W najnowszym dokumencie wraca pan do rzeczywistości PRL i historii Polski, pokazuje system totalitarny i pragnienie wolności. Ale – podobnie jak w nominowanym do Oscara „Króliku po berlińsku" – sięga pan też po metaforę.
Bartek Konopka:
Aktualizacja: 16.07.2013 20:12 Publikacja: 16.07.2013 18:20
Amon Fremon przyjechał do Polski w 1980 roku. „Sztuka znikania” od piątku na ekranach
Foto: Against Gravity
W najnowszym dokumencie wraca pan do rzeczywistości PRL i historii Polski, pokazuje system totalitarny i pragnienie wolności. Ale – podobnie jak w nominowanym do Oscara „Króliku po berlińsku" – sięga pan też po metaforę.
Bartek Konopka:
Zanim dostałem się na reżyserię, pracowałem w telewizji. Robiłem tam reportaże, które odwzorowywały rzeczywistość. Podobnie jak dokument, który nakręciliśmy z Piotrem Rosołowskim, „Ballada o kozie" – historia ludzi z lubuskiej wsi, którym opieka społeczna w ramach akcji pomocy podarowała kozy. Ta praca była ciekawym doświadczeniem. Zobaczyłem, jak bardzo ludzie otwierają się przed obcymi. I przed kamerą. Ale też stale zadawałem sobie pytania o moralne prawo wkraczania w cudzy świat. Bo robiąc dokument, stajesz się demiurgiem wchodzącym w ludzkie życie. Szukasz prawdy o rzeczywistości, ale zawsze ciągniesz ją w swoją stronę. Montujesz materiały tak, żeby osiągnąć zamierzony efekt. W końcu każdy robi filmy dla siebie o sobie. Kiedyś, w szkole Wajdy, mówił nam o tym Marcel Łoziński. On przyjmował założenie, że w dokumencie uczciwość jest wyłącznie uczciwością autora.
Postanowił pan więc raczej komentować rzeczywistość, niż ją odtwarzać?
Mam ogromny podziw dla polskiego dokumentu kreacyjnego – filmów Dziworskiego, Łozińskiego, Wiszniewskiego, Królikiewicza, Piwowskiego. Sam jako młody chłopak szukałem ucieczki od rzeczywistości. Byłem samotnym jedynakiem, który od 12. roku życia chował się bez matki, nie miałem dobrych relacji z rówieśnikami, musiała mi więc wystarczać własna wyobraźnia. W dorosłym życiu odszedłem od tego. Ale potem znów odrodziło się we mnie tamto dziecko, które stara się zrozumieć świat po swojemu.
W „Sztuce znikania" kluczem do spojrzenia na rzeczywistość ostatniego okresu PRL stał się dla pana haitański kapłan wudu Amon Fremon. On istniał naprawdę? Rzeczywiście spotkał się z Jerzym Grotowskim?
Tak. Przyjechał do Polski w kwietniu 1980 roku i przez trzy miesiące uczestniczył w zajęciach Teatru Źródeł. Poza tym niewiele o nim wiadomo. Był pewnie potomkiem polskich żołnierzy, którzy dwa wieki wcześniej przybyli na Haiti z Napoleonem, ale stanęli po stronie walczących o wolność tubylców. Niektórzy potem na Haiti zostali. Tak narodziła się tam legenda odległej la bala Poloy. Jednak Amon nie odnalazł się w Polsce. Ludzie, którzy go wtedy spotkali, twierdzili, że po skończeniu warsztatów czuł się porzucony przez Grotowskiego, którego nazywał bossem Jerzym. Nie mówił po polsku, więc nie mógł swobodnie porozumiewać się z ludźmi, nie potrafił też złapać kontaktu z tutejszymi duchami. Poczuł nasz kraj i chciał, żeby ZSRR był „mniej niezwyciężony", odprawiał więc swoje rytuały, a nie widział rezultatów. To było dla niego kolejne gorzkie doświadczenie, bo wudu powinno dawać efekt natychmiastowy. Wrócił na Haiti z poczuciem rozczarowania. Podobno stracił swoją moc, umarł samotny.
