Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy (art. 3 ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; dalej: u.u.p.c.g.). Realizując to zadanie gminy obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi i w tym zakresie organizują odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, ponadto mogą postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne oraz zobowiązują właścicieli nieruchomości do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości (art. 6c ust. 1 i 2 oraz art. 6h u.u.p.c.g.).
Stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustala w drodze uchwały rada gminy (art. 6k ust. 1 u.u.p.c.g.).
WSA w Białymstoku w wyroku z 6 listopada 2013 r. (sygn. akt I SA/Bk 127/13) wskazał, że rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami jest zobowiązana do dokonania rzetelnej i wnikliwej kalkulacji wysokości stawki, tak aby pobierane opłaty pokrywały rzeczywiste koszty związane z funkcjonowaniem systemu zagospodarowania odpadami na terenie gminy. Prawidłowo skalkulowana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinna z jednej strony zapewniać sprawne funkcjonowanie systemu odbioru odpadów na terenie gminy, z drugiej zaś nie powinna stanowić źródła dodatkowych zysków gminy.
Dla nieruchomości na których znajdują się domki letniskowe lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno – wypoczynkowe, wykorzystywanych jedynie przez część roku rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za rok od domku letniskowego lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (art. 6j ust. 3b u.u.p.c.g.). Ryczałtowa stawka opłaty jest ustalana jako iloczyn średniej ilości odpadów powstających na tych nieruchomościach, na obszarze gminy, wyrażonej w liczbie pojemników oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi tj. ustalonej przez radę gminy stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności (art. 6j ust. 3c u.u.c.p.g.).
Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu w uchwale z 3 sierpnia 2016 r. (sygn. akt 59/2016) wskazała, że nieruchomości z domkami letniskowymi i inne wykorzystywane na cele rekreacyjno - wypoczynkowe stanowią nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy i od woli rady gminy zależy objęcie ich zorganizowanym przez gminę systemem odbierania odpadów komunalnych. Jeżeli rada gminy podejmie stosowną uchwałę obejmującą te niezamieszkałe nieruchomości, jest obowiązana także uchwalić ryczałtową stawkę opłaty dla takich nieruchomości. Ponadto RIO określiła, że ryczałtowa stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi charakteryzuje się tym, że obowiązek jej ponoszenia nie jest uzależniony od okresu przebywania na danej nieruchomości i faktycznego czasu wytwarzania na niej odpadów czy ustalenia faktycznie wytworzonej ilości odpadów.
