. wynosił 330,07 zł (dwudziestokrotność to 6601,40 zł). Od 1 marca 2025 r. obowiązuje nowa stawka dodatku pielęgnacyjnego – 348,22 zł. Jej dwudziestokrotność to 6964,4 zł. To oznacza, że kobiety, które przez najbliższy rok będą chciały przejść na emeryturę i uzyskać emeryturę kapitałową, muszą mieć na subkoncie w ZUS co najmniej 6964,4 zł.

Co się dzieje, gdy kobieta przechodząca na emeryturę ma za mało pieniędzy na subkoncie i z tego powodu nie ma prawa do okresowej emerytury kapitałowej? Zaoszczędzone przez nią środki doliczane są przez ZUS do podstawy, od której obliczana jest „zwykła emerytura” (emerytura z ZUS, emerytura w I filarze).

Czytaj więcej

Chcesz anulować abonament RTV? Musisz spełnić ten warunek

Jakie formalności trzeba spełnić, aby uzyskać emeryturę kapitałową?

Aby otrzymać okresową emeryturę kapitałową, należy złożyć do ZUS-u standardowy wniosek o emeryturę. Jest to równoznaczne z ubieganiem się o emeryturę kapitałową. Jeśli świadczenie to zostanie przyznane, będzie wypłacane razem z comiesięcznym świadczeniem emerytalnym z I filara.

Jak ustalana jest wysokość okresowej emerytury kapitałowej?

Okresowa emerytura kapitałowa to wynik podzielenia środków zapisanych na subkoncie w ZUS przez średnie dalsze trwanie życia osoby wnioskującej o emeryturę. Średnie dalsze trwania życia ustalane jest na podstawie tablic publikowanych raz do roku przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. Tablice obowiązują od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego. Okresowa emerytura kapitałowa podlega waloryzacji.

Dlaczego przy ustalaniu emerytury brane jest pod uwagę subkonto w ZUS, a nie środki w OFE?

Okresowa emerytura kapitałowa wypłacana jest dzięki środkom zgromadzonym w OFE, a bycie członkiem OFE jest kluczowym warunkiem ubiegania się o to świadczenie. Dlaczego zatem brany jest pod uwagę stan subkonta w ZUS? To efekt istnienia w systemie emerytalnym tzw. suwaka bezpieczeństwa. To mechanizm stopniowego transferowania środków zgromadzonych na koncie członka OFE na jego subkonto w ZUS. Mechanizm ten jest uruchamiany, gdy ubezpieczonemu zostało 10 lat do emerytury. Tuż przed osiągnięciem wieku emerytalnego wszystkie pieniądze zgromadzone przez ubezpieczonego w OFE są już na subkoncie w ZUS.

Czytaj więcej

Środki z subkonta w ZUS podlegają dziedziczeniu. Ale trzeba złożyć wniosek

Jak długo można otrzymywać okresową emeryturę kapitałową?

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej przysługuje do dnia poprzedzającego dzień, w którym kobieta osiąga powszechny wiek emerytalny przewidziany dla mężczyzny, czyli 65 lat. Prawo do tego świadczenie może też wygasnąć przed tym terminem. Dzieje się to w chwili śmierci osoby uprawnionej lub w momencie wyczerpania środków na subkoncie w ZUS.

Co się dzieje, kiedy wygasa prawo do okresowej emerytury kapitałowej? Emerytura docelowa

Kobieta, której wygasa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, nadal otrzymuje emeryturę z systemu powszechnego (emeryturę wypłacaną przez ZUS z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w ramach I filaru). W momencie osiągnięcia przez nią ustawowego wieku emerytalnego właściwego dla mężczyzn (65 lat) jej emerytura z ZUS jest ponownie przeliczana (niektórym emerytkom ZUS przelicza świadczenie z urzędu, inne muszą złożyć wniosek).