Czy kapłan wudu i Lech Wałęsa razem obalili komunizm? Zobacz zwiastun filmu "Sztuka zaklinania"
"Sztuka znikania" z filmu o kapłanie szybko zamienia się jednak w przypowieść o PRL, o zrywie do wolności, polskim romantyzmie.
Myślę, że i ja, i Piotr Rosołowski mamy potrzebę rozliczenia się z przeszłością. W pewnym momencie zdałem sobie sprawę, że nie kręcimy filmu o Amonie, tylko o tym, czym on w 1980 roku się zafascynował. A więc o polskiej duchowości, o sile, jaka wstąpiła w ludzi, o pragnieniu wolności. Dlatego zaczęliśmy studia nad romantyzmem, konsultowaliśmy się z profesorem Leszkiem Kolankiewiczem, czytaliśmy książki Marii Janion, ale też sięgnęliśmy do własnej przeszłości. Zdałem sobie sprawę, jak ta duchowość była ważna w moim domu. W czasach socjalizmu polityką interesowali się zwyczajni ludzie. Ojciec miał wykształcenie techniczne, ale często rozmawiał o historii Polski, o zaborach, o sytuacji geopolitycznej. Głęboko przeżywał wizyty papieża, czuł się wtedy we wspólnocie, ładował akumulatory na następne lata. Dużo czytał, Słowackiego, Mickiewicza. To wszystko było w naszym życiu obecne. Dzisiaj ciężko się o tym mówi, bo wiele tych symboli zostało zawłaszczonych przez prawicę. Ale chcieliśmy przypomnieć tę dawną, uduchowioną Polskę. I przy okazji opowiedzieć o mechanizmach historii.
Ten film był nominowany do Oscara. Zobacz zwiastun filmu "Królik po berlińsku"
Będą panowie kręcić następne dokumenty o Polsce?
Nie. „Sztuka znikania" chyba ten cykl zamknęła. Piotr Rosołowski robi własne dokumenty, ja przygotowuję kolejną fabułę.
Sylwetka
Bartek Konopka
reżyser, scenarzysta
Urodził się 8 września 1972 r. w Myślenicach. Skończył filmoznawstwo na UJ i reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. W 2003 r. zrealizował dokument „Ballada o kozie". W 2010 r. otrzymał nominację do Oscara za dokument „Królik po berlińsku". W fabule zadebiutował przejmującym „Lękiem wysokości" o relacjach młodego mężczyzny z chorym psychicznie ojcem. Teraz przygotowuje nowy film fabularny – „Niemy".
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
W najnowszym dokumencie wraca pan do rzeczywistości PRL i historii Polski, pokazuje system totalitarny i pragnienie wolności. Ale – podobnie jak w nominowanym do Oscara „Króliku po berlińsku" – sięga pan też po metaforę.
Monopolis to unikatowy kompleks biurowo-rozrywkowy, który spaja pracę i czas wolny, historię i nowoczesność, sztukę i biznes. Obiekt powstał w pełnym uroku dawnym Zespole Zakładów Przemysłu Spirytusowego Monopol Wódczany w Łodzi.
To opowieść, w której młodzi powinni odnaleźć siebie i swoje emocje. Pamiętajmy, że Jerzy Kulej miał 24 lata, gdy zdobył pierwszy złoty medal, i 28 lat, gdy wywalczył drugi – mówi Xawery Żuławski, reżyser filmu „Kulej. Dwie strony medalu”.
Zarząd Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Historii Polski sprzeciwia się planom odwołania z pełnionej funkcji Roberta Kostry.
Na to stanowisko została powołana 12 września przez minister kultury i dziedzictwa narodowego Hannę Wróblewską.
Całą flotą trzeba zarządzać: na bieżąco serwisować, dbać o każde auto i reagować w razie nieplanowanych zdarzeń, a w przypadku skali staje się to nie lada wyzwaniem.
Od surrealizmu do sztucznej inteligencji – pod tym krótkim, choć niezwykle pojemnym hasłem, 13 września, w piątek, przestrzeń immersyjna Art Box Experience otwiera pierwszą w Polsce wystawę multisensoryczną "Dali Cybernetics", poświęconą życiu i twórczości Salvadora Dalí.
