Okres wyzwań to jednocześnie czas niepowtarzalnych szans

W Polsce wciąż (oficjalnie) nie doczekaliśmy się młodej, innowacyjnej spółki, której wycena przebiłaby pułap 1 mld dol. Nieoficjalnie mówi się, że w tym prestiżowym gronie są jednak DocPlanner i Booksy, ale – jeśli nawet tak jest – nasz kraj nie należy do najlepszych miejsc do budowy tzw. unicornów. Dlaczego? I czy w tej kwestii może się coś zmienić w nadchodzących miesiącach?

Brakuje megarund, a wyceny spadają

Klimat inwestycyjny dla start-upów nad Wisłą w ostatnich miesiącach jest wyjątkowo niesprzyjający. W I kwartale br. strumień finansowania venture capital skurczył się o 27 proc. Jak podkreśla Aleksander Mokrzycki, wiceprezes PFR Ventures, większość rund bazuje na krajowym kapitale zalążkowym. Stosunkowo niewielkie kwoty trafiają więc do firm na początkowym etapie rozwoju, nie ma zaś inwestycji w bardziej dojrzałe podmioty. – Czwarty kwartał z rzędu nie pojawiła się żadna tzw. megarunda. Obserwujemy mniejsze zainteresowanie funduszy zagranicznych, spada również średnia wartość inwestycji – wylicza Mokrzycki.

Czytaj więcej

Biznes

Start-upy nie godzą się na nowy pomysł UE i płacenie za internet

UE rozważa zgodę na opłaty za korzystanie z infrastruktury umożliwiającej prowadzenie e-biznesu. Technologiczne firmy alarmują: to zahamuje rozwój innowacji. Konsultacje potrwają do 19 maja.

II kwartał nie wieszczy zmian. W kwietniu w Polsce ogłoszono 11 inwestycji, których wartość wyniosła ledwie 39 mln zł (tylko dwie z nich osiągnęły 10 mln zł). Ale podobny marazm zapanował na całym kontynencie. Fundusze wysokiego ryzyka hamują inwestycje – Europa w pierwszych trzech miesiącach br. odnotowała najsłabszy okres pod względem zbierania finansowania VC od III kwartału 2016 r. Ale kryzys w pozyskiwaniu funduszy w regionie jest głębszy. Analitycy Pitchbook wskazują na podobny spadek lokowania kapitału ze strony inwestorów innych niż venture capital – m.in. korporacyjnych funduszy CVC czy firm private equity i instytucji państwowych. W I kwartale 2023 r. wartość takich transakcji sięgnęła tylko 8 mld euro. To sprawia, że br. może być dla tego typu inwestycji najsłabszym od 2018 r. I to nie tylko pod względem wartości podpisywanych umów, ale również liczby zawieranych kontraktów. W takim otoczeniu budowanie start-upów jest niezwykle trudne, a tworzenie jednorożców staje się wręcz misją z kategorii niemożliwych.

Megarundy (o wartości ponad 100 mln dol.) to klucz do tworzenia spółek przebijających wycenę 1 mld dol., a właśnie ten etap finansowania tradycyjnie polega w sporym stopniu na zaangażowaniu inwestorów innych niż VC. Jak wskazuje serwis Sifted, ta europejska specyfika wynika z luki w finansowaniu na późniejszym etapie rozwoju start-upów (fundusze VC w regionie po prostu nie są wystarczająco duże, aby samodzielnie uczestniczyć w „karmieniu” jednorożców).

Z najnowszych globalnych statystyk wynika, że w ub.r. do listy jednorożców dołączyło 308 firm. To oznacza, że więcej niż co piąty unicorn narodził się w 2022 r. Teraz jednak dynamika pojawiania się nowych spółek z taką wyceną jest znacznie niższa. Badania TechCrunch pokazują, iż w I kwartale tempo budowy takich podmiotów spadło o 89 proc. i jest najniższe od blisko sześciu lat. Eksperci zauważają, że wręcz dochodzi do sytuacji, gdy dotychczasowe jednorożce tracą swój wyjątkowy status. Świadczy o tym przykład izraelskiego rynku, gdzie – jak wynika z analiz firmy Viola (fundusz PE) – liczba faktycznych unicornów mogła w ciągu ostatnich miesięcy (na skutek topniejących wycen) skurczyć się nawet o połowę.

W takim otoczeniu oczekiwanie na polskie jednorożce może potrwać dłużej. – Nie oczekuję ich wysypu, nie sprzyja temu sytuacja panująca na rynku. Mamy czas umiarkowanych wycen i dość częstych rund przy wycenach niższych niż w poprzedniej – przyznaje Marcin Szczeciński, kierownik ds. inwestycji kapitałowych Adamedu.

Nie oznacza to jednak, iż jest pesymistą. Mimo niesprzyjającego sentymentu na rynkach spodziewa się on jednak jednego–dwóch unicornów z naszej ojczyzny w perspektywie kolejnych 12 miesięcy. Jednocześnie zapowiada, że tzw. down-rounds pozostaną naszą codziennością do końca roku. – Zakładam, że takich rund jest teraz więcej niż tych, gdzie wycena pnie się ku górze. Nie zmienia to jednakże mojego stanowiska, iż możemy spodziewać się nowych jednorożców z krajowej stajni. Wyceny powyżej 1 mld dol. są dla wyjątkowych projektów, a w potencjał naprawdę szczególnych przedsięwzięć inwestorzy będą gotowi uwierzyć nawet w trudnych czasach. Pamiętajmy, że okres wyzwań to jednocześnie czas niepowtarzalnych szans – zaznacza Marcin Szczeciński.

Większe problemy wiszą w powietrzu

Polska dotąd nie była krainą jednorożców. Analitycy twierdzą, że to konsekwencja stosunkowo dużego rynku wewnętrznego, który hamował plany ekspansji start-upów. Szczeciński twierdzi, że wiele spółek wpadło w tę pułapkę i skupiało się na krajowym podwórku, które było wystarczającym, aby dobrze prosperować w niektórych branżach, ale zbyt małym, by rosnąć do rozmiarów unicorna. – Obawiam się również, że nie mieliśmy po prostu zbyt wielu projektów kierujących rozwiązania na odpowiednio duże rynki z zespołami, które również szybko potrafiły skalować swoją technologię i wprowadzać do kolejnych krajów. Dostrzegam też problem w tym, że polskie start-upy w więcej niż 90 proc. są jednorodne narodowościowo. Prawie każdy polski zespół założycielski to wyłącznie Polacy, a w ten sposób komfortowo funkcjonuje się we własnym gronie i w jednym kraju, ale czy sprzyja to budowaniu organizacji, która potrafi się dynamicznie rozwijać pod różnymi szerokościami geograficznymi? Wątpię – tłumaczy nam kierownik ds. inwestycji kapitałowych Adamedu.

Wiele barier nad Wisłą dostrzega również Dariusz Żuk, prezes AIP Seed. – Mała jest liczba inwestorów i projektów, bo wiele talentów pracuje w globalnych korporacjach, brak wciąż wielu przykładów sukcesów i tzw. exitów, za mało współpracy, a za dużo rywalizacji na wielu szczeblach – wylicza. I zastrzega, że mimo to kandydatów na spółki, które przebiją wyceną pułap 1 mld dol., mamy w kraju kilku. – Pomijając trudności, widzę duże szanse na dalszy rozwój ekosystemu w najbliższych latach i wyhodowanie unicornów – kontynuuje ekspert.

Podobnie jak Marcin Szczeciński, obecny kryzys postrzega on jako szanse na pojawienie się wyjątkowych projektów. Do sukcesu potrzebny jest jednak, zwłaszcza w obecnej sytuacji, jeden kluczowy składnik – pieniądze.