Jak żyć z nerwicą

Nerwice są zaliczane do zaburzeń psychicznych. Występują one w efekcie często nieuświadomionych konfliktów wewnętrznych, z powodu wrodzonych cech osobowości lub jako reakcja na długotrwały - powracający - negatywny bodziec emocjonalny albo środowiskowy.  Najczęściej po jego ustąpieniu objawy znikają samoistnie, ale bywa też, że utrzymują się długo lub dołączają do nich objawy depresji – taka sytuacja wymaga bezwzględnie kontaktu z lekarzem.

Objawy bywają zróżnicowane, ponieważ choroba może dotyczyć różnych układów. O nerwicy mówimy wtedy, gdy wiele objawów utrzymuje się przez dłuższy czas. Mogą to być: czerwienienie się, jąkanie, pocenie, lęk, niepokój, „pustka w głowie", zaburzenia snu.

Zwykle towarzyszą im objawy somatyczne – zawroty i bóle głowy, różnorodne objawy ze strony układu pokarmowego (biegunki, zaparcia, wzdęcia, zgaga, zaburzenia łaknienia). Jednym z częstszych objawów są także zaburzenia seksualne – u mężczyzn kłopoty ze wzwodem lub przedwczesny wytrysk, u kobiet oziębłość a nawet brak orgazmu.

W zależności od rodzajów objawów nerwice można podzielić na kilka postaci. Do najczęściej występujących należą: nerwica lękowa, histeryczna, hipochondria, nerwica neurasteniczna, nerwica natręctw.

Elementem wspólnym dla wszystkich rodzajów nerwic jest lęk. Nie należy go mylić ze strachem, który występuje w momencie realnego zagrożenia. Lęk może być odczuwany nieustannie albo pojawiać się bez konkretnej przyczyny.

Nerwica lękowa

W przypadku tej nerwicy lęk jest objawem dominującym. Przejawia się brakiem pewności siebie, wycofywaniem się z kontaktów z ludźmi, zakładaniem niepowodzeń, przesadnym przywiązywaniem wagi do opinii innych.

Nerwica lękowa rozwija się na ogół w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia lub trwałych sytuacji urazowych. Przedłużanie się takich warunków może spowodować powstanie różnorodnych fobii, np. agorafobii - lęku przed otwartą przestrzenią, klaustrofobii - przed przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach i wielu innych - fobie mogą dotyczyć niemal każdego zjawiska, każdego zwierzęcia czy sytuacji życiowej.

Lęk bywa tak silny, że może doprowadzić do ataków paniki, z poczuciem skrajnego zagrożenia.

Nerwica histeryczna

Charakteryzuje się utratą funkcji organizmu, których nie można wytłumaczyć żadnym schorzeniem somatycznym. Jest to swoista ucieczka w chorobę. Najczęściej spotykane są psychogenne bóle głowy i żołądka, niekiedy występuje zespół objawów sugerujących chorobę wrzodową lub chorobę serca.

Nerwica ta może się też przejawiać zaburzeniami czuciowo-ruchowymi, takimi jak np. histeryczne niedowłady kończyn, afazja, czyli utrata mowy, mimowolne ruchy, tiki czy napady drgawek.

Hipochondria

Nieustanny lęk przed chorobą. Chorego nie przekonują prawidłowe wyniki badań ani zapewnienia lekarzy o dobrym stanie zdrowia. Hipochondria przejawia się przesadną dbałością o zdrowie, częstym i nieuzasadnionym zażywaniem leków czy poddawaniem się badaniom. Lęk taki może skupiać się na jednym narządzie albo na układzie.

Szacuje się, że hipochondrię rozpoznaje się u ok. 10 proc. pacjentów zgłaszających  dolegliwości.

Nerwica neurasteniczna

Neurastenia oznacza dosłownie "słabość nerwów". Charakterystyczne dla niej objawy to stałe poczucie zmęczenia i osłabienia z towarzyszącymi im bólami (mięśni, głowy, brzucha), zaburzeniami seksualnymi, problemami ze snem. Częsta jest także nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne, takie jak hałas czy ostre światło.

Neurastenik odbiera jako męczącą każdą czynność, nawet rozrywkę. Sen nie daje wypoczynku, a wrażenie zmęczenia jest najsilniejsze właśnie po przebudzeniu (tzw. poranek neurasteniczny).

Nerwica natręctw

Ten typ nerwicy przejawia się częstym i uporczywym występowaniem obsesji (natrętnych  myśli) oraz kompulsji (czynności przymusowych).

Obsesje często mają charakter sprzeczny z charakterem osoby nimi dotkniętej, a więc na przykład u osoby religijnej mogą mieć postać bluźnierczych myśli. Obsesje mogą dotyczyć okazywania agresji innym, higieny czy kontaktów społecznych.

Natrętnym myślom często towarzyszą czynności przymusowe, nazywane rytuałami.

Kompulsje te mogą dotyczyć różnych form aktywności, np. konieczności obsesyjnego czyszczenia, mycia rąk, ruminacji – przymusowego, wielokrotnego  sprawdzania zakręcenia kranu czy zamknięcia drzwi, liczenia w określony sposób, z intensywnie nawracającymi wątpliwościami, czy zostało ono wykonane poprawnie i powtarzanie rytuału od początku, a wreszcie - przymusowe powtarzanie często bezsensownych czynności.

Osoby, u których występuje nerwica natręctw, często zdają sobie sprawę z absurdalności swoich zachowań. Próba zaprzestania ich jednak prowadzi do silnego napadu lęku, aż do granic paniki i powrotu do rytuałów.

Leczenie nerwic

Głównym zadaniem jest zmniejszenie dolegliwości pacjenta. Najlepsze rezultaty w terapii nerwic przynosi połączenie leczenia farmakologicznego z psychoterapią. Zastosowanie farmaceutyków (środków przeciwbólowych czy uspokajających) przyniesie pacjentowi ulgę, ale nie zniesie przyczyny choroby. Usunięcie ich oraz zmianę funkcjonowania pacjenta może spowodować tylko psychoterapia.

Hospitalizacja pacjenta jest wskazana tylko w najcięższych przypadkach.

Leczenie na ogół jest przewlekłe i wymaga od pacjenta cierpliwości, zażywania leków i uczestnictwa w seansach psychoterapeutycznych. Wskazane jest więc wsparcie osób najbliższych i dbanie o to, by chory nie zrezygnował z leczenia z powodu zbyt wolno - jego zdaniem - pojawiających się objawów poprawy.