Władysław Pasikowski kręci film „Zamach na papieża” z Bogusławem Lindą w roli głównej.
Filmowy „Reagan” to do bólu typowa biografia, ledwie ślizgająca się po życiu prezydenta USA, ze świetną rolą Dennisa Quaida. Ale mimo wad scenariusza warto ten film obejrzeć, bo opowiada coś więcej o współczesnej Ameryce.
„Substancja” to opowieść uprzedmiotowieniu kobiety w zachodniej kulturze, „Another End” o pożegnaniu na zawsze. Tylko czy wysoko rozwinięta technologia naprawdę pomaga człowiekowi pokonać traumy?
Twórca filmu Steve McQueen odbierze w Toruniu, w czasie tegorocznego festiwalu EnergaCAMERIMAGE, Nagrodę Specjalną dla Wybitnego Reżysera
„Pod wulkanem” Damiana Kocura został wybrany polskim kandydatem do Oscara w kategorii filmu międzynarodowego
„Bokser” to bliska sitcomu historia sportowca z PRL w migranckim kostiumie.
„Szogun” (Disney+) pobił rekord 18 nagród na gali Emmy’2024, w tym za najlepszy serial dramatyczny i najlepsze aktorskie role. Za najlepszą komedię uznano „Hacks”. Elizabeth Debicki otrzymała nagrodę za „The Crown”.
Lubi wyzwania. Gra, pisze i reżyseruje. Niedawno, jako reżyserka, skończyła swój pierwszy film: "Błazny". Jest w nim intryga, zapętlone relacje miłosne i wątek kryminalny. To także historia o tym, jak w dzisiejszych czasach walczyć walczyć o siebie w zawodzie aktora.
Prokurator krajowy Dariusz Korneluk podjął decyzję o przekazaniu akt trzech spraw dotyczących tragicznego wypadku na autostradzie A1 do Prokuratury Regionalnej w Katowicach.
Prokuratura wszczęła śledztwo po zatrzymaniu dwóch mężczyzn, którzy straszyli wysadzeniem wałów w Czernicy. Motywy? Nie znane. Mężczyźni czekają na postawienie zarzutów.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. W nocy z 19 na 20 sierpnia Ukraina była celem ataku dronów. Eksplozje rozlegały się w miastach Równe i Chmielnicki, w Iwano-Frankiwsku aktywna była obrona przeciwlotnicza.
Przestawiamy najciekawsze orzeczenia z zakresu prawa gospodarczego, administracyjnego, prawa pracy i ubezpieczeń, a także cywilnego oraz karnego wybrane z sierpnia 2024 r.
Gigantyczny lodowiec Thwaitesa, zwany też „Lodowcem zagłady”, jest od wielu lat przedmiotem badań naukowców. Eksperci szacują, że jego proces topnienia może drastycznie wpłynąć na poziom mórz. Ostatnie badania wskazują na nowy, niepokojący trend.
Kapitan Liverpoolu Trent Alexander-Arnold złożył ofertę kupna francuskiego klubu FC Nantes. Jego właścicielem od 2007 roku jest Waldemar Kita, francusko-polski biznesmen z branży optycznej, medycznej i lotniczej.
W piątek Ministerstwo Sprawiedliwości odniosło się do zaplanowanych na 28 września egzaminów wstępnych na aplikacje prawnicze w kontekście sytuacji powodziowej w Polsce.
Opłaty pobierane od wpłat dokonanych w placówkach Poczty Polskiej na rzecz organizacji zajmujących się pomocą powodzianom trafią do potrzebujących. Zostaną przekazane organizacjom pożytku publicznego wspierającym poszkodowanych przez żywioł.
Okazuje się, że aplikacje randkowe pogłębiają podziały społeczne. Zdaniem naukowców powodem jest fakt, że wybieramy osoby podobne do nas samych.
Czy major Henryk Dobrzański został potajemnie pochowany w kaplicy w Inowłodzu? To kolejna hipoteza stawiana w trakcie poszukiwań miejsca ostatniego spoczynku legendarnego dowódcy.
