Dwa słońca na jednym niebie

Domem Luke,a Skywalkera, postaci z „Gwiezdnych wojen", była planeta Tatooine. Na jej niebie wschodziły i zachodziły dwa słońca, ponieważ krążyła wokół dwóch gwiazd. Jak dotąd naukowcy odkrywali w układach podwójnych gwiazd jedynie nienadające się do zamieszkania gazowe olbrzymy.

„Zachody słońca takie jak na Tatooine mogą być powszechne dla wielu planet" – dowodzą badacze Ben Bromley z Uniwersytetu Utah i Scott Kenyon ze Smithsonian Astrophysical Observatory. Artykuł został przedstawiony do druku na łamach „Astrophysical Journal", a autorzy opublikowali go na stronie internetowej naukowego archiwum arXiv.

„Naszym głównym wnioskiem jest to, że w układzie podwójnym gwiazd planeta skalista lub gazowa może zachowywać się tak samo jak krążąca wokół jednej gwiazdy – piszą badacze. – Planety w układach podwójnych są równie powszechne jak w pojedynczych".

W filmie „Gwiezdne wojny: Przebudzenie mocy", który wejdzie na ekrany kin w grudniu, planeta z dwoma słońcami jest miejscem akcji w kluczowych fragmentach filmu.

Choć tytuł artykułu „Formowanie się planet w układach podwójnych. Powstanie Tatooine jest proste" odnosi się do rzeczywistości fikcyjnej, sama praca jest rozprawą ściśle naukową.

Naukowcy zastosowali modelowanie numeryczne, aby dowieść, że tworzenie się planet wokół pary gwiazd może przebiegać równie gładko jak wokół jednej.

– Na Tatooine w układzie dwóch gwiazd jest taki sam przepis jak na planety, które krążą wokół Słońca – powiedział Bromley.

– Z wirującego dysku gazu i pyłu otaczającego młodą gwiazdę planety tworzą się jak „koty" z kurzu pod łóżkiem i sklejają w coraz większe i większe obiekty – dodaje Kenyon. – Kiedy planety tworzą się wokół gwiazd podwójnych, „koty" powstają w ten sam sposób, o ile znajdą się na właściwej orbicie.

Naukowcy nazywają ją „najbardziej kołową orbitą", ale ona w rzeczywistości jest nie całkiem okrągła. Nie dość, że jest owalna, to jeszcze pofalowana. Fale te są spowodowane przez cykliczne „szarpanie" przez siły grawitacyjne dwóch gwiazd.

– Przez ponad dekadę astrofizycy uważali, że planety podobne do Ziemi nie mogą tworzyć się wokół gwiazd binarnych, a przynajmniej nie na tyle blisko, by mogło powstać tam życie – powiedział Bromley.

Obaj badacze, korzystając z symulacji komputerowych, dowiedli, że skaliste planety wielkości Ziemi mogą się tworzyć wokół gwiazd podwójnych, jeśli trafią na właściwą orbitę. Choć badacze w swoich symulacjach nie dotarli do punktu powstawania planet, to pokazali, że planetoidy mogą, nie zderzając się, przetrwać dziesiątki tysięcy lat w koncentrycznych, owalnych orbitach wokół gwiazd podwójnych.