Ekonomiści: Kolejny mit na temat WIBOR

W dwóch analizach Towarzystwa Ekonomistów Polskich przedstawiliśmy mitologię, jaka kształtuje się na temat WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), zauważając, iż jest to proces ciągły i niedługo przyjdzie nam się zmierzyć z nowymi mitami. Nic tak nie pobudza bowiem wyobraźni jak niedomówienia, wyrwane z kontekstu zdania, niewpuszczenie kontrolerów, które można zawsze interpretować tak, aby pasowało do podsycania teorii spiskowych. No i stało się. Jest nowy mit, sugerujący jakoby instytucje publiczne potwierdziły, że miały miejsce niecne działania wokół WIBOR.

Czytaj więcej

Banki

SBB: po kredytach frankowych czas na walkę z kredytami złotowymi

Rusza ofensywa przeciwko bankom w kwestii kredytów hipotecznych z WIBOR oraz kredytów konsumenckich – zapowiada stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu. „Przy tych sprawach spory frankowe mogą okazać się niewinną igraszką”

Zawyżanie WIBOR według Najwyższej Izby Kontroli

Zacznijmy od raportu Najwyższej Izby Kontroli(NIK) z 2012 r. („Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2011 r.”), w którym stwierdza się, że „w IV kwartale 2011 r. kwotowane stawki referencyjne WIBOR 3M, po jakich banki skłonne były przeprowadzać transakcje, wzrosły o 0,23 pkt proc., przy niezmienionych stopach procentowych NBP. Diagnoza tego zjawiska w badaniach przeprowadzonych przez NBP wykazała, że cztery banki zawyżały istotnie kwotowane stawki WIBOR 3M, ponad poziom niewynikający z ogólnej zmienności stawek na rynku bankowym”.

Skoncentrujmy się na użytych słowach. NIK nie posłużył się terminem „manipulacji”, co oznacza, iż nie doszukał się działania po stronie banków, które wymagałoby wszczęcia co najmniej postępowania administracyjnego, jeśli nie karnego. NIK użył natomiast słowa „zawyżanie”, które – choć wcale nie oznacza automatycznie zarzutu łamania prawa czy manipulacji – zostało natychmiast nadinterpretowane w mediach. Przyjrzyjmy się zatem, co działo się w 2011 r. – a więc w okresie badanym wówczas przez NIK – na rynku i dlaczego tak mógł zareagować WIBOR.

Przypomnijmy, co to jest WIBOR i stopa referencyjna NBP

Zanim to jednak zrobimy, przypomnimy podstawy. WIBOR 3M to skrót odnoszący się do depozytów składanych przez banki na trzy miesiące. Stopa referencyjna NBP odnosi się do depozytów siedmiodniowych. Tydzień (perspektywa NBP w przypadku stopy referencyjnej) i kwartał (perspektywa banków przy WIBOR) to różne perspektywy czasowe. WIBOR jest stawką „patrzącą w przyszłość” (ang. forward looking). Co to oznacza? Jeżeli banki oczekują, że stopy procentowe NBP w krótkim okresie mogą wzrosnąć, , to będą one są drożej pożyczać pomiędzy sobą, ponieważ to zdarzenie dyskontują w wyższym WIBOR.

Co działo się w 2011 roku?

Rok 2011 przypominał podróż kolejką górską (ang. roller coaster). Doskonale ukazuje to tzw. indeks strachu, którego odczyty były wyjątkowo wysokie w tym roku, co przedstawia wykres.

Wartość wskaźnika VIX (tzw. indeksu strachu) w latach 2010-2012

Foto: materiały autorów

Ciągnął się wówczas kryzys związany z nadmiernym zadłużeniem Grecji, Włoch i Portugalii, co przekładało się na wyższe oprocentowanie obligacji tychże krajów, ponieważ inwestorzy brali na siebie ryzyko trwałej niewypłacalności owych państw. Stany Zjednoczone miały problemy z budżetem i, co nie dziwiło, kurs dolara gwałtownie spadł o około 20 proc. To wszystko przekładało się na niepewność w Polsce. Jesteśmy członkiem Unii Europejskiej i wszelkie unijne turbulencje przekładają się na nas, a katar budżetowy w USA może przerodzić się w przeziębienie w Polsce.

Oprocentowanie 10-letnich obligacji skarbowych państw PIIGS w latach 2010-2012

Foto: materiały autorów

Jak zachowujemy się, gdy jest niepewność?

Jeżeli nie potrafimy przewidywać, co może się wydarzyć na rynku pieniężnym w danym kwartale, to zakładamy konserwatywnie, że mogą się wydarzyć również niepożądane sytuacje, a to już krok od wyższego kwotowania WIBOR3M! Warto więc powtórzyć, że kwotowanie wszystkich cen depozytów terminowych zależy od bieżącej sytuacji rynkowej i od przewidywań kwotującego co do tego, jak te ceny będą kształtować się w przyszłości.

Trzeba też pamiętać, że panel banków składa się z 10 instytucji, a ich kwotowania skrajne, tzn. najniższe i najwyższe, są odrzucane. Każdy z tych banków różnie podchodzi do oceny przyszłości i dlatego podaje różniące się kwotowania. Gdyby wszystkie dziesięć banków kwotowały tak samo, mógłby to być sygnał do niepokoju – choć równie dobrze mógłby wynikać po prostu z podobnych ocen analityków.