Proces dwóch Rosjan, którzy rozkleili kilkaset „wlepek werbunkowych” umożliwiających nawiązanie bezpośredniego kontaktu z rekrutującymi do grupy Wagnera i działali na rzecz rosyjskiego wywiadu, ruszy przed Sądem Okręgowym w Krakowie.
W piątek prokuratura przedstawiła nowe informacje w sprawie tragicznego wypadku, do jakiego doszło w nocy z soboty na niedzielę na Trasie Łazienkowskiej w Warszawie. W czwartek podano, że podejrzany sprawca Łukasz Ż. został zatrzymany w Niemczech. Wcześniej wydano za nim list gończy, a następnie Europejski Nakaz Aresztowania.
Choć rosyjski eksport LPG zmniejszył się o jedną trzecią w ujęciu rocznym, to wciąż są chętni na zakup tego gazu, stosowanego np. w butlach w domach bez dostępu do gazowej sieci. W niechlubnej statystyce największych klientów Rosji przoduje Polska.
W związku z powodzią na południu Polski, Urząd Ochrony Danych Osobowych zwrócił się do administratorów danych osobowych powiązanych z terenami powodziowymi. Chodzi m.in. o przepisy RODO i dane osobowe powodzian.
Donald Tusk w czasie sztabu kryzysowego w Nowej Soli wskazał kto zajmie stanowisko pełnomocnika ds. odbudowy kraju po powodzi. Nowy pełnomocnik będzie musiał złożyć mandat eurodeputowanego.
Każdy pomysł jest dobry, by budzić obywatelskie postawy. W Ełku mieszkańcy zagłosują na budżet partycypacyjny za pomocą bankomatów, miasto wspierają przy tym Mastercard i Planet Cash.
Kontrole na wszystkich granicach naszego sąsiada nie powinny zakłócić obiegu gospodarczego w UE
Plan zwolnienia ze stanowiska dyrektora Muzuem Historii Polski Roberta Kostro "uderza w dobro polskiej kultury, mądre i wyważone promowanie myślenia o polskiej historii i jest po ludzku niesprawiedliwa" - piszą autorzy listu otwartego adresowanego do premiera Donalda Tuska.
55 proc. wszystkich komentarzy, polubień czy innych reakcji w sieci na informacje o powodzi w Polsce dotyczy tak naprawdę polityki i służy polaryzacji. Zdaniem badaczy, to efekt czyjegoś celowego działania. Nic dobrego z tego nie wyniknie.
Stowarzyszenie Filmowców Polskich zaprasza do udziału w wielkiej filmowej przygodzie. Konkurs Polskie Kino Młodego Widza jest skierowany do wszystkich, którzy marzą o stworzeniu własnego filmowego świata. Niezależnie od tego, czy mają 5, 10 czy 15 lat. Wystarczy złapać za pędzel, długopis lub klawiaturę i pokazać pasję do kina! Konkurs towarzyszy jubileuszowej 20. edycji programu Polskie Kino Młodego Widza.
Chcę z całego serca podziękować żołnierzom, strażakom, ratownikom, wolontariuszom i wszystkim ludziom dobrej woli za pomoc w chwilach, które dla mieszkańców tego terenu są najtrudniejsze – mówił prezydent Andrzej Duda, który odwiedził miejscowości dotknięte powodzią.
Tragiczne zdarzenie na Trasie Łazienkowskiej dzieli się na dwa etapy: osobną sprawą jest kwalifikacja prawna staranowania innego pojazdu wskutek szaleńczej jazdy, odrębną to, co działo się potem. Oba aspekty zdarzenia wymagają odrębnej kwalifikacji prawnej - pisze prof. Mikołaj Małecki.
Nagłówki i link, bez przykuwającego uwagę zdjęcia, nudne – Facebook wprowadził nowe zasady dla polskich mediów. I choć twierdzi, że to awaria, rynek mediów w to wątpi. To raczej zemsta za nowe przepisy.
Dom na kaszubskiej wsi trafił do kolejnego etapu prestiżowego konkursu Dezeen Awards 2024. To projekt Kuby Tomaszczyka, polskiego architekta, który prowadzi pracownię w Szwajcarii.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas