Papież przeprasza rdzennych mieszkańców Kanady za grzechy Kościoła

W poniedziałek w zamieszkanej przez ledwie kilkadziesiąt osób miejscowości Maskwacis w prowincji Alberta 85-letni papież „błagał o przebaczenie” za grzechy katolickich misjonarzy zebranych w tutejszej szkole „niedobitków” takich jak Alma Desjarlais. Papież z góry zapowiedział, że to będzie pielgrzymka wyjątkowa: „pokuta”, będą się na nią składały spotkania w wąskim gronie, które mają podkreślić indywidualny dramat wszystkich skrzywdzonych. Dodatkowy wymiar tej inicjatywie dają problemy zdrowotne Ojca Świętego, który z powodu dolegliwości kolana musiał zrezygnować tego lata z pielgrzymki do Afryki. Co prawda w Edmontom Franciszek został przewieziony wózkiem inwalidzkim, jednak w trakcie lotu do Kanady przeszedł się, ciężko opierając się o laskę w tę i z powrotem, nie tylko aby przywitać się osobiście z każdym z 75 towarzyszących mu dziennikarzy, ale także pokazać, że „daje radę” i w czasie pielgrzymki będzie starał się poruszać o własnych siłach.

Gest papieża jest z pewnością wyjątkowy, ale dla części rdzennej ludności Kanady wciąż niewystarczający. Powtarzają się postulaty, aby Kościół całkowicie otworzył swoje archiwa, tak aby można było wyjaśnić los tych dzieci, które nigdy nie wróciły do domu. To może postawić na porządku dziennym sprawę osobistej odpowiedzialnej karnej niektórych misjonarzy i misjonarek.

Katedra Buenos Aires

Innym problem jest zwrot zdeponowanych w Muzeach Watykańskich kolekcji sztuki i przedmiotów religijnych należących do rdzennej ludności kraju. Były one przekazywana przez misje katolickie do Rzymu, w szczególności na światową wystawę zorganizowaną w 1935 za pontyfikatu Piusa XI.

– Chcemy odkryć na nowo, kim jesteśmy, jakie są nasze korzenie. Do tego musimy odzyskać dziedzictwo naszych przodków – podkreśla Natan Obed, przewodniczący związku Inuitów (określenie Eskimosi, wywodzące się od słów „ludzie jedzący surowe mięso”, jest uważane w Kanadzie za pejoratywne). Ale w tym akcie pokuty chodzi nie tylko o odzyskanie tożsamości przez rdzenną ludność Kanady. Stawką jest zapobieżenie marginalizacji Kościoła katolickiego w drugim pod względem powierzchni kraju świata. W ciągu zaledwie jednego pokolenia, od 1985 r., udział wiernych papieżowi załamał się z 39 do 29 proc. ludności. Co prawda w tym czasie liczba katolików wzrosła o 700 tys., ale cała ludność kraju, przede wszystkim za sprawą migracji, o 11 mln. Co gorsza, nawet wspólnota katolicka staje się coraz bardziej teoretyczna, skoro aż 67 proc. jej członków tylko „sporadycznie” lub „nigdy” nie uczestniczy w mszach świętych. Te dane nie biorą jednak pod uwagę skandalu związanego z ofiarami misji katolickich. Teraz ten proces laicyzacji i przechodzenie do innych (przede wszystkim ewangelikalnych) wspólnot religijnych może więc przyspieszyć.

Franciszek doskonale zna ten proces z własnego kraju. W latach 2008–2019 udział katolików w Argentynie załamał się z 77 do 63 proc. W przeciwieństwie do Polski, gdzie długo żywy był kult Jana Pawła II, w katedrze w Buenos Aires, gdzie wiele lat służył papież, tylko niewielka tabliczka informuje o związkach Ojca Świętego ze świątynią. To jednak przypadłość całej Ameryki Łacińskiej. Zdaniem waszyngtońskiego Pew w ostatnich 30 latach udział katolików na tym kontynencie spadł z 90 do 69 proc., przede wszystkim na rzecz wspólnot ewangelikalnych, które potrafiły skuteczniej nieść pocieszenie najbardziej potrzebującym.