Szefowa Fundacji Otwarty Dialog wydalona z UE

Prezes Fundacji Otwarty Dialog Ludmiła Kozłowska przyleciała do Brukseli w poniedziałek o godzinie 22:40. Często podróżuje do stolicy Belgii, gdzie fundacja ma swoje biuro. Otwarty Dialog kontaktuje się poprzez biuro z Parlamentem Europejskim w kwestiach praw człowieka na Wschodzie, między innymi więźniów politycznych w Rosji i Kazachstanie.

Główna siedziba Otwartego Dialogu znajduje się w Warszawie. Szefem jej rady jest Bartosz Kramek, znany z protestów przed Sejmem i sądami aktywista walczący o prawa obywatelskie. W lipcu zeszłego roku Kramek opublikował na swojej stronie na Facebooku manifest "Niech państwo stanie: wyłączymy rząd!", nawołujący do obywatelskiego nieposłuszeństwa wobec rządów PiS. Od tamtej pory w fundacja znajduje się w stanie permanentnego sporu z rządem. Od roku prowadzona jest w fundacji zaawansowana kontrola celno-skarbowa. MSZ podjął także kroki w celu zawieszenia zarządu fundacji, jednak sąd oddalił ten wniosek.

– Byłam jedną z pierwszych osób, które wyszły z samolotu – wspomina Kozłowska. – Dałam paszport policjantowi, a on kiedy sprawdził go w systemie, zapytał, jakie przestępstwo popełniłam. Powiedziałam, że żadnego, a on: "To dlaczego Polska panią poszukuje?" Już wiedziałam, o co chodzi. Powiedziałam, że jestem żoną aktywisty obywatelskiego i spodziewałam się, że w końcu mnie deportują za jego działalność.

Okazało się, że polskie MSW wpisało Kozłowską do Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), który pozwala na sprawdzanie osób przekraczających granicę strefy Schengen - pisze Onet.pl. Kozłowska została oznaczona najwyższym alertem. W odróżnieniu od niższych alertów, nakazujących urzędnikom potraktowanie objętych nimi osób ze szczególną uwagą, ten nakazuje deportację nie tylko z terytorium kraju, który zgłosił osobę do systemu SIS, ale z terenu Unii Europejskiej i innych państw strefy Schengen. Podczas gdy kobieta czekała w izbie zatrzymań, funkcjonariusze uruchomili procedury, w ramach których belgijskie MSW zwróciło się do polskiego MSW z zapytaniem, czy podtrzymuje swoje stanowisko.

– Policjanci powiedzieli mi, że zwykle odpowiedź nachodzi w ciągu 12 godzin – mówi Kozłowska. – Ale w moim przypadku otrzymali odpowiedź w niecałe dwie godziny. Policjanci byli zdziwieni, że stało się to tak szybko. Chyba naprawdę komuś zależało na wyrzuceniu mnie z UE. Dziwne jest też to, że dany kraj zazwyczaj podaje przyczynę wydalenia. To ułatwia wydalanej osobie składanie apelacji. Tym razem nie podano żadnej przyczyny.

Będąca Ukrainką Kozłowska spędziła noc w lotniskowej izbie zatrzymań, a następnego dnia deportowano ją do Kijowa pierwszym samolotem o godzinie 13:55.

Na jakiej podstawie wydalono Kozłowską z terytorium Unii Europejskiej? – Polskie władze zadbały o to, żeby wszystkie informacje, które legły u podstaw wpisu do SIS miały charakter poufny – tłumaczy mecenas Wojciech Mądrzycki, współpracujący z Otwartym Dialogiem w sprawach dotyczących obrony więźniów politycznych w Rosji, Ukrainie, Mołdawii i Kazachstanie. – A skoro nie wiemy, jakimi przesłankami się kierowano, to trudno się nawet odnieść do tej wyjątkowo dotkliwej decyzji polskich władz w stosunku do Ludmiły Kozłowskiej.

Pierwszy sygnał ostrzegawczy pojawił się kilka tygodni temu. W marcu kobieta złożyła wniosek o wydanie jej nowej karty pobytu w Polsce. Jako że mieszka i pracuje w Polsce od ponad 10 lat, a ponadto ma męża Polaka, mogła ubiegać się o Zezwolenie na Pobyt Rezydenta Długoterminowego Unii Europejskiej. Spodziewała się zezwolenia w lipcu lub sierpniu. Tymczasem 18 lipca niespodziewanie dostała z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego informację że nie uzyska dostępu do części akt jej sprawy, ponieważ nadano im klauzulę "Tajne". W uzasadnieniu czytamy, że "ich nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej".

Deportacja na Ukrainę wydaje się logiczną konsekwencją tamtego pisma.

Zdaniem mecenasa Mądrzyckiego takie działanie nie licuje ze standardami państwa prawa. – Polskie przepisy dotyczące informacji niejawnych dają taką możliwość, że ona nigdy się nie dowie, co legło u podstaw decyzji o wydaleniu jej z UE – mówi. – Wynika to z ustawy o ochronie informacji niejawnych i kodeksu postępowania administracyjnego. Także przepisy ustawy o ochronie danych osobowych mające zastosowanie przy przetwarzaniu danych w SIS, dają podstawę do odmowy udzielenia informacji, gdy dokumenty są tajne. Prowadzi to wprost do wniosku, że pani Kozłowska, nawet jeśli nie ma nic na sumieniu, może się nigdy nie dowiedzieć dlaczego została tak potraktowana. To jest o tyle niebezpieczne, że o ile nie wszczęto przeciwko niej postępowania karnego, a o niczym takim nie wiemy, to wykorzystując ten sam mechanizm można wydalić z Polski dowolnego cudzoziemca. Od władz mojego kraju oczekuję standardów wyższych aniżeli od Kazachstanu, Rosji czy Mołdawii.

