Skromny przodek człowieka

Nieznany rodzaj i gatunek nazwany Archicebus achilles żył w lasach Azji 55 mln lat temu. Badacze wydobyli szkielet z osadów na dnie jeziora w prowincji Hubei w Chinach, w pobliżu rzeki Jangcy. Odkrycie opisuje artykuł w dzisiejszym wydaniu magazynu „Nature".

Szkielet Archicebus jest około 7 mln lat starszy od najstarszych znanych dotąd szczątków ssaków naczelnych, takich jak np. Darwinius z Messel w Niemczech czy Notharctus z Bridger Basin w stanie Wyoming w USA.

– Żadne z tych znalezisk nie jest tak kompletne jak ten nowy szkielet z Chin – powiedział Dan Gebo z Northern Illinois University. – Jest to najstarszy szkielet ssaka naczelnego, jaki kiedykolwiek został odkryty, a zarazem to jedna z najbardziej prymitywnych form. W dodatku szkielet jest znakomicie zachowany.

Zespołem kierował dr Xijun Ni z Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii (IVPP) Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie. W jego skład weszli badacze amerykańscy i francuscy.

Naukowcy uważają, że Archicebus należy do oddzielnej gałęzi drzewa ewolucyjnego, która znajduje się blisko linii prowadzącej do współczesnych małp człekokształtnych i ludzi.

– Archicebus różni się znacząco od innych znanych nauce naczelnych, żyjących obecnie lub kopalnych – powiedział dr Christopher Beard z Carnegie Museum of Natural History.  – Wygląda na dziwną hybrydę ze stopami małej małpy, ramionami, nogami i zębami bardzo pierwotnych ssaków naczelnych i czaszką z zaskakująco małymi oczami. To zmusza nas do narysowania od nowa linii rozwojowej małp właściwych.

Zwierzę było nieco mniejsze od najmniejszych ssaków naczelnych żyjących obecnie, karłowatych lemurów żyjących na Madagaskarze. Według szacunków naukowców ważyło 20–30 gramów.

– Niewielkie rozmiary nowo odkrytego gatunku i miejsce u podstawy drzewa ewolucyjnego każą sądzić, że najwcześniejsze ssaki naczelne, wspólny przodek  tarsjuszy i człekokształtnych, były malutkie. To obala wcześniejsze pomysły sugerujące, że najwcześniejsi członkowie linii rozwojowej człekokształtnych byli zwierzętami rozmiaru współczesnych małp – powiedział dr Gebo.

– Chociaż Archicebus wydaje się bardzo wczesnym krewniakiem tarsjuszy, jego małe oczy i stopy przypominają człekokształtne – zauważa dr Marian Dagosto z Northwestern University.

Skamieniałość znaleziona została w warstwie datowanej na ok. 55 mln lat. Był to wczesny eocen, okres znacznie cieplejszego klimatu niż dzisiaj. Większość lądów zajmowały tropikalne lasy deszczowe, a palmy rosły nawet na Alasce.

Szkielet Archicebusa został odkryty w oddzielonych od siebie cienkich warstwach skał. Kompletne znalezisko składa się z dwóch części. Naukowcy  zeskanowali w wysokiej rozdzielczości obie próbki. Do tego celu użyli urządzenia w Europejskim Ośrodku Synchrotronu Atomowego (ESRF) w Grenoble we Francji. Trójwymiarowa cyfrowa rekonstrukcja skamieniałości umożliwiła dokładne zbadanie małego, kruchego szkieletu. – W ciągu ostatnich kilku lat w ESRF opracowaliśmy technologię, która pozwala spojrzeć na te części, które są nadal pochowane w skale – powiedział dr Paul Tafforeau z ESRF.