Dotychczas znane medykamenty potrafią zmniejszyć skutki udaru, ale tylko pod warunkiem że zostaną podane zaraz po zdarzeniu, w ciągu kilku godzin. Im wcześniej, tym lepiej. Ale nie zawsze szybka interwencja jest możliwa: często człowiek, który dozna udaru, leży bez przytomności długi czas, zanim zostanie znaleziony i trafi do szpitala. W praktyce tylko 10 proc. pacjentów udaje się pomóc standardowymi lekami. Pozostali muszą liczyć na naturalną plastyczność układu nerwowego, który w ciągu kilku miesięcy potrafi częściowo sam się odbudować.
Teraz naukowcy zidentyfikowali lek, który w tej odbudowie może mózgowi pomóc.
Mysz odczepia taśmę klejącą
Medykament, który budził nadzieje neurologów, pacjentów i ich rodzin, to zolpidem – popularny środek nasenny. Naukowcy z Uniwersytetu Stanforda, Gary Steinberg i Tonya Blis, wykazali na razie jego skuteczność na myszach. Porównywali, w jaki sposób dochodzą do zdrowia myszy po udarze, którym podano zolpidem, oraz te nieleczone. Za każdym razem gryzonie, którym aplikowano lek, szybciej odzyskiwały sprawność. Jednym z testów było przyczepienie do mysiej łapki kawałka taśmy samoprzylepnej. Zdrowa mysz powinna szybko odczepić sobie taśmę od skóry. Myszy niebiorące leku pozbywały się jej dopiero po miesiącu. Myszy otrzymujące zolpidem robiły to już po kilku dniach.
Skąd takie wspaniałe efekty? Naukowcy nie do końca wiedzą, ale twierdzą, że odkrycie jest nieprzypadkowe. Już wcześniej podejrzewano, że odbudowa po udarze układu nerwowego jest w jakiś sposób powiązana z neurotransmiterem GABA. Wiadomo też było, że zolpidem wzmacnia działanie GABA. Badacze z Uniwersytetu Stanforda skojarzyli te dwa fakty i postanowili przeprowadzić opisane tu doświadczenia na myszach. Wyniki okazały się bardzo dobre.
Ameryka lunatyków
Eksperci z Uniwersytetu Stanforda zaznaczają jednak, że trudno spodziewać się równie cudownych efektów u ludzi. Myszy bowiem zazwyczaj odzyskują pełnię sprawności mózgu po wylewie bez pomocy lekarstw. Zolpidem tylko przyspieszył tę naturalną u nich zdolność. Dlatego naukowcy chcą przeprowadzić też doświadczenia na innych zwierzętach. Zaraz po nich rozpoczną się badania na ludziach. Ponieważ zolpidem jest lekiem oficjalnie dopuszczonym do użytku, te badania kliniczne powinny się odbyć już wkrótce. W ich toku pacjenci będą brać znacznie mniejszą dawkę leku niż ta, jaką aplikuje się w celach nasennych.
