Zamek Królewski: Nowa odsłona Galerii im. Lanckorońskich

W styczniu powróciła z podróży do Wiednia „Dziewczyna w ramie obrazu” Rembrandta. Jak podkreśla prof. Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, dyrektor Zamku Królewskiego, z otwarciem Galerii im. Lanckorońskich (28 lutego) Zamek specjalnie czekał na jej powrót.

Teraz „Dziewczyna...” znów zajmuje honorowe miejsce w galerii obok „Uczonego przy pulpicie” Rembrandta van Rijna. Oba obrazy to najcenniejsze dzieła kolekcji, podarowanej Zamkowi przez Karolinę Lanckorońską w 1994 roku. Niegdyś należały do kolekcji króla Stanisława Augusta. Po jego śmierci zostały sprzedane przez spadkobierców i najpierw trafiły w ręce Kazimierza Rzewuskiego, a potem stały się własności jego córki Ludwiki, która poślubiła Antoniego Lanckorońskiego.

Rembrandty w Galerii im. Lanckorońskich

Foto: Materiały prasowe/Zamek Królewski w Warszawie

Obydwa dzieła Rembrandt namalował w 1641 roku i sygnował je własną ręką. Podpis artysty wyraźniej jest widoczny na pulpicie, na którym wspiera się uczony. A na portrecie dziewczyny Rembrandt swój podpis ukrył w cieniu za jej prawą ręką.

Dar bez precedensu

Profesor Karolina Lanckorońska jako ostatnia przedstawicielka znakomitego rodu przekazała w 1994 roku dar bez precedensu. Dzięki niej Zamek Królewski w Warszawie otrzymał 37 obrazów malarstwa europejskiego, a Zamek Królewski na Wawelu kolekcję 87 obrazów włoskich od XIV do XVII wieku.

Galeria na parterze Zamku Królewskiego w Warszawie zgodnie z wolą Karoliny Lanckorońskiej nazwana została imieniem całego rodu dla podkreślenia zasług nie tylko ofiarodawczyni, ale i jej przodków budujących tę kolekcję.

W Galerii im. Lanckorońskich podziwiać można dary i depozyty pochodzące i z innych kolekcji, m.in. z Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich. A także późniejsze nabytki z różnych okresów, m.in. z czasów dyrekcji w poprzedniej kadencji prof. Wojciecha Fałkowskiego.

Wśród nich znajdują się m. in. „Adam i Ewa” Lucasa Cranacha starszego, „Pejzaż zimowy z podróżnymi” Jacoba van Ruisdaela, „Gabinet Sztuki królewicza Władysława Zygmunta Wazy” nieznanego antwerpskiego malarza, „Burza morska” Ludolfa Backhuysena, czy „Kogut i kura z kurczętami i gołębiami” Melchiora de Hondecoetera (obydwa z dawnej kolekcji Stanisława Augusta).

Czytaj więcej

Kultura

Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce

Zamek Królewski w Warszawie prezentuje cenną kolekcję sztuki europejskiej, pochodzącą z Narodowego Muzeum Sztuki im. Bohdana i Warwary Chanenków w Kijowie.

Dzieła włoskie od XIV do XVIII wieku 

W części włoskiej galerii zobaczymy m.in. obraz „Cud wyprowadzenia wody ze skały” Jacopa Bassana, bardzo cenionego XVI-wiecznego włoskiego artysty, prezentowany niedawno na wystawach w Wenecji i Helsinkach. Nawiązuje do motywu ze Starego Testamentu, opisującej jak Mojżesz, podczas tułaczki Izrealitów do Ziemi Obiecanej, uderzył w skałę, z której cudem wypłynęła woda. Bassano stworzył ekspresyjną kompozycję według własnej interpretacji. W jego dziele Mojżesz oddala się już na horyzoncie, a cała uwaga malarza skupia się na ludziach i zwierzętach gaszących pragnienie.

„Partia Tryktraka” Mattiego Prettiego, o którym dyrektor Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk mówi, że to jej ulubiony obraz, to dzieło XVII-wiecznego artysty z czasów baroku. Kompozycja i silne kontrasty świetlne wskazują na fascynację artysty Caravaggiem. Scena gry mimo wrażenia realizmu jest prawdopodobnie symbolicznym przedstawieniem różnych etapów ludzkiego życia: młodości, dojrzałości i starości.

Unikatowym eksponatem w polskich zbiorach jest dwustronnie malowna renesansowa taca z Toskanii, którą niesiono w pochodzie i podawano na niej podarki kobietom po urodzeniu dziecka. Florencki malarz Lippo d’Andrea po jednej strony tacy namalował muzykujące, wybijające rytm, putto, a po drugiej kompozycję nawiązująca do opowieści o sprawiedliwości Trajana.

Uwagę przyciągają również obrazy Agostina Tassiego. Pierwszy – „Festyn u wybrzeży zatoki” to dar Karoliny Lanckorońskiej, przedstawiający obchody święta początku wiosny, tzw. Calendimaggio.

A dwa następne „Zdobycie Troi” i „Stocznia”’ to nowe nabytki nawiązujące do „Eneidy” Wergiliusza. Przedstawiają ucieczkę Eneasza z ojcem i dzieckiem z płonącej, dymiącej Troi i budowanie statków, którymi wraz z towarzyszami wyruszą do Lacjum. Kurator Mikołaj Baliszewski przypuszcza, że cykl mógł mieć jeszcze trzecią scenę z pełnych przygód wędrówek Eneasza.

Od rzemiosła do modlitewnika królowej Bony

W salach włoskich zebrano też ciekawe przykłady rzemiosła artystycznego. XVI-wieczna lampka ze złoconego brązu Andrea Briosco, zwanego Riccio, ma żartobliwy modelunek ludzkiej głowy na kurzej łapie i czerpie inspiracje z antyku. 32 talerze majolikowe z toskańskich warsztatów pod Florencja z figuralnymi scenami przykuwają uwagę dekoracyjnością.

W stałej ekspozycji znalazł się także modlitewnik królowej Bony, wystawiany do tej pory tylko okazjonalnie. Iluminowany renesansowy rękopis z 259 kartami dekoruje 12 wspaniałych całostronicowych miniatur. Ze względów konserwatorskich, co tydzień modlitewnik będzie otwierany na innej stronie.

Modlitewnik królowej Bony fot. Monika Kuc

Foto: Monika Kuc