Po przeliczeniu emerytura nie może być niższa niż suma świadczeń otrzymywanych wcześniej (emerytury z ZUS i okresowej emerytury kapitałowej – czyli emerytur z I i II filaru). Emerytura docelowa kobiet, które ukończyły 65 lat i nie pobierają już okresowej emerytury kapitałowej, obliczana jest na podstawie:

  • składek na ubezpieczenie emerytalne zapisanych na indywidualnym koncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji,
  • zwaloryzowanego kapitału początkowego,
  • środków zapisanych na subkoncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji.

Czytaj więcej

Lekarze wnioskują o zniesienie tego obowiązku. „Pacjent nie musi się zgodzić"

Do obliczeń przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku 65 lat, obowiązujące w dacie osiągnięcia tego wieku (art. 26c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Ponowne przeliczanie emerytur kobietom, które były członkami OFE – kontrowersje

Praktyka pokazuje, że ponowne przeliczanie emerytur kobietom, które były członkami OFE i ukończyły 65 lat, jest dla nich korzystne i sprawia, że mają wyższe emerytury niż ich rówieśniczki, które nie były członkiniami OFE i już w wieku 60 lat miały ustaloną emeryturę docelową. Krytycy tego rozwiązania wskazują, że ta nierówność nie wynika z faktu, że jedna grupa oszczędzała na emeryturę w OFE, a druga odprowadzała całość składek do ZUS (co miałoby uzasadnienie, ponieważ oszczędzanie z OFE obarczone jest większym ryzykiem, ale też szansą na wyższe zyski).

Wskazuje się, że przyczyną różnic w świadczeniach jest sam fakt, że „emerytki w OFE” w wieku 65 lat mają prawo do przeliczenia emerytury na korzystnych zasadach, zaś osoby, których składki emerytalne trafiały tylko do ZUS-u, takiego prawa nie mają. W połowie ubiegłego roku do Senatu RP wpłynęła w tej sprawie petycja wielokrotna w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany art. 26c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w celu zlikwidowania różnic w przeliczaniu emerytur z ZUS dla osób, które nie uczestniczyły w OFE oraz tych, które uczestniczyły w OFE. Temat różnic w zasadach wypłacania emerytur kobietom był też przedmiotem interpelacji poselskich.

Istnienie okresowej emerytury kapitałowej związane jest z reformą emerytalną z 1999 r. Wprowadziła ona tzw. II filar systemu emerytalnego, czyli otwarte fundusze emerytalne (OFE). Po wejściu w życie reformy wszystkie osoby odprowadzające składki emerytalne, które urodziły się po 1968 r., musiały zapisać się do wybranego przez siebie OFE. W przypadku osób urodzonych między 1949 a 1968 rokiem zapis był dobrowolny.

Wskutek reformy składka emerytalna osób, które zapisały się do OFE, dzielona jest na dwie części. Jedna jest ewidencjonowana na koncie w ZUS (I filar emerytalny), a druga przekazywana do OFE lub do OFE i na subkonto w ZUS (II filar). Drugi scenariusz (OFE i subkonto) jest możliwy od 2014 r. Również od 2014 r. uczestnictwo w OFE jest dobrowolne.

Pozostało jeszcze 91% artykułu
Praca, Emerytury i renty
Waloryzacja emerytur i rent 2025. ZUS podał terminarz wypłat
Finanse
Suwak bezpieczeństwa jest coraz bogatszy. „Zaczynamy przejadać oszczędności z OFE”
Praca, Emerytury i renty
Niższa kwota 13. emerytury? Ci seniorzy mogą starać się o zwrot zaliczki
Prawo drogowe
Rząd chce zabierać prawo jazdy aż na 5 lat. Eksperci: to dyskryminacja
Materiał Promocyjny
Zrównoważony rozwój: biznes między regulacjami i realiami
Prawo dla Ciebie
Lekarze wnioskują o zniesienie tego obowiązku. „Pacjent nie musi się zgodzić"
Materiał Promocyjny
Zrozumieć elektromobilność, czyli nie „czy” tylko „jak”