Najnowsze dane o PKB Polski zaskoczyły. Konsumpcja słabnie, zapasy rosną

Dynamika polskiej gospodarki w trzecim kwartale była niższa niż w drugim (3,2 proc. w II kw.). To potwierdzenie szybkiego szacunku GUS sprzed dwóch tygodni. Względem drugiego kwartału gospodarka jednak symbolicznie się skurczyła, o 0,1 proc. (to rewizja względem wcześniejszego szacunku: -0,2 proc.).

Foto: fot. MPR

Konsumpcja słabnie

Ekonomiści gremialnie uznali strukturę wzrostu polskiej gospodarki za zaskakującą. „Konsumpcja, inwestycje i eksport stanęły, przyrost zapasów wykręcił ponad 100 proc. wzrostu PKB. Szalona struktura” – przewidują ekonomiści Pekao. To prawda: wyraźnie hamuje silnik konsumpcyjny gospodarki. W trzecim kwartale opadła dynamika spożycia publicznego – urosła o 4,5 proc. rok do roku, względem około 10–11 proc. w poprzednich dwóch kwartałach. To wciąż wysoki wynik, wiedziony m.in. podwyżkami w administracji publicznej i dla nauczycieli z pierwszej połowy roku, a spadek dynamiki w III kw. to prawdopodobnie w dużej mierze efekt bazy.

Tylko na minimalnym plusie znalazła się też konsumpcja prywatna (o 0,3 proc. rok do roku), jej dynamika silnie wyhamowała (z 4,6 proc. w drugim kwartale i 4,4 proc. w pierwszym). Mimo wciąż wysokiej dynamiki wynagrodzeń w gospodarce (13,4 proc. rok do roku w trzecim kwartale) nastroje konsumenckie są najsłabsze od ponad roku. Wprawdzie swoją sytuację finansową oceniamy najlepiej w historii badań GUS, ale w przyszłość patrzymy z niepokojem, i mamy najwyższą w historii skłonność do oszczędzania. Cierpi na tym szczególnie popyt na towary, sprzedaż detaliczna spadła w trzecim kwartale o 1,5 proc. rok do roku.

Zaskoczenie w zapasach

Z danych GUS wynika też, że w trzecim kwartale tylko symbolicznie urosły inwestycje, o 0,1 proc. rok do roku. To najsłabszy wynik od dwóch lat, po raz pierwszy od tamtego czasu inwestycje nie dodały nic do dynamiki PKB. – Niższe wyniki dotyczą zarówno prywatnych przedsiębiorstw, jak i podmiotów publicznych. Do trzeciego kwartału nakłady inwestycyjne średnich i dużych firm spadły o 7,5 proc. rok do roku. Słaby wynik inwestycji związany jest z pogorszeniem się sytuacji finansowej firm oraz cyklicznym przestojem w finansowaniu projektów z funduszy UE – wskazuje Dawid Sułkowski, analityk z zespołu makroekonomii Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Dodaje, że wyniki poprawią się wraz ze wzrostem realizacji projektów z funduszy unijnych.

Zaskoczeniem jest imponujący wkład zapasów w dynamikę PKB (+3,2 pkt proc.). Wyższy wynik ostatnio widziano w pierwszym kwartale 2022 r. Interpretacje tej liczby wśród ekonomistów są różne. Pesymistyczna: że firmy trafiły na ścianę braku popytu, i stąd wzrost zapasów.

– Wzrost zapasów może sugerować, że firmy cały czas produkowały towary w nadziei, że je sprzedadzą, ale im się to nie udawało z powodu słabości konsumpcji, popytu inwestycyjnego i eksportu – komentuje Marcin Luziński, ekonomista Santander Banku.

Optymistyczna wersja jest zaś taka, że firmy szykują się na polepszenie koniunktury, więc gromadzą produkty i półprodukty.

– Zapasy dziś to przyszła sprzedaż (konsumpcja, inwestycje, eksport), a takie wyskoki nie były zapowiedzią słabości wzrostu gospodarczego w przyszłości – komentują analitycy Pekao.

Wyraźnie ujemne pozostaje natomiast saldo obrotów z zagranicą – jego wkład w odczyt PKB to -1,5 pkt proc. Dane GUS wskazują na pierwszy od ponad roku spadek eksportu rok do roku, o 0,7 proc., przy wzroście importu o 1,9 proc. Większe tąpnięcie eksportu mieliśmy ostatnio tuż po wybuchu pandemii Covid-19.

– Dane są słabe po stronie popytowej, ale lepsze po stronie podażowej. Wartość dodana rosła szybciej niż w drugim kwartale, najszybciej od kilku kwartałów. Poprawiło się w przemyśle, budownictwie, transporcie, w zasadzie we wszystkich sektorach poza handlem – komentuje Luziński z Santander Banku.