VAT: zmiany w prawie dot. przesyłek zagranicznych

Coraz więcej osób, w tym przedsiębiorców, decyduje się prowadzić swoje interesy w przestrzeni internetowej. Tyle że w wirtualnej rzeczywistości, podobnie jak i w realnym świecie, można zetknąć się z problemem nierównej konkurencji. Obecnie najbardziej zagrażający wydaje się wysoce ekspansywny rynek dalekowschodni.

Furtkę tworzą wyjątki przewidziane w przepisach, które umożliwiają prowadzenie sprzedaży przez zagraniczne podmioty bez uiszczania VAT oraz cła. Chodzi przede wszystkim o przepisy regulujące zasady egzekwowania VAT. Przepisy ustawy dotyczące przesyłek z kraju trzeciego (czyli spoza obszaru UE) zwalniają z podatku przesyłki, których wartość nie przekracza 22 euro lub 45 euro, gdy zostaną zidentyfikowane jako „prezent'' lub „korespondencja''.

Czytaj także: VAT: kiedy import małych partii towarów jest zwolniony z podatku

Resort finansów zinterpretował przepisy opisujące paczkę całkowicie zwolnioną z VAT jako „paczkę o charakterze niehandlowym, o wartości do 45 euro". Zachęceni tym konsumenci masowo określają swoje przesyłki jako „prezenty'' lub „korespondencję'', aby uniknąć opodatkowania. Nie zdają sobie jednak sprawy, iż są w błędzie sądząc, że mają prawo nie płacić podatku za zakupy. Wprawdzie art. 51 ust. 1 ustawy o VAT głosi, że „Zwalnia się od podatku import towarów umieszczonych w przesyłkach wysyłanych z terytorium państwa trzeciego bezpośrednio do odbiorcy przebywającego na terytorium kraju, pod warunkiem że łączna wartość towarów w przesyłce nie przekracza kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 22 euro", jednak ust. 3 tego samego artykułu wyraźnie zaznacza, że „zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się do towarów importowanych w drodze zamówienia wysyłkowego''. Dodatkowo nie są zwolnione od podatku takie towary jak alkohol, wyroby tytoniowe oraz perfumy i wody toaletowe. Mimo to wielu konsumentów ignoruje ust. 3 wspomnianego przepisu i dokonuje zakupów internetowych bez płacenia podatku.

Przepis dotyczący prezentów starano się obchodzić, zakładając, że wystarczy podpisać paczkę słowem „gift''. Tymczasem taka przesyłka, by uniknąć opodatkowania, musi spełnić wszystkie przesłanki wymienione w art. 52, czyli: ilość i rodzaj towarów nie mogą wskazywać na ich przeznaczenie handlowe; odbiorca nie może być obowiązany do uiszczenia opłat na rzecz nadawcy w związku z otrzymaniem przesyłki; przesyłki mają charakter okazjonalny.

Grzechy miłośników zakupów

Oczywiście, w praktyce trudno dokonać prawidłowej weryfikacji przesyłanych towarów. Za każdym razem trzeba by udowadniać konsumentowi, iż jego zamówienie nie jest prezentem. Systemy kontroli przez długi czas były wyrywkowe i pobieżne, a budżet państwa tracił olbrzymie kwoty generowane przez pobór VAT. W 2018 r. fiskus, pod naciskiem sfrustrowanych tą sytuacją polskich przedsiębiorców, postanowił zbadać sprawę pod kątem nieuczciwej konkurencji. To niekorzystne zjawisko ekonomiczne zostało zdefiniowane w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r. Wśród licznych znamion nieuczciwej konkurencji znajduje się także „utrudnianie dostępu do rynku". Polscy przedsiębiorcy, obciążeni licznymi świadczeniami przymusowymi na rzecz państwa, nie mają szans konkurować z azjatyckimi gigantami.

Wielu miłośników egzotycznych zakupów skutecznie unika także uiszczania opłaty celnej, gdyż art. 23 i 24 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z 16 listopada 2009 r. dotyczącego zwolnień z należności celnych stanowią, iż w ten sposób uprzywilejowane są tylko towary „o niewielkiej wartości'', których rzeczywista cena nie przekracza 150 euro.

W rzeczywistości przemycany towar ma często dużo większą wartość niż 22, 45 czy nawet 150 euro. W 2018 r. fiskus oszacował straty, jakie z tego tytułu ponosił Skarb Państwa, na niemal miliard złotych rocznie. W tym samym roku powołano tak zwaną Brygadę Tygrysa, grupę złożoną z celników, inspektorów skarbówki i pracowników Poczty Polskiej, której jedynym zadaniem było kontrolowanie i sprawdzanie nadchodzących z Azji przesyłek przy pomocy najnowszych technologii.

Było co tropić

Niewątpliwie mieli dużo pracy, ponieważ liczba Polaków kupujących na azjatyckim, a zwłaszcza na chińskim rynku sięgała 5 mln, do Polski zaś przychodziło nawet 14 tys. takich paczek dziennie. Tak wysoki popyt wśród Polaków jest czymś wyjątkowym na tle innych europejskich konsumentów, chociaż na całym naszym kontynencie dochodzi do nielegalnego importu z Państwa Środka.

Rozmiary problemu w ostatnich czasach zaczęły uświadamiać politykom, że działania takie jak utworzenie Brygady Tygrysa mają charakter jedynie doraźny i nie likwidują źródła szkodliwego zjawiska. Zaczęto dostrzegać, że tylko gruntowna rewizja i zmiana przepisów pozwoli ukrócić proceder godzący w europejską i polską gospodarkę.

Księga barier legislacyjnych

W tym celu została wydana dyrektywa Unii Europejskiej, która zarządza zniesienie zwolnienia z opodatkowania ze względu na wartość towaru. Wszystkie państwa członkowskie, w tym Polska, zobligowane są do zaimplementowania tej dyrektywy do swoich przepisów krajowych z dniem 1 stycznia 2021 r. Wynika to z zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego, która – chociaż nie jest wymieniona w traktatach wprost –wywodzi się z orzecznictwa TSUE i jest jedną z podstawowych zasad prawa unijnego.