Parlament Europejski chce osobnego budżetu dla eurolandu

Trzy rezolucje mają być wkładem Parlamentu Europejskiego do toczącej się debaty o przyszłości UE przed planowanym na koniec marca szczytem w Rzymie z okazji 60. rocznicy podpisania Traktatów Rzymskich. Deklaracja, którą w stolicy Włoch przyjąć mają przywódcy państw unijnych, ma wyznaczyć nowy kierunek dla UE, osłabionej wskutek Brexitu, kryzysu gospodarczego i migracyjnego, niestabilności w sąsiedztwie oraz narastającego populizmu.

Raport autorstwa włoskiej socjalistki Mercedes Bresso oraz niemieckiego chadeka Elmara Broka proponuje reformy, które nie wymagałyby zmiany unijnego Traktatu z Lizbony. Zdaniem dwojga europosłów Rada UE, złożona z ministrów państw członkowskich, powinna przejść na głosowanie kwalifikowaną większością we wszystkich sprawach, z wyjątkiem kwestii, w których traktat wymaga jednomyślności. To pozwoliłoby uniknąć blokowania ważnych projektów prawnych oraz przyspieszyłoby proces stanowienia prawa.

Rozszerzony powinien zostać też zakres spraw, w których decyzje podejmowane są tzw. metodą wspólnotową, z udziałem wszystkich instytucji UE. Decyzje międzyrządowe powinny być ostatecznością - proponują Brok i Bresso. Opowiadają się też za zwiększeniem wpływu parlamentów narodowych na politykę unijną i rozszerzeniem współpracy tych parlamentów z PE.

Brok i Bresso chcą też zapisania w unijnym prawie, że europejskie partie polityczne w wyborach do PE będą wysuwać głównych kandydatów, którzy będą jednocześnie pretendentami do funkcji szefa Komisji Europejskiej. Kandydat partii, która wygra wybory, byłby nominowany przez unijnych przywódców na stanowisko szefa KE. W 2014 roku pod presją eurodeputowanych i mimo oporu przywódców państw unijnych wybrano na przewodniczącego KE Jean-Claude'a Junckera.

Raport proponuje przekształcenie Rady UE "w prawdziwą izbę ustawodawczą"; dzięki temu powstałby system dwuizbowy złożony z europarlamentu i Rady UE, a Komisja Europejska pełniłaby rolę władzy wykonawczej.

Propozycje dotyczą też wzmocnienia poszczególnych dziedzin unijnej współpracy, w tym Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Według raportu Broka i Bresso, UE powinna dążyć do ustanowienia wspólnej polityki obronnej. Autorzy wskazują też na możliwość ustanowienia zdolności finansowych strefy euro.

Eurolandu i polityki gospodarczej i finansowej dotyczy drugi z raportów, przygotowany przez niemieckiego chadeka Reimera Boege i francuską socjalistę Pervenche Beres. Proponuje on utworzenie zalążków budżetu strefy euro, który byłby przeznaczony na wsparcie reform w krajach eurolandu oraz na wsparcie w sytuacji narażenia gospodarki któregoś z kraju na wstrząsy wywołane przez czynniki zewnętrzne. Raport proponuje utworzenie "specjalnego mechanizmu zdolności fiskalnej dla strefy euro", na który składałyby się istniejący już Europejski Mechanizm Stabilności (ESM), utworzony w czasie kryzysu finansowego, oraz dodatkowy budżet eurolandu.

Na początkowym etapie powinien być on "częścią budżetu Unii", ale poza i ponad pułapami obowiązującymi w unijnych wieloletnich ramach finansowych. Mechanizm byłby finansowany przez kraje strefy euro i państwa spoza eurolandu, które zdecydują się w nim uczestniczyć. Źródła finansowania miałyby zostać uzgodnione przez te kraje, ale możliwe byłoby wykorzystanie też tzw. zasobów własnych, czyli skierowanie do wspólnej kasy eurolandu np. przychodów z jakichś podatków.

Stopniowo powstać miałby Europejski Fundusz Walutowy, mogący zaciągać i udzielać pożyczki. Jego rolą byłoby reagowanie na wstrząsy gospodarcze.

Raport proponuje połączenie funkcji szefa eurogrupy i komisarza UE ds. gospodarczych i walutowych, który stałby się unijnym ministrem finansów i skarbu.

Najdalej w propozycjach reformy UE idzie rezolucja przygotowana przez szefa liberałów w PE Belga Guy Verhofstadta, który sugeruje zmianę traktatu lizbońskiego na rzecz głębszej integracji. On również proponuje powołanie ministra finansów UE oraz stworzenie budżetu strefy euro, a także przyznanie Komisji Europejskiej prawa do kształtowania wspólnej polityki gospodarczej UE.