Polacy chcą w grudniu zakupów w niedzielę. Ekonomiści widzą pozytywy zakazu

Oceny są podzielone nawet w przypadku samego sektora. – Nie widzimy powodu, by zmieniać zasady pracy sklepów w niedzielę na inne, niż te wynikające z kalendarza – wyjaśnia Polska Izba Handlu, grupująca sieci głównie z mniejszymi formatami sklepów.

Duże sieci z kolei oceniają ten problem inaczej. – Dwie niedziele handlowe w grudniu to dobre rozwiązanie, także dla konsumentów, mających więcej czasu na skompletowanie zakupów świątecznych – mówi Renata Juszkiewicz, prezes Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji. – Dlatego popieramy rozwiązanie, by w zamian za niedzielę przypadającą 24 grudnia została wyznaczona inna w tym miesiącu.

Foto: rp.pl

Temat w kampanii

Na razie się na to nie zanosi. – W tym roku Wigilia po raz pierwszy nie będzie pracująca. Przypada ona w niedzielę, w tym handlową, ale zmienimy to w tym roku. Polacy zasługują na wolną Wigilię – mówił w czerwcu Waldemar Buda, szef resortu rozwoju.

Temat oczywiście pojawił się w kampanii wyborczej: opozycja zapowiada zniesienie zakazu przy wprowadzeniu gwarancji wolnych niedziel dla pracowników – minimum dwóch miesięcznie. PiS głosu w tej sprawie nie zabiera.

Zgodnie z wcześniejszymi badaniami, około 50 proc. Polaków zdecydowanie negatywnie oceniało zakaz handlu w niedzielę, nawet w wariancie z niektórymi niedzielami z otwartymi sklepami. Przeciwnego zdania było ok. 30 proc. ankietowanych.

Czytaj więcej

Handel

Niedziele handlowe 2023. W te niedziele można zrobić zakupy w 2023 roku

To już piąty rok, kiedy obowiązywał będzie zakaz handlu w niedziele. Kiedy w 2023 roku wypadają niedziele handlowe, a co za tym idzie kiedy będzie można zrobić zakupy? Które niedziele będą niehandlowe? Oto pełny kalendarz handlowych i niehandlowych niedziel i pozostałych dni wolnych od pracy w sklepach w 2023 r. Nietypowa sytuacja będzie miała miejsce w grudniu.

Nawet wśród ekonomistów kwestia, czy zniesienie lub rozluźnienie zakazu handlu w niedzielę przysłuży się dobrze polskiej gospodarce, wywołuje sprzeczne reakcje. Zapytaliśmy o to uczestników panelu ekonomistów „Parkietu” i „Rzeczpospolitej” w ramach sondy dotyczącej najważniejszych gospodarczych elementów programów wyborczych głównych partii. Pytanie było szerokie, o pełen bilans kosztów i korzyści z tytułu takiej zmiany. Bardziej precyzyjna ocena ewentualnych skutków poluzowania ograniczeń w handlu jest trudna, skoro pomysłodawcy nie wskazują, jakich skutków oczekują.

Także wprowadzenie zakazu w 2018 r. nie miało jednoznacznie sprecyzowanych celów. Przykładowo, w rachunku należałoby uwzględnić to, że – jak zauważa dr Wojciech Paczos z Uniwersytetu w Cardiff, prezes fundacji Dobrobyt na Pokolenia, zakaz ten zaburza konkurencję, faworyzując m.in. sklepy prowadzone przez spółki Skarbu Państwa (np. te na stacjach Orlen).

Z tezą, że „w długim terminie bilans korzyści i kosztów dla całego społeczeństwa z tytułu zniesienia zakazu handlu w niedzielę będzie dodatni” zgodziła się połowa spośród 30 naukowców, którzy wzięli udział w naszej sondzie.

Przeciwnego zdania jest około 33 proc. ankietowanych. – Zakaz handlu w niedzielę jest zupełnie nonsensowny oraz wyjątkowo szkodliwy dla gospodarki. Przekłada się na zmniejszenie aktywności gospodarczej, a w efekcie niższe PKB. Jego zniesienie będzie stymulowało wzrost PKB i zatrudnienia – nie ma wątpliwości prof. Andrzej Cieślik z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

– Gdyby brać pod uwagę przede wszystkim wielkość wydatków łącznych, to zapewne korzyści netto ze zniesienia handlu w niedzielę będą dodatnie. Gdyby z kolei uwzględnić wartość czasu wolnego, to uważam, że przeważą koszty. Obecne rozwiązanie jest rozwiązaniem kompromisowym – oponuje dr hab. Marek Dąbrowski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Jaki będzie to sezon?

Przeciwnicy zmian często podkreślają, że zakaz handlu w niedzielę chroni pracowników, którzy w tej branży mają dość niską siłę przetargową. W tezie, którą daliśmy ekonomistom do oceny, nie uwzględniliśmy tego, że partie proponujące zniesienie lub rozluźnienie obostrzeń, równocześnie chcą poprawić warunki pracy w niedzielę. Można przypuszczać, że w takim pakiecie propozycja ta cieszyłaby się jeszcze większym poparciem. – Zakaz handlu w niedzielę jest rozwiązaniem zdecydowanie niedobrym. Sam handel trzeba jednak zorganizować z uwzględnieniem interesów pracowników tego sektora. Nie może to być forma ich wykorzystywania – mówi prof. Marek Góra ze Szkoły Głównej Handlowej.

Grudzień to ukoronowanie handlowego sezonu, miesiąc z największymi obrotami w wielu sektorach – zarówno niespożywczych, jak odzież i obuwie, elektronika czy biżuteria, jak i spożywczych, jak choćby branża producentów słodyczy. W tym roku są wątpliwości, na ile spadki nastrojów konsumenckich oraz spowolnienie koniunktury mogą wpłynąć na tegoroczne wyniki sezonu świątecznego.

– Współpracując z biznesem – i to w dużej mierze zagranicznym – nie odczuwamy obecnie niemal żadnych symptomów regresu czy spowolnienia. Warto jednak podkreślić, że z perspektywy ostatnich kilku lat zauważyliśmy, że to polski klient jest bardziej skłonny do oszczędności niż ten zagraniczny – mówi Anna Garmada, prezes firmy SLODKIE, produkującej słodycze reklamowe.

– Choć firmy w ostatnich miesiącach optymalizowały koszty, to nie spodziewamy się, by tegoroczny sezon bożonarodzeniowy zaskoczył nas mniejszym zainteresowaniem słodyczami. Mam też przekonanie, że najtrudniejsze etapy, będące efektem pandemii, wojny i kryzysu, są już daleko za nami – dodaje.

Firma podkreśla, że święta są absolutnie kluczowym okresem w branży słodyczy. Konsumenci zaś tradycyjnie z końcem roku i zbliżającymi się świętami chętniej pozwalają sobie na dodatkowe wydatki. Wszyscy liczą, że w tym roku będzie tak samo, niemniej obecnie w wielu sektorach handlu widać poważne oznaki zaciskania pasa przez konsumentów i ograniczania wydatków. Wszyscy mają nadzieję, że do szczytu sezonu bożonarodzeniowego nastroje ulegną poprawie, gwarantując wysoką sprzedaż.