Film „Kolonia nr 5”. Cała prawda o życiu emigrantów we Francji

Podparyskie Montfermeil to pana życie. Kiedy zdobył pan pewność, że trzeba wziąć do ręki kamerę i opowiadać o tym świecie?

Miałem 17 lat, gdy obejrzałem „Nienawiść”. Pomyślałem, że jestem „stąd” i że powinienem dokumentować swój świat na co dzień. Cyfrową kamerą zacząłem rejestrować to, co działo się wokół. Kiedy w 2005 roku pod moim domem zaczęły się protesty, które potem rozlały się na Paryż, po prostu włączyłem tę kamerę. Ze 100 godzin materiałów zmontowałem dokument „365 dni w Clichy-Montfermeil” i umieściłem go w internecie. Trzy lata później sfilmowałem policjanta, który brutalnie bił pałką zakutego w kajdanki mężczyznę, niemogącego się nawet bronić. Też włożyłem to nagranie do internetu. Prokuratura wszczęła postępowanie w tej sprawie. Kiedyś miałem sporo za uszami. Odsiedziałem dwa lata. Ale zrozumiałem, że kino to moja droga. W „Nędznikach” opowiedziałem prawdziwą historię. Nic tam nie było zmyślone.

W przeciwieństwie do pana poprzedniego filmu „Nędznicy” w „Kolonii nr 5” dzielnica, w której rozgrywa się akcja, nie nazywa się Montfermeil, lecz Montvilliers.

To też jest moja historia, nawet francuski tytuł filmu jest nazwą domu, w którym się wychowałem. Ale Montfermeil kojarzy się z Paryżem, a podobne akcje przebudowy dzielnic emigranckich były przeprowadzane też w innych miastach, zresztą nie tylko we Francji. Pomyślałem, że jeśli nazwę filmową dzielnicę fikcyjną nazwą Montvilliers, więcej ludzi się z nią utożsami.

Czytaj więcej

Film

EnergaCAMERIMAGE: Hołd dla Halyny Hutchins

Trzy lata po tragicznym wypadku, gdy na planie „Rust” zginęła od kuli operatorka Halyna Hutchins, na EnergaCAMERIMAGE odbyła się światowa premiera tego filmu

W „Kolonii nr 5” władze dzielnicy wyburzają domy, w których mieszkają emigranci, żeby na ich miejscu wybudować nowoczesne osiedle. Przeżył pan taką akcję?

Oczywiście. Pamiętam pierwsze wyburzenie budynku w 1992 roku, potem to się ciągnęło przez 30 lat. Wysiedlano ludzi, którzy byli właścicielami swoich mieszkań. Pierwszy projekt zakładał, że w świeżo budowanych osiedlach prawo pierwokupu lokali mają starzy lokatorzy. Ale oni podczas wysiedlania dostawali po 10–50 tys. euro odszkodowania, a mieszkania w nowoczesnych domach kosztowały po 200 tysięcy euro, więc jak mieli wrócić? Tak naprawdę zostali skazani na wynajmowanie mieszkań do końca życia. Na nic innego nie było ich stać.

Pana rodzinę też to spotkało?

Tak. W 1980 roku moja rodzina należała do pierwszych francusko-malezyjskich mieszkańców Batiment 5. W naszej okolicy wyburzenia zaczęły się w 2005 roku, skończyły dwa–trzy lata temu. Ale nam udało się zostać w dzielnicy. Kilka lat temu, gdy nasz blok wyburzono, znalazłem mieszkanie w domu obok, więc to mój świat. A wie pani, na czym polega największy problem? Na tym, że mówi się „dzielnice emigranckie”. Przecież ludzie, którzy tam mieszkają, są Francuzami. To wielki problem Francji, która do dzisiaj nie rozliczyła się z czasem kolonializmu. Dopóki tego nie zrobi, problem będzie istniał.

W „Nędznikach” opowiadał pan o starciach mieszkańców Montferneil z policjantami. W „Kolonii nr 5” wchodzą już do poważnej gry politycy. Jesteśmy świadkami walki o władzę.

Zawsze byłem uwrażliwiony na sprawy społeczne i politykę. W naszym filmie walka o władzę jest bardzo rzetelnie zdokumentowana. A jak coś dodaliśmy, to rzeczywistość dogoniła nasz film. Pisząc z Giordano Gederlinim scenariusz, wymyśliliśmy scenę, w której ewakuowany z mieszkania mężczyzna atakuje konserwatywnego burmistrza. Po pewnym czasie podobny incydent zdarzył się naprawdę. Gdy w Paryżu policjant zastrzelił 17-latka, który nie chciał poddać się rutynowej kontroli, wszędzie wybuchły rozruchy. W jednym z miast został też zaatakowany burmistrz i to we własnym domu. Film wyprzedził życie. Ale dzisiaj w emigranckich dzielnicach klimat nieufności w stosunku do władz rozprzestrzenia się i zaostrza coraz bardziej.