Czy samorząd doradców mógł żądać danych o stosowaniu k.k.s. przez fiskusa? NSA orzekł

To, że samorząd zawodowy np. doradców podatkowych ma określone uprawnienia publiczne, z automatu nie uprawnia go do żądania tzw. informacji przetworzonej. Musi konkretnie wykazać, dlaczego jest to istotne dla interesu publicznego.

Publikacja: 07.01.2025 15:14

Warszawa, 02.03.2017, Naczelny Sąd Administracyjny

Warszawa, 02.03.2017, Naczelny Sąd Administracyjny

Foto: Leszek Szymański/PAP

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) oddalił skargę kasacyjną Krajowej Izby Doradców Podatkowych (KIDP), której odmówiono dostępu do informacji publicznej. 

Zaczęło się od wniosku z lipca 2019 r. Samorząd doradców wystąpił w nim do fiskusa o udostępnienie danych statystycznych. Konkretnie chodziło o prowadzone postępowania karne skarbowe oraz powiązane z nimi kontrole z lat 2015–2018. Powołując się na art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, skarbówka wezwała wnioskodawcę do wskazania istnienia przesłanki szczególnej istotności dla interesu publicznego w udostępnieniu żądanej informacji. 

Czytaj więcej

Prawo do otrzymania przetworzonej informacji publicznej - wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Krajowa Izba Doradców Podatkowych a informacje od fiskusa. Instrumentalne stosowanie k.k.s.

KIDP odpowiedziała, że – biorąc pod uwagę jej ustawowe i statutowe zadania oraz uprawnienia, w szczególności w zakresie kierowania opinii i stanowisk do organów państwa odpowiedzialnych za kształtowanie polityki fiskalnej i stanowienia prawa, oraz w zakresie występowania z wnioskami o stwierdzenie zgodności ustaw z konstytucją – wniosek o udostępnienie przetworzonej informacji jest zasadny, celowy i jest szczególnie istotny dla interesu publicznego. Doradcy tłumaczyli, że żądana informacja publiczna posłuży zgromadzeniu danych na temat stosowania art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. 

KIDP zwróciła uwagę na praktykę instrumentalnego wykorzystywania tej normy i wszczynania postępowań karnych skarbowych do wydłużenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. W jej ocenie ujawnienie tego zjawiska zmusi organy o odpowiednich kompetencjach do zmiany przepisów bądź też praktyki ich stosowania. Podkreślano, że ze względu na skalę i sposób swoich działań samorząd doradców posiada realną i konkretną możliwość wykorzystania uzyskanej informacji dla poprawy funkcjonowania administracji publicznej.

Fiskus przemyślał sprawę i odmówił udostępnienia danych. Zasłonił się tym, że wniosek dotyczy informacji przetworzonej, wymagającej sięgnięcia do kilku tysięcy akt postępowań kontrolnych. Podniósł, że prowadzone rejestry i ewidencje nie pozwalają na sporządzenie wnioskowanych informacji, a przygotowanie danych wymagałoby zaangażowania znacznej grupy pracowników do przeprowadzenia analizy dokumentów. 

Izba nie złożyła broni i początkowo jej odwołanie okazało się skuteczne, ale tylko częściowo. Fiskus udostępnił jej dane dotyczące liczby postępowań toczących się i wszczętych w latach 2015–2018. Jednak tylko te uznał za informację prostą, która może być udostępniona bez konieczności wykazywania istnienia szczególnie istotnego interesu publicznego. W pozostałym zakresie podtrzymał odmowę. 

Dostęp do informacji przetworzonych

Samorząd znów się odwołał, ale tym razem już bezskutecznie. Organ odwoławczy zgodził się, że w tej części realizacja wniosku wymagałaby podjęcia dodatkowych czasochłonnych czynności oraz zaangażowania środków osobowych, które zakłóciłyby normalny tok funkcjonowania urzędu. A wnioskodawca nie wykazał, że objęta wnioskiem informacja publiczna jest ważna dla dużego kręgu potencjalnych odbiorców. Nie wykazał także obiektywnych możliwości wpływania na funkcjonowanie organów publicznych. 

Spór trafił na wokandę i skończył się wygraną skarbówki. Najpierw rację przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Zgodził się, że sporna informacja ma charakter przetworzony, a ta podlega udostępnieniu tylko w zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Tymczasem w ocenie sądu skarżąca tego nie wykazała. Nie uprawdopodobniła także, aby pozyskanie wnioskowanych informacji miało znaczenie, czy to z punktu widzenia efektywności funkcjonowania organu, czy też dla dobra ogółu. 

Czytaj więcej

Trybunał: dostęp do przetworzonej informacji publicznej z dodatkowym wymogiem - zgodny z konstytucją

Dostęp do informacji a interes publiczny. Wnioski Naczelnego Sądu Administracyjnego

Ostatecznie do podobnych wniosków doszedł NSA. Przypomniał, że sporna przesłanka szczególnie istotnego interesu publicznego może być uprawdopodobniona wyłącznie przez wskazanie na okoliczności natury faktycznej, ewentualnie na okoliczności natury faktycznej w połączeniu z okolicznościami natury normatywnej. 

Sąd nie kwestionował co prawda, że praktyka instrumentalnego stosowania postępowań karnych skarbowych stanowi zagadnienie, którego zbadanie może przyczynić się do poprawy pozycji obywateli. Nie miał też wątpliwości co do zakresu zadań oraz uprawnień samorządu doradców. 

Niemniej w ocenie NSA w spornym przypadku wnioskodawca powinien jednak posiadać obiektywne i autentyczne, a nie tylko potencjalne, możliwości posłużenia się informacją przetworzoną do podjęcia działań dla poprawy sytuacji określonej grupy społecznej lub naprawy instytucji publicznych. Posiadanie przez samorząd zawodowy określonych uprawnień publicznych nie może być jednak potraktowane jako automatyczne posiadanie szczególnie istotnego interesu publicznego w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji. Jak podkreślił NSA, nie jest możliwe wykazywanie tej przesłanki przez wskazywanie na określone uprawnienia publicznoprawne samorządu zawodowego czy na jego publicznoprawny charakter i wywodzenie, że każde działanie jest działaniem w interesie publicznym. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: III OSK 4756/21.

Czytaj więcej

Informacja publiczna: Wysłanie maila powinno wystarczyć
Opinie Prawne
Prof. Romanowski: Minister finansów nie jest w potrzasku w sprawie uchwały PKW
Praca, Emerytury i renty
Najniższa krajowa w 2025 roku: Ile wynosi płaca minimalna? Kwoty brutto i netto
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 zaczną się później niż ostatnio. Terminy dla wszystkich województw
Prawo rodzinne
Po rozwodzie 90 proc. majątku dla męża. Sąd: długo żyli oddzielnie
Materiał Promocyjny
eDO Post – nowa era bezpiecznej komunikacji cyfrowej dla biznesu
Podatki
Drugi próg podatkowy. Ile wynosi i jaki podatek trzeba zapłacić?