Były szef polskiej placówki dyplomatycznej na Białorusi, a obecnie analityk i publicysta Witold Jurasz, twierdzi, że Polska od dawna stosuje tego rodzaju praktyki. – W tej kwestii zawsze panowała absolutna dowolność – mówi. – Do SIS wpisywano osoby, które nie były zagrożeniem dla państwa, ale z innych powodów nie były mile widziane. I tak w systemie znaleźli się działacze prołukaszenkowskiego Związku Polaków na Białorusi. Choć jestem krytyczny wobec tej niewątpliwie reżimowej organizacji, to mam wątpliwości, czy obejmowanie sankcjami działaczy niższego niż kierowniczego szczebla, miało sens i czy nie stanowiło naruszenia niepisanych reguł obowiązujących w strefie Schengen.

Ostatni głośny przypadek wpisania przez Polskę niewygodnego obcokrajowca do systemu SIS dotyczył także Ukraińca. W zeszłym roku trafił do systemu sekretarz ukraińskiej Komisji ds. Wojen i Represji Politycznych Swiatosław Szeremeta, który znalazł się na tzw. czarnej liście Witolda Waszczykowskiego. Wkrótce potem ambasada Niemiec w Kijowie przyznała Szeremecie tzw. wizę narodową, dając w ten sposób Polsce wyraźny sygnał, iż posunęła się zbyt daleko, uniemożliwiając podróżowanie Szeremecie nie tylko do Polski, ale i do całej strefy Schengen. – Obawiam się, że podobnie stanie się w przypadku Ludmiły Kozłowskiej – mówi Jurasz. – Niebawem zapewne otrzyma wizę któregoś z państw europejskich, a Polska zostanie de facto ośmieszona.

Choć powody deportacji Kozłowskiej do Kijowa zostały utajnione, to eksperci z zakresu polityki wschodniej domyślają się, że chodzi o jej rzekome związki z Rosją. – Tyle że i Kozłowska, i jej mąż, i kierowana przez nich fundacja są jednoznacznie proukraińscy – zauważa Jurasz. – Sam bywam uważany za antyrosyjskiego, ale zachowuję większy krytycyzm wobec Kijowa niż oni. Zresztą, nikt z ich oskarżycieli nie próbuje przedstawić nawet jednego przykładu ich rzekomo prorosyjskiej aktywności. Plotka wystarcza do zniszczenia człowieka. Jedyne czym dysponują oskarżyciele Kozłowskiej to tzw. raport Marcina Reya.

O noszącym znamiona pomówienia raporcie tropiciela rosyjskiej agentury w Polsce Marcina Reya Onet pisał w sierpniu 2017 roku w artykule "Kolejne uderzenie w Fundację Otwarty Dialog. I kolejna kompromitacja". Prawnicy Otwartego Dialogu wezwali Reya do usunięcia raportu z jego stron internetowych oraz przeprosin. Kiedy ten odmówił, prawnicy fundacji zaczęli pisać pozew. – W najbliższych miesiącach pozew będzie gotowy – mówi Kramek.

Onet zwrócił się do Marcina Reya o komentarz w sprawie deportacji Kozłowskiej na Ukrainę. Ten odmówił.

W agenturalną działalność Kozłowskiej nie wierzy mec. Mądrzycki. – Sam zetknąłem się z co najmniej kilkoma przypadkami, w których dzięki działaniom Kozłowskiej udało się uchronić rosyjskich i kazachskich dysydentów przed ekstradycją do tych krajów i usunąć ich dane z kartotek Interpolu – mówi. – To musiałaby być naprawdę piętrowa intryga, gdyby jednocześnie była agentem Rosji.

Rosyjską kartą próbowali grać też europarlamentarzyści z PiS. Posłowie Ryszard Czarnecki, Ryszard Legutko i Kosma Złotowski wnioskowali do Komisji Europejskiej, aby na podstawie podejrzanych ich zdaniem związków Kozłowskiej z Rosją odebrać jej, a także członkom Otwartego Dialogu, akredytacje przy Parlamencie Europejskim. Komisja Europejska uznała te wnioski za bezpodstawne. – W ten sposób chcieli nam zamknąć usta, żebyśmy nie mówili o łamaniu praw obywatelskich na forum PE – komentuje Kozłowska.

Bartosz Kramek jest przekonany, że deportacja jego żony w rzeczywistości była wymierzona w niego. – Mamy do czynienia z działaniem odwetowym za moją działalność publiczną – mówi. – Moja żona nie miała nic wspólnego z moim tekstem "Niech państwo stanie: wyłączymy rząd!" z lipca ubiegłego roku.

Kozłowska zgadza się z mężem: – To wszystko uderza we mnie przede wszystkim prywatnie – mówi. – Do tej pory takie działania rządu znałam z Kazachstanu. Teraz poznałam je w Polsce, moim drugim domu. Traktuję to jako represję ze strony polskiego rządu. Nazywajmy rzeczy po imieniu: ścigając członków rodziny niewygodnych ludzi, Polska zachowuje się jak Rosja, Kazachstan czy Turcja.