ENCJ: sytuacja w Polsce jest bardzo poważna

Zarząd SSP Iustitia otrzymał następujący list kierowany także do innych organizacji sędziowskich w Europie i na świecie:

Drodzy koledzy,

jak już bez wątpienia wiadomo, polski parlament przyjął ustawę dotyczącą reformy Krajowej Rady Sądownictwa, jak też ustawę dającą Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienie do odwołania każdego Prezesa Sądu, Przewodniczącego Wydziału. Ostatnim krokiem przed ich wejściem w życie jest podpisanie ustaw przez Prezydenta RP. Ponadto partia rządząca zaproponowała projekt ustawy, który ma być poddany pod głosowanie w najbliższych kilku dniach, który skieruje w stan spoczynku wszystkich sędziów Sądu Najwyższego, za wyjątkiem imiennie wskazanych przez ministra sprawiedliwości.

Rada ENCJ przyjęła następujące oświadczenie, które załączam.

Z pozdrowieniami

Monique van der Goes

Biuro ENCJ

STANOWISKO EUROPEJSKIEJ SIECI RAD SĄDOWNICTWA (ENCJ)

NA TEMAT SYTUACJI W POLSCE

Rada wykonawcza ENCJ z głębokim zaniepokojeniem przyjęła wiadomość, że zarówno niższa, jak i wyższa Izba Polskiego Parlamentu przyjęła dwie reformy, które były przedmiotem ostrej krytyki przez cały ubiegły rok. Co więcej, także w ubiegłym tygodniu do parlamentu został wniesiony projekt ustawy o Sądzie Najwyższym, który wpływa na zmiany w składzie tego Sądu.

Pierwsza ustawa, jaka została uchwalona, zawiera reformę Krajowej Rady Sądownictwa. Projekt tej reformy był przedmiotem analizy Rady Wykonawczej ENCJ w stanowisku z dnia 30 stycznia 2017 r., w której wskazano, że projekt nie był poddany konsultacjom z Krajową Radą Sądownictwa; że ta reforma wprowadza wygaszenie kadencji członków Krajowej Rady Sądownictwa; że sposób mianowania nowych członków Krajowej Rady Sądownictwa nie spełnia standardów ENCJ oraz że utworzenie dwóch Izb w ramach Krajowej Rady Sądownictwa (jednej składającej się z 15 członków nominowanych przez Parlament oraz drugiej, w skład której wchodzi 6 członków Parlamentu, przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości, przedstawiciela Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego), w powiązaniu z założeniem, że wszystkie uchwały muszą zostać przyjęte przez obie Izby obradujące oddzielnie, dają naczelny wpływ na wybór i powoływanie sędziów w ręce polityków.

Druga ustawa przyjęta przez Parlament daje Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienie do odwołania wszystkich prezesów sądów i mianowania ich następców, w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Przyjęte ustawy nieuchronnie prowadzą do daleko posuniętej erozji w sferze niezależności sądownictwa, w powiązaniu z równie nieuchronnym wpływem na realizację zasady praworządności i rządów prawa.

Powyższe uwagi odnoszą się także do projektu ustawy, wniesionego w dniu 12 lipca 2017 r., który przewiduje rozwiązanie obecnie istniejącego Sądu Najwyższego przez wymuszenie odejścia jego członków w stan spoczynku oraz daje Ministrowi Sprawiedliwości dyskrecjonalną władzę do wskazania tych sędziów, którzy mają pozostać w czynnej służbie.

W ocenie Rady Wykonawczej ENCJ sytuacja stała się bardzo poważna.

Na ostatnim Zgromadzeniu Ogólnym ENCJ w czerwcu 2017r., w przyjętej na końcu Deklaracji Paryskiej zostało zawarte następujące stwierdzenie:

„Rozwój wydarzeń i planowane reformy sądownictwa w Polsce nadal wywołują poważne obawy, ponieważ mogą poważnie zagrozić realizacji naczelnej zasady trójpodziału władz, która jest niezbędna dla utrzymania reguły praworządności i rządów prawa. ENCJ przypomina, że kluczowym wymogiem dla utrzymania i wykonywania zasady wzajemnego zaufania między organami sądowymi w Unii Europejskiej, jako podstawy do wzajemnego uznawania orzeczeń, jest niezależność, jakość i efektywność każdego z poszczególnych systemów sądowych oraz poszanowanie dla zasady państwa prawa w każdym kraju".

Obawy o rozwój wydarzeń w Polsce stały się na tyle poważne, że Rady Sądownictwa w poszczególnych krajach w ciągu ostatnich kilku miesięcy wydały szereg oświadczeń, które stały się echem sytuacji w Polsce. W szczególności należy odnotować stanowiska przedstawione przez następujące organy:

Najwyższa Rada Sprawiedliwości, Belgia

Rada Sądownictwa, Holandia

Wyższa Rada Sądownictwa, Bułgaria

Najwyższa Rada Sądownictwa, Portugalia

Państwowa Rada Sądownictwa, Chorwacja

Najwyższa Rada Sądownictwa, Rumunia

Stowarzyszenie Sędziów Rady Stanu, Grecja

Rada Sądownicza, Słowacja

Stowarzyszenie Sędziów Irlandii

Rada Sądownictwa, Słowenia

Najwyższa Rada Sądownictwa, Włochy

Naczelna Rada Sądownictwa, Hiszpania

Rada Sądownictwa, Łotwa

Rada Sędziów Anglii